Evaluatie en conclusie haalbaarheid bronaanpakken en reductiemethoden

Aanpak evaluatie haalbaarheid alternatieven

Doel: het evalueren van de mogelijke bronaanpakken en reductiemethoden op de haalbaarheid en bruikbaarheid.

Gewenst resultaat: evalueer de alternatieven op:

1. technische haalbaarheid
2. milieu-impact en (toxicologische) risicobeoordeling
3. kosteneffectiviteit
4. validatie en bedrijfszekerheid

Mochten er nog onzekerheden zijn in de implementatie, haalbaarheid of bruikbaarheid, definieer dan onderzoeksvragen en acties voor een vervolgonderzoek (research and development program). Gebruik dit voor het invullen van de conclusie van het onderzoek en voor de prioritering en het plan van aanpak.

Uitwerken: Evalueer de haalbaarheid en bruikbaarheid van de bronaanpakken en reductiemethoden aan de hand van de 4 hierboven genoemde onderdelen. Mogelijk zijn er nog andere onderdelen die het bedrijf van belang vindt in de evaluatie. Voor alle onderdelen geldt dat ook de onzekerheden in gebruikte informatie en gegevens en de mogelijke impact hiervan beschreven moeten worden. Beschrijf ook voor ieder onderdeel de toegepaste methoden en de aannames en eisen die gebruikt zijn voor het resultaat.

Als dat van belang is, beschrijf dan ook het volgende:

• het onderzoek dat nodig is om de haalbaarheid en bruikbaarheid verder te bepalen
• de proefprojecten (trials of pilots) die daarvoor nodig zijn
• het geschatte tijdspad om tot een haalbaarheidsanalyse te kunnen komen

Hieronder staat voor ieder onderdeel een aantal vragen en aandachtspunten.

Technische haalbaarheid

Bepaal of de bronaanpak of reductiemethode technisch haalbaar is. Denk aan de eisen voor het gebruik en de procesomstandigheden.

Benoem bij reductiemethoden ook het rendement. Dit kan het verlangde of het realistische rendement zijn. Toon de milieu-impact van deze maatregelen op de emissies aan of neem ze in het plan van aanpak op om dit verder te onderzoeken. Hierbij hoort dan ook een tijdsplanning.

Afwenteling: milieu-impact en risicobeoordeling

Het is van belang om ook aandacht te schenken aan de gevolgen van de bronaanpak of reductiemethode voor de belasting van het milieu in bredere zin.

Breng mogelijke afwenteleffecten in kaart. Denk daarbij aan:

• milieu-impact en integrale afweging
• gevaarseigenschappen en risico's (toxicologie en blootstelling)

De risicobeoordeling bij reductiemethoden richt zich niet op de toxicologische aspecten, maar op andere risico's voor mens en milieu(compartimenten).

Het bevoegd gezag kan bij de helpdesk van het RIVM advies vragen over de door het bedrijf ingeschatte risico's voor afwenteling naar andere milieucompartimenten.

Milieu-impact en integrale afweging: gidsvragen en aandachtspunten

Verplaatst de emissie van de ZZS zich naar een ander milieucompartiment of naar een andere plaats in de keten? Bijvoorbeeld van lucht naar water? Of neemt de hoeveelheid afval met ZZS toe? Hierdoor komt de emissie van de ZZS bij de afvalverwerker te liggen.

Heeft het alternatief een andere negatieve invloed op het milieu? Denk aan energie- en hulpbronnengebruik, afname van milieukwaliteit, afval, recycling of maatschappelijk effect. Beschrijf hierbij goed welke indicatoren zijn meegenomen en hoe de dit met de huidige situatie vergeleken is.

Gevaarseigenschappen en risico's (toxicologie en blootstelling)

De gidsvragen en aandachtspunten hieronder zijn vooral voor bronaanpakken in de vorm van stof-substitutie. Daarnaast kunnen de vragen ook voor een deel op procesaanpassingen worden toegepast.

Wat zijn de toxicologische risico's van de mogelijke alternatieve stof of (her)formulering?

De figuur hieronder geeft het proces weer van de vergelijking van de risico's van een alternatief met die van de ZZS.

Onderdelen van de risicobeoordeling zijn:

• Verzamel gegevens over de gevaarseigenschappen van de alternatieve stof. Bijvoorbeeld via beschikbare informatie of via zelfclassificatie, zoals op een VIB/MSDS of in de ECHA-database. Op de website van ECHA is een richtlijn over informatieverzameling voor risicobeoordeling te vinden. De stappen in deze richtlijn kunnen hierbij worden gebruikt.
• Beoordeel de toxicologische eigenschappen en effecten van de alternatieve stof en vergelijk deze met de ZZS die het bedrijf op dit moment gebruikt.
• Bepaal de blootstellingsscenario's van de alternatieve stof of technieken en vergelijk deze met de situatie van nu. Vergelijk de verhouding van de gevaarseigenschappen (toxicologisch) in relatie tot de blootstelling voor het alternatief en de ZZS met elkaar.

Is de alternatieve stof een (potentiële) ZZS? Of is deze stof qua moleculaire structuur te vergelijken met de te vervangen ZZS of een andere ZZS? Het bevoegd gezag kan hierover advies vragen via de helpdesk van het RIVM. Niemand wil dat het bedrijf een stof vervangt door een andere ZZS of een stof die dat kan worden. Mogelijk onderzoekt Europa deze stof en is het een potentiële ZZS. Deze stoffen kunnen ZZS worden, waardoor ZZS-regelgeving gaat gelden.

Geeft het alternatief andere niet-toxicologische risico's voor mens of milieu? Denk hierbij onder andere aan fysieke gevaren zoals explosiviteit.

Kosteneffectiviteit

Schat de kosten voor iedere vermeden kilogram ZZS-emissie in aan de hand van (zie ook de pagina Berekening kosteneffectiviteit):

• kosten
  • investeringskosten (eenmalig): aanschafprijs, bijkomende of eenmalige investeringen en kapitaalvernietiging door desinvesteringen
  • operationele kosten (jaarlijks): inclusief voorzieningen en bediening en onderhoud
  • opbrengsten of besparingen (jaarlijks): ten opzichte van de huidige situatie
• emissie: vermeden vracht ZZS-emissie (jaarlijks)
• kosten per kg vermeden ZZS

Bepaal de kosteneffectiviteit van de bronaanpak of reductiemethode. Methoden voor een  uitgebreide kosten-batenanalyse voor alternatieven staan in:

• het afwegingskader kosten en baten
• de REF Economische aspecten en cross-media-effecten

Bedrijfszekerheid en validatie

Beschrijf de bedrijfszekerheid en validatie van de mogelijke bronaanpak of reductiemethode. Geef aan of het alternatief zich (voldoende) heeft bewezen in de praktijk. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van casuïstiek (casestudies). Zie voor mogelijke informatiebronnen van bronaanpakken de tekst onder de tussenkop Inventarisatie mogelijke bronaanpakken. Deze website is ook te gebruiken als informatiebron voor de validatie van reductie technieken, bijvoorbeeld de factsheets luchtemissiebeperkende technieken.

Het bedrijf kan ook eigen inzichten voor nieuwe technieken of gebruik van  alternatieven aangeven. Bijvoorbeeld als het bedrijf zelf het alternatief voldoende heeft getest en bewezen.

Conclusies onderzoek bronaanpak en reductiemethoden

Doel: het bepalen of uit de verzamelde informatie blijkt dat er een geschikt alternatief is. Dit bepaalt het bedrijf voor de bronaanpakken en voor de reductiemethoden.

Gewenst resultaat: onderbouw aan de hand van de uitgevoerde inventarisatie en evaluatie of er bruikbare bronaanpakken en reductiemethoden beschikbaar zijn. Bepaal ook de acties die nodig zijn om de bronaanpakken en reductiemethoden uit te voeren. Deze gegevens zijn nodig voor het maken van een plan van aanpak.

Uitwerken: maak een overzicht met een samenvatting van de haalbaarheid en bruikbaarheid van de bronaanpakken en reductiemethoden.

Als de verzamelde informatie niet tot een bronaanpak leidt, beschrijf dan duidelijk het uitgevoerde onderzoek. Beschrijf hierbij vooral de inventarisatie van de mogelijke bronaanpakken. Motiveer waarom deze inventarisatie compleet is. Ditzelfde doet het bedrijf als de verzamelde informatie niet tot een reductiemethode leidt.