Zoeken in deze site

Let op: de informatie over regelgeving geldt na inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024.


Milieu-informatie actief openbaar maken

Overheidsinstanties zijn soms verplicht om uit eigen beweging milieu-informatie te verstrekken aan derden. Dit noemen we actieve openbaarheid. Actieve openbaarheid bevordert toegankelijkheid en vindbaarheid van overheidsinformatie. Van sommige overheidsbesluiten is het wettelijk voorgeschreven dat ze actief openbaar worden gemaakt. Ook maken overheidsinstanties andere milieu-informatie, die niet in besluiten is vastgelegd, actief openbaar.

Inhoud pagina

Overheidsinstanties maken verschillende soorten informatie actief openbaar

Het op eigen initiatief openbaar maken van milieu-informatie (actieve openbaarmaking) is een verplichting in de wetgeving. Hierbij is er een onderscheid tussen de inspanningsverplichting (artikel 3.1 Wet open overheid) en ‘verplicht openbare informatie, tenzij’ (artikel 3.3 Woo).

Let op: artikel 3.3, lid 1 en 2 zijn nog niet in werking getreden! Wanneer deze bepalingen wel in werking gaan treden, is nog niet bekend.

Voor sommige milieu-informatie geldt een inspanningsverplichting

Overheidsinstanties maken bij de uitvoering van hun taak informatie in documenten voor het publiek openbaar. Deze informatie betreft in ieder geval informatie over het beleid, inclusief de voorbereiding, uitvoering, naleving, handhaving en evaluatie. Hieronder vallen ook openbare diensten die overheidsinstanties verlenen voor het milieu.

Het openbaar maken moet mogelijk zijn zonder onevenredige inspanning of kosten. Dit betekent dat niet alle informatie actief openbaar moet worden gemaakt. Overheidsinstanties kunnen hier zelf beleid op ontwikkelen en prioriteren. Er zijn ook uitzonderingen, bijvoorbeeld als door openbaarmaking geen redelijk belang wordt gediend. Dit staat in artikel 3.1 Woo en artikel 19.1c van de Wm. Een overheidsinstantie moet het tegelijk met het openbaar maken van informatie aangeven als bepaalde informatie niet openbaar wordt gemaakt.

Overheidsinstanties moeten derden de gelegenheid geven om zienswijzen in te dienen als zij actieve openbaarheid niet willen. Dit gebeurt binnen de door de overheidsinstantie gestelde termijn. Dit volgt uit artikel 3.1 Woo. Overheidsinstanties moeten het ook meedelen als informatie bekend wordt gemaakt en wanneer. Deze mededeling is gelijk aan een besluit. Een belanghebbende kan om een voorlopige voorziening vragen om de openbaarmaking tegen te gaan

Overheidsinstanties moeten verplicht bepaalde milieu-informatie actief openbaar maken

Milieubesluiten worden vaak online bekendgemaakt en soms wordt milieu-informatie gepubliceerd in de Staatscourant. Bij de actieve openbaarmaking van deze besluiten kan geen beroep worden gedaan op de uitzonderingen van artikel 5.1 en 5.2 Woo. Dat kan wel bij passieve openbaarmaking. Lees meer op Milieu-informatie openbaar maken op verzoek. Bij de openbaarmaking van andere besluiten kan wel een beroep worden gedaan op deze uitzonderingen.

De overheidsinstantie stelt in ieder geval de volgende documenten beschikbaar, bij voorkeur digitaal:

  • teksten van en voortgangsverslagen over internationale verdragen, conventies of overeenkomsten, beleidsmaatregelen, plannen en programma's met betrekking tot het milieu
  • verslagen over de toestand van het milieu
  • gegevens op basis van toezicht en monitoring op activiteiten die gevolgen voor het milieu kunnen hebben
    • Bijvoorbeeld actuele concentraties verontreinigde stoffen in de lucht
  • vergunningen die belangrijke gevolgen hebben voor het milieu
  • effectbeoordelingen en risicobeoordelingen

Dit is vastgelegd in de Europese richtlijn Toegang van het publiek tot milieu-informatie voor het publiek (2003/4/EG). In de Woo en Wm staat dit niet specifiek benoemd.

Voorbereiden op aankomende verplichtingen: Overheidsinstanties moeten later verplicht nog meer milieu-informatie actief openbaar maken

Let op: de verplichtingen onder deze kop gelden nu nog niet.

In artikel 3.3, lid 1 en 2, van de Woo staan ook bepalingen over het openbaar maken van (milieu-)informatie. Deze bepalingen zijn nog niet in werking getreden. Wanneer deze bepalingen in werking treden, is nog niet bekend.

Een overheidsinstantie maakt de volgende informatie, ook omtrent milieu-aangelegenheden, verplicht openbaar:

  • wetten en andere algemeen verbindende voorschriften
  • overige besluiten van algemene strekking
  • wetsontwerpen, andere algemeen verbindende voorschriften en overige besluiten van algemene strekking waarover een extern advies is gevraagd, inclusief de adviesaanvraag
  • inzicht in de organisatie en werkwijze, waaronder de taken en bevoegdheden van de organisatieonderdelen
  • bereikbaarheid van het bestuursorgaan en zijn organisatieonderdelen
  • hoe een verzoek om informatie kan worden ingediend

Op deze verplichting zijn geen uitzonderingen mogelijk (artikel 3.3, lid 1 Woo).

Onderwerpen waarover extern advies is aangevraagd, moet een overheidsinstantie ook actief openbaar maken. De adviesaanvraag hoort daar bij. Informatie over de totstandkoming van besluiten hoeft niet actief openbaar te worden gemaakt, bijvoorbeeld de concepten en interne correspondentie. Maar, milieu-informatie uit concepten die niet in de definitieve versie is opgenomen, moet op verzoek wel openbaar gemaakt worden.

Een overheidsinstantie maakt onder andere vergaderstukken en verslagen, agenda’s en besluitenlijsten en adviezen openbaar. Tenzij op (delen van) deze informatie een van de uitzonderingsgronden van toepassing is. Dit staat in artikel 3.3, lid 2, van de Woo.

Een overheidsinstantie verspreidt milieu-informatie die relevant is voor haar taak

De verplichtingen voor het openbaar maken van milieu-informatie gelden binnen de eigen processen van een overheidsinstantie: eigen beleid en regelgeving. Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat iedere gemeente een totaal wettenbestand of een nationaal beleidsplan gaat verspreiden. Het betreft bijvoorbeeld een Algemene plaatselijke verordening die betrekking heeft op het milieu of een gemeentelijk milieubeleidsplan.

Het goed ordenen van milieu-informatie is belangrijk

Een overheidsinstantie kan zich voorbereiden op openbaarmaking door milieu-informatie goed te ordenen en bewaren. Ook moet de informatie actueel, nauwkeurig en vergelijkbaar zijn. Het ordenen en digitaliseren van milieu-informatie zorgt voor meer grip op goede publicatie.

Het is handig om na te denken over een manier van ordenen waardoor milieu-informatie voor de burger toegankelijker wordt. Bijvoorbeeld via websites waarop een burger via de postcode toegang kan krijgen tot een risicokaart of tot gegevens over de luchtkwaliteit. Want, als een overheidsinstantie een aanvraag krijgt met verzoek tot informatie, maar de informatie is al op een andere wijze voor het publiek beschikbaar, dan kan een overheidsinstantie volstaan met een verwijzing daarnaar. Emissiegegevens zijn online voor iedereen toegankelijk. Bijvoorbeeld op de website van het samenwerkingsverband emissieregistratie.

Omvangrijke informatieverzoeken verminderen door actieve openbaarmaking

Actieve openbaarheid kan meer zijn dan alleen het ordenen en openbaar maken op verzoek. Het uit eigen beweging openbaar maken van milieu-informatie kan een overheidsinstantie helpen bij de uitoefening van de overheidstaak. Het is een mogelijkheid om burgers te betrekken bij beleidsvorming en verantwoording af te leggen over het handelen.

Meer informatie openbaar lijkt hogere kosten met zich mee te brengen voor overheidsinstantie. Naar verwachting zullen er juist (deels) lagere kosten zijn doordat burgers minder vaak een verzoek om milieu-informatie zullen indienen. Het aantal omvangrijke informatieverzoeken kan omlaag door informatie openbaar te maken die openbaar mag zijn en burgers waarschijnlijk toch willen hebben.

Bij onmiddellijke bedreigingen en rampen maakt een overheidsinstantie bepaalde informatie direct openbaar

Bij rampen en onmiddellijke bedreigingen moeten gemeentes bepaalde (milieu-)informatie direct openbaar maken.

Bij rampen informeert de gemeente de bevolking

Een ramp is een zwaar ongeval of een andere gebeurtenis waarbij het leven en de gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen zwaar beschadigd of bedreigd worden. Bij een ramp is een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines nodig om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken. Gemeentes informeren de bevolking bij een ramp over:

  • oorsprong van de ramp
  • omvang van de ramp
  • gevolgen van de ramp
  • gedragsinstructies (waar kunnen burgers informatie verwachten en wat moeten getroffen burgers doen)

Deze verplichtingen staan in artikel 7 van de Wet veiligheidsregio's (Wvr).

Een onmiddellijke bedreiging is niet altijd een ramp

Een onmiddellijke bedreiging is een directe bedreiging van de gezondheid van de mens of het milieu, veroorzaakt door menselijke activiteiten of een natuurlijke oorzaak. Bij een onmiddellijke bedreiging zal er bijna altijd sprake zijn van een ramp in de zin van de Wvr. Soms valt onmiddellijke bedreiging niet onder de definitie van een ramp, bijvoorbeeld omdat er geen ernstige verstoring van de openbare veiligheid dreigt. Een voorbeeld van een onmiddellijke dreiging is een tanker met milieugevaarlijke stoffen die is gescheurd en waarvan de lading een natuurgebied bedreigt. Bij onmiddellijke bedreigingen verstrekt de gemeente, of in sommige gevallen de veiligheidsregio, aan de inwoners en organisaties die getroffen kunnen worden alle informatie over:

  • de getroffen maatregelen om de dreiging te beperken en voorkomen
  • de nadelige gevolgen
  • gedragsinstructies

Deze informatie kan inwoners en organisaties helpen om maatregelen te nemen om schadelijke gevolgen te beperken of te voorkomen. Dit staat in artikel 19.2 Wm en is in lijn met het Verdrag van Aarhus en de richtlijn Toegang tot milieu-informatie voor het publiek (2003/4/EG).

Bij actieve openbaarheid in bijzondere gevallen wordt in de praktijk vaak gebruikt gemaakt van NL Alert en Burgernet om burgers te informeren.

Een ramp is een ongewoon voorval

Een ramp is ook een . Bij een ongewoon voorval is snel optreden nodig. Bij rampen en crises geeft de Wvr brede bevoegdheden aan de overheid. De regeling voor ongewone voorvallen geldt dan ook, maar voegt weinig toe.



Begrip: Ongewoon voorval

Een ongewoon voorval is een gebeurtenis die voldoet aan de volgende criteria:

  1. bij een activiteit gebeurt iets dat afwijkt van het normale verloop;
  2. de gebeurtenis heeft (mogelijk) nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving; en
  3. de gebeurtenis heeft grote, merkbare gevolgen.

Lees meer op de pagina Ongewoon voorval