Toepassing asbest in Nederland

Grote variatie aan producten

Asbest werd met of zonder een bindmiddel verwerkt tot een grote variatie aan producten. Dit deed men door het te combineren met een bindmiddel zoals cement, karton, lijm of gips. Soms zijn in 1 product 2 of 3 verschillende soorten asbest aanwezig. In de loop der tijd vindt door diverse invloeden aantasting van het bindmiddel plaats. Soms vergaat het bindmiddel helemaal.

Periode van gebruik

Asbest is met name na de oorlog veel gebruikt tot in de jaren 80. In de periode 1980 tot 1994 is relatief minder asbest toegepast. In deze periode is asbest als plaatmateriaal, buizen en golfplaten toegepast. Niet-hechtgebonden asbest, zoals brandwerend board, is vanaf 1983 vrijwel niet meer gebruikt. Het beroepsmatig toepassen en verkoop van asbest zijn sinds 1 juli 1993 nagenoeg verboden. In panden met een bouwjaar van vóór 1994 is vaak asbest gebruikt.

Bekende asbesttoepassingen

Hieronder een overzicht van bekende toepassingen en hoe u asbest kunt herkennen. Uiteindelijk moet een asbestanalyse door een erkend laboratorium de doorslag geven bij asbestverdachte materialen.

Asbesthoudende (cement)toepassingen

Asbest is in en om panden gebruikt in verschillende vormen:

• asbesthoudend cement
  • asbestcementplaten als golfplaat op schuren en garages
  • (stand)leidingen: buizen en pijpen
• asbesthoudend materiaal
  Toepassing op daken, gevelbeplating, het dakbeschot, in en rondom schoorstenen, bij de cv-installatie, vensterbanken, dorpels en als schot op galerijen van flats.
• niet-hechtgebonden asbest
  • brandwerend board als brandwerend materiaal in met name garages en rondom cv-ketels.
  • in sommige soorten vinylzeil en in een bepaald type oude, harde vinyltegels
    Het gaat om vinylzeil geproduceerd tussen 1963 en 1980 en verkocht tot en met 1983.
  • leidingisolatie rondom oude cv-leidingen in kelders, kruipruimten en zolders
• asbest in oude huishoudelijke apparaten die warmte uitstralen of aan warmte worden blootgesteld, zoals haardrogers, strijkijzers en warmhoudplaatjes

Meestal kan alleen een materiaalanalyse uitsluitsel geven of een materiaal of product asbest bevat.

Herkennen van asbestcement

Vroeger is asbestcement veel gebruikt, bijvoorbeeld als vlakke isolatieplaat in gevels en als golfplaat op schuren en garages. Vaak is bij golfplaten aan een van de zijden een wafelrooster herkenbaar. Sinds een aantal jaren zijn er asbestvrije cementplaten op de markt. De in Nederland gefabriceerde asbestvrije cementplaten zijn te herkennen aan de opdruk 'NT' op de op een na laatste golf van de plaat.

Asbesthoudende vloerbedekking

Tot omstreeks 1985 waren vinylvloertegels te koop, die verstevigd zijn met asbest. Meestal zijn deze kunststof tegels al tijdens de bouw gelegd. Vinylvloertegels zijn veel toegepast in vochtige ruimten, zoals toiletten en keukens.

Herkennen van asbesthoudende vloerbedekking

Vinylvloertegels zijn hard en een beetje glanzend, vaak met een wit 'gevlamde' decoratie. Een typisch kenmerk van deze harde vinylvloertegels is dat ze met zwarte kit op de vloer zijn aangebracht.

Verder was er in de periode van 1963 tot en met 1983 vinylvloerbedekking met asbest te koop. Dit 'zeil' is veel gebruikt in keukens en op trappen. De toplaag is van pvc en in de onderlaag zit asbest. De viltachtige onderlaag lijkt op karton en is lichtgrijs tot lichtbeige, soms lichtgroen. Daarnaast is er ook nog een zeer beperkt aantal soorten tapijttegels waarin zich asbest kan bevinden.

Asbest zit nooit in de volgende soorten vloerbedekking:

• ondertapijt van vilt
• breekbaar, dun zeil met een doffe, zwarte of wijnrode onderkant
• stijve, zeilachtige vloerbedekkingen met een harde, ruwe onderzijde met daarin een grofmazig juteweefsel (zoals linoleum)
• buigzaam zeil met een dikke, bruine, harige onderzijde
• soepel zeil met een onderkant van kunststof (plastic) of foam (schuim)

Andere toepassingen

Verder paste men het mineraal toe in diverse andere toepassingen zoals:

• rem- en frictiemateriaal
• isolatiemateriaal
• hittebestendig textiel
• brandwerende platen
• onderlagen van vloerbedekkingen
• in pakkingen en filters van de chemische- en voedingsmiddelen industrie

Men schat dat er zo'n 3.000 asbestbevattende producten (pdf, 2.3 MB) zijn. Deze zijn niet allemaal gedocumenteerd.

Waar asbest is toegepast

Kijk in de Asbestwegwijzer waar asbest mogelijk is toegepast in en rond huizen en boerderijen.

Herkennen van asbest

Alleen in een laboratorium kan met 100% zekerheid worden vastgesteld of een materiaal of product asbest bevat. Hoe kunt u producten of materialen herkennen waarin mogelijk asbest in zit? Klik hier voor een overzicht en foto's van producten en materialen waarin asbest is verwerkt.