Bemalingen

Beschrijving

Bij realisatie van bouwprojecten is vaak een tijdelijke verlaging van het grondwater wenselijk om ondergrondse bouwwerken goed aan te kunnen leggen. Hoewel er alternatieven zijn om onder grondwaterniveau te bouwen, zijn deze vaak technisch en financieel onaantrekkelijk en risicovol.

Bemalingen zullen een grondwaterstandverlaging met zich meebrengen waardoor de initiatiefnemer moet controleren op zettingsschade voor omliggende structuren en gebouwen. Bovendien hebben bemalingen een aantrekkend effect op verontreinigingen.

Vanuit de wet Bodembescherming mogen verontreinigingen niet zonder meer verplaatst en/of opgepompt worden. Wanneer dit het geval is dient er een deelsaneringsplan te worden opgesteld waarin tegenmaatregelen zoals damwanden of schermbemalingen zijn uitgewerkt. Dit gegeven kan leiden tot procedurele vertragingen, zeer grote financiële kostenposten en gecompliceerde juridische situaties over (dreigende) schade. Hierdoor kunnen geplande ontwikkelingen ernstig vertragen of zelfs helemaal niet meer doorgaan.

Een gebiedsgerichte benadering biedt de mogelijkheid om soepeler randvoorwaarden voor bemalingen op te stellen, zodat ruimtelijke ontwikkelingen sneller en goedkoper doorgang kunnen hebben.

Push, pull of beide?

Push

Verspreiding van verontreiniging bij individuele gevallen moet in het kader van Wet bodembescherming worden tegengegaan. Een gebiedsgericht plan kan onder voorwaarden mogelijkheden tot verruiming bieden.

Pull

Door een gebiedsgerichte benadering kunnen heldere en ruimere randvoorwaarden voor bemalingen mogelijk gemaakt worden. Dit maakt initiatieven voor ontwikkelaars financieel en procedureel aantrekkelijker. Dit helpt mee om ruimtelijke stagnatie in de gemeente te voorkomen en belangen integraal af te wegen.

Belanghebbenden

Projectontwikkelaars

Hebben belang bij heldere regels, lage kosten en een vlotte uitvoering. Een goede verstandhouding met de gemeente is cruciaal.

Gemeente

1. Kan zelf ook als ontwikkelaar aan de lat staan, maar heeft.
2. Daarnaast een belang bij het voorkomen van stagnatie in ruimtelijke ontwikkelingen en maatschappelijke schade.
3. Ook kan zij als bevoegd gezag wet bodembescherming aan de lat staan voor een goede omgang met verontreinigingen en vanuit die rol gevraagd worden om gebiedsgericht beleid op te stellen.
4. Tot slot is de gemeente vanuit de Waterwet bevoegd gezag voor lozingen op het riool.

Waterschap

Is het bevoegd gezag Waterwet voor de meeste tijdelijke onttrekkingen en zal vanuit die rol betrokken moeten zijn.

Omwonenden

Hebben een belang bij het minimaal houden van overlast en met name ook (zettings)schade aan eigendommen.

Provincie

Sommige provincies hebben vanuit het thema Ruimte specifieke aandacht voor het opheffen van stagnatie en ruimtelijke knelpunten. Zij kunnen eventueel een financiële en/of kennisbijdrage leveren.

Samenhang met andere factsheets

• (Mobiele) pluimen
• Woonwijk
• Grondwaterstandverlaging en wateronderlast

Publicaties

• Handreiking gebiedsgericht grondwaterbeheer Tilburg (2010)
• Organisatie en financiering gebiedsgericht grondwaterbeheer (Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant, mei 2011) (pdf, 2.8 MB)

Praktijkvoorbeelden

• Arnhem Presikhaaf: er zijn veel ontwikkelingen in de wijk en vanwege de hoge grondwaterstand moet er vrijwel altijd bemalen worden. Hierbij was er vaak sprake van beïnvloeding van aanwezige verontreinigingen. Dit leidde tot procedures (in het kader van de Wet bodembescherming) en allerlei tegenmaatregelen om de beïnvloeding van verontreinigingen tegen te gaan.
• Gebiedsgericht grondwaterbeheer Tilburg: belangrijke aanleiding om met gebiedsgericht grondwaterbeheer te starten waren de bouwplannen (inclusief grootschalige bemalingen) rondom de Spoorzone en grondwaterverontreinigingen die dit belemmerden. Meer over het doorlopen proces is te vinden in de hierboven genoemde handreiking.

Figuren