Blauwe plannen
Blauwe plannen zijn plannen die bestaan uit ruimtelijke veranderingen voor het zichtbare water (oppervlaktewater) met bijbehorende watergangen en transportroutes ("blauwe aders"). Deze blauwe plannen kunnen veranderingen in de waterhuishouding met zich meebrengen.
Aanleidingen voor dergelijke plannen kunnen divers zijn: vaak betreft het een wens voor een betere ruimtelijke kwaliteit door meer oppervlaktewater (zicht- of belevingswater) in stedelijk gebied te brengen, soms is er (ook) sprake van meer ruimte voor berging en extra afvoer van regenwater, het herstellen van historische waterlopen of het herstellen van gewenste grondwaterstanden voor natte natuur.
Door realisatie van deze plannen zal de lokale waterhuishouding en grondwaterstroming veranderen. Het grondwaterniveau kan lokaal veranderen (gemiddeld stijgen of dalen), net als de fluctuaties daarin. Aanpassingen in het oppervlaktewater hebben ook gevolgen op het ondergrondse grondwatersysteem en het gedrag van eventuele daarin voorkomende verontreinigingen. Om onverwachte effecten te voorkomen is het belangrijk om dergelijke plannen niet alleen vooraf te toetsen op ruimtelijke impact, maar ook op grondwaterkwantiteitseffecten en op mogelijke samenhang met grondwaterverontreinigingen.
Push, pull of beide?
Push
Voorkomen van schade door grondwateroverlast en grondwateronderlast voor gebruikers en natuur.
Pull
Er bestaat grote kans op financiële besparingen door combinaties (win-win). Mits tijdig opgepakt via een integrale benadering, kan de dynamiek van blauwe plannen kansen bieden voor oplossing van bestaande waterkwantiteits- en -kwaliteitsproblemen. Blauwe aders kunnen gebruikt worden als afvoerkanalen voor beheerswater, nieuw oppervlaktewater kan gevoed worden met gezuiverd sanerings- of beheerswater. Infiltratie van oppervlaktewater op de juiste plaatsen kan een natuurlijke barrière vormen voor verontreinigingen.
Oppervlaktewater kan bijdragen aan lokale energiebesparing door gebruik van warmte en/of koude
Belanghebbenden
Gemeente
- Heeft belang bij een prettige ruimtelijke inrichting met een goed functionerend watersysteem. De afdelingen Ruimte en Water zullen hierbij gezamenlijk moeten optrekken.
- De Waterwet bevat een gemeentelijke zorgplicht grondwater en geeft de gemeente een taak voor de afvoer van hemelwater in het openbaar bebouwd gebied.
- Grotere gemeenten zijn veelal zelfstandig bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming en heeft vanuit die rol een belang bij de voortgang van de bodemsaneringsoperatie.
Waterschap
De Waterwet wijst de waterschappen aan als regionale waterbeheerders voor grond- en oppervlaktewater. Zij moeten streven naar optimale afstemming tussen grondgebruiksfuncties en het watersysteem. Zij hebben een afstemmende en adviserende taak richting gemeente voor het stedelijke watersysteem.
Provincies
Hebben een belang vanuit werkvelden water en natuur en de daarvoor gewenste grondwaterregimes.
Bewoners
Hebben belang bij gunstige grondwaterstanden en een prettige leefomgeving met zichtwater en een goed werkend watersysteem.
Samenhang met andere factsheets
Publicaties
- Cahier gebiedsgericht grondwaterbeheer (SKB en Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant, 2014)
Website
Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie - helpt u bij het klimaatbestendig en waterrobuust inrichten van uw gebied.
Praktijkvoorbeelden
- Enschede Roombeek: in deze wijk is water terug gebracht door onder andere een koppeling te leggen met een beheersing voor aanwezige grondwaterverontreiniging en bestrijding van wateroverlast.
- Waterpleinen in Rotterdam: Rotterdam is dichtbebouwd: de stad heeft veel gebouwen en nog veel meer bestrating. Tegelijkertijd worden regenbuien als gevolg van de klimaatverandering steeds heftiger, waardoor de kans op wateroverlast in de stad toeneemt.
Figuren
