Landbouw- en veeteeltgebied
Verontreinigingen kunnen richting landbouwgebieden stromen. Ook veedrinkputten kunnen verontreinigd raken. Daarnaast kan de landbouw ook zelf een bron van verontreiniging zijn. Achteruitgang van de kwaliteit van het grondwater kan leiden tot gebruiksbeperkingen en daarmee een belangrijke economische factor bedreigen.
Beschrijving
Verontreinigingen kunnen richting landbouwgebieden stromen. In landbouwgebieden zijn vaak voorzieningen getroffen om de waterhuishouding te reguleren, zoals drainagesystemen. Verontreinigingen kunnen in deze systemen opkwellen, waardoor sloten verontreinigd raken en beregeningsinstallaties te maken krijgen met verontreinigd water.
Een ander aandachtspunt zijn veedrinkputten, welke ook verontreinigd kunnen raken. Daarnaast kan de landbouw ook zelf een bron van verontreiniging zijn door uitspoeling van nutriënten naar bijvoorbeeld oppervlaktewater en natuurgebieden of kunnen andere belangrijke voorwaarden als zuurgraad en geleiding in het grondwater worden beïnvloed. Indien onacceptabele blootstelling dreigt zullen compenserende maatregelen moeten worden uitgewerkt ter bescherming van het gebruik of moet het gebruik worden aangepast. Achteruitgang van de kwaliteit van het grondwater kan dus leiden tot gebruiksbeperkingen en daarmee een belangrijke economische factor bedreigen.
In een gebiedsgerichte aanpak kunnen de verschillende belangen worden afgewogen en kan tot een gezamenlijke gedragen aanpak gekomen worden die ook financieel haalbaar is doordat vanuit verschillende beleidsvelden bijgedragen wordt aan de oplossing.
Push, pull of beide?
Push
Onacceptabele blootstellingsrisico's door contact met verontreinigd grondwater moet op grond van de Wet bodembescherming worden voorkomen. Daarnaast kunnen ook richtlijnen vanuit de Waterwet en Kaderrichtlijn Water van toepassing zijn en om kwaliteitsverbetering vragen.
Pull
Een gebiedsbenadering biedt kansen om waterkwantiteitsbeheer te koppelen aan waterkwaliteitsverbetering. Bestaand peilbeheer en monitoringsystemen kunnen in iets andere vorm bijvoorbeeld wellicht ook bijdragen aan beheersing of sanering van verontreinigingen. Dit kan leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen en minder gebruiksbeperkingen.
Belanghebbenden
Grondeigenaren
Landbouw- en veeteelt ondernemers zijn gebaat bij zo min mogelijk hinder en risico's voor de bedrijfsvoering als gevolg van aanwezige verontreinigingen.
Gemeente
- Grotere gemeenten zijn veelal zelfstandig bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming.
- Heeft een rol als behartiger van de belangen van de lokale agrarische economie.
Provincie
- Is in veel gevallen bevoegd gezag in het kader van de Wet bodembescherming.
- Stelt het (grond)waterbeleid op en hebben een rol bij de implementatie van de Kader richtlijn water.
- Kan uitvoering geven aan programma's ter stimulering/transformatie van de regionale landbouw.
Waterschap
- Heeft op basis van de Waterwet een uitvoerende taak ten aanzien van regionaal operationeel waterbeheer (kwantiteit en kwaliteit), met name wanneer ook sprake is van landelijk gebied.
- Bevoegd gezag voor vergunningen voor grondwateronttrekkingen voor onder andere beregening en overige onttrekkingen tot maximaal 150.000 m3 per jaar.
Samenhang met andere factsheets
- (mobiele) pluimen
- Grondwaterstandsverhoging en wateroverlast
- Grondwaterstandsverlaging en wateronderlast
- Bemalingen
Publicaties
- Organisatie en financiering gebiedsgericht grondwaterbeheer (Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant, mei 2011) (pdf, 2.8 MB)
- LBOW Commissie Grondwaterbeheer – verslag van de bestuurlijke pilots grondwaterbeheer (SKB&UvW, maart 2009)
- Ecosysteemdiensten in de praktijk van duurzaam bodembeheer & gebiedsontwikkeling, De triple O-aanpak (Consortium Ecosysteemdiensten in de praktijk van duurzaam bodembeheer & gebiedsontwikkeling, 2011) (pdf, 1.7 MB)
- Handreiking juridische helderheid in grondwaterbeheer (Sterk Consulting en Colibri Advies, 2012)
Websites
- Thema Water
- Routeplanner lokale bodemambities – overzicht van thema's in de ondergrond
- Soilpedia
- Bewust bodemgebruik
Praktijkvoorbeelden
- Natuurherstel De Klip: van landbouw naar natuur en van natuur naar landbouw. Pag 45 van cahier gebiedsgericht grondwaterbeheer (SKB, 2014)
- Actief bodembeheer de Kempen: als gevolg van historische activiteiten is een groot gebied verontreinigd met zware metalen in bodem en grondwater. Bijzonder in dit project is, dat de onderlinge samenhang van de problemen in bodem, oppervlaktewater en grondwater is onderkend en dat de verontreiniging op al deze fronten tegelijk wordt aangepakt. In dat kader zijn uitvoeringspakketten geformuleerd: zinkassen, moestuinen, waterbodems, landbouwgebieden, natuurgebieden en grondverwerking.