Zoeken in deze site

Kwaliteitsborging bij bodemintermediairs (kwalibo)

Kwalibo staat voor kwaliteitsborging in het bodembeheer. Hiermee stelt het Besluit bodemkwaliteit (Bbk) kwaliteits- en integriteitseisen aan werkzaamheden in het bodembeheer, waaronder een erkenningsplicht voor bepaalde werkzaamheden. Kwalibo vergroot de kwaliteit en de betrouwbaarheid van het werk van intermediairs.

Aanleiding en doelstelling

Hoofdstuk 2 van het Bbk richt zich op kwaliteit én integriteit van de bodemintermediair. Kwaliteitsborging is ook wel bekend onder de naam 'kwalibo'. Doel is de kwaliteit van de uitvoering te verhogen en de integriteit van de uitvoerders te verbeteren. Dan kan de overheid beslissingen nemen op basis van betrouwbare bodemgegevens.

Kwalibo is erop gericht de publieke belangen te dienen op een voor de overheid en het bedrijfsleven efficiënte manier. Dat wil zeggen zonder een omvangrijk beroep te doen op overheidscapaciteit. Hiervoor gebruikt de regelgeving de uitvoeringskennis van het bedrijfsleven. Efficiëntie en aansluiting bij de praktijk zijn belangrijke redenen geweest om bij de Kwalibo-regeling het bedrijfsleven zelf uitvoeringsvoorschriften te laten voorbereiden, opstellen en vastleggen in regelgeving. De overheid ziet toe of de regels goed uitgevoerd worden.

Om verontreiniging door onzorgvuldig werken te voorkomen, verplicht het Bbk om voor een aantal werkzaamheden in de bodem(bescherming) een erkenning bodemkwaliteit te hebben. Deze erkenning bevordert de kwaliteit van werken. Een bedrijf of instelling is verplicht om voor de betreffende werkzaamheden volgens de erkenning te werken.

Erkenningsregeling kwalibo: gecombineerd privaat en publiek systeem

Onderdeel van kwalibo is de erkenningsregeling voor bodemintermediairs. Voor diverse werkzaamheden binnen het bodembeheer geldt een erkenningsplicht. Zie het overzicht van werkzaamheden met een erkenningsplicht. De regeling bestaat uit een gecombineerd privaat en publiek systeem. Het privaat en publiek systeem vullen elkaar aan:

  • privaat systeem, certificeringsregeling: het private onderdeel bestaat uit een certificeringsregeling. Hierbij moeten organisaties werken met een kwaliteitssysteem en kwaliteitseisen. Een belangrijk onderdeel van het certificatieproces is de initiële en periodieke beoordeling door een certificerende instelling. Met een certificaat moeten bodemintermediairs (aannemers, inspectie-instellingen, milieukundige begeleiders, enzovoort) aantonen dat hun organisatie aan de kwaliteitseisen voldoet. De kwaliteitseisen zijn vastgelegd in beoordelingsrichtlijnen en protocollen. Een overzicht van deze documenten staat in bijlage C van de Regeling bodemkwaliteit 2022 (Rbk 2022). De beoordelingsrichtlijnen en protocollen zijn in beheer van schemabeheerders, de meeste bij SIKB. Een certificaat is een verklaring van een certificerende instelling waarin staat dat de certificaathouder volgens de richtlijnen van het normdocument kan werken.
  • publiek systeem, erkenning door Rijksoverheid: organisaties die bepaalde werkzaamheden uitvoeren, moeten ook door de Rijksoverheid erkend zijn. Voor sommige werkzaamheden is ook een registratie (erkenning) op persoonsniveau noodzakelijk. Een organisatie kan een erkenning aanvragen voor 1 of meer handelingen waarvoor een erkenning verplicht is. Rijkswaterstaat beoordeelt deze aanvraag. Voor verlenen of weigeren, geldt een vaste procedure van beoordeling. Zie hiervoor Aanvragen of wijzigen van een erkenning (rijkswaterstaat.nl). Met de afgifte van een erkenning geeft de minister aan dat een bedrijf of persoon in staat is om volgens de eisen uit het normdocument te werken. En dat hij of zij voldoet aan de integriteitscriteria.

Onafhankelijkheid en functiescheiding

Belangrijk is dat de organisatie en persoon die de werkzaamheid uitvoert, geen belang heeft bij de uitkomst van de werkzaamheden. Daarom moeten personen en organisaties die cruciale functies in het bodembeheer vervullen, onafhankelijk zijn van degene die een persoonlijk of zakelijk recht heeft. Het recht ligt meestal bij de eigenaar van een locatie of de grond, baggerspecie of bouwstof. Er moet sprake zijn van onafhankelijkheid oftewel functiescheiding.

Persoonsregistratie kritische uitvoerende functies

Voor een aantal kritische uitvoerende functies in het bodembeheer is een individuele integriteitseis van toepassing: persoonsregistratie. Dit houdt in dat bij een aantal werkzaamheden personen voor bepaalde functies individueel geregistreerd moeten zijn. Dit is aanvullend op de erkenning van de organisatie. Persoonsregistratie is dus altijd gekoppeld aan de erkenning van de organisatie. In onderstaande tabel staat om welke functies het gaat.

Overzicht verplichte persoonsregistratie voor werkzaamheden
Werkzaamheid Rol van de persoon waarvoor persoons-registratie verplicht is Categorie werk-zaamheden volgens bijlage C, Rbk 2022 Normdocument
Monsterneming bij partijkeuringen Monsternemer Categorie 9 BRL SIKB 1000
Veldwerk bij milieuhygiënisch bodemonderzoek Veldwerker Categorie 12 BRL SIKB 2000 of AS SIKB 2000
Milieukundige processturing Milieukundig begeleider Categorie 8 BRL SIKB 6000
Milieukundige verificatie Milieukundig begeleider Categorie 8 BRL SIKB 6000


De erkenningsverplichting voor de rollen (op persoonsniveau) in de tabel heet ook wel een registratieverplichting.

Veldwerkersregeling

Erkende en geregistreerde monsternemers (categorie 9) en veldwerkers (categorie 12) mogen zich laten assisteren door een andere, niet-geregistreerde persoon. Dit staat in de noot onder aan bijlage C van de Rbk 2022. In de praktijk heet dit de 'veldwerkersregeling'.

Daarbij gelden drie voorwaarden:

  1. Assistentie vindt plaats onder toezicht en verantwoordelijkheid van de geregistreerde monsternemer of veldwerker.
  2. Er mogen niet meerdere niet-geregistreerde personen tegelijkertijd assisteren. Dus maximaal 1 assistent is toegestaan.
  3. Het gaat uitsluitend om activiteiten die de assistent volgens de BRL SIKB 1000 of de BRL SIKB 2000 mag verrichten. Sommige activiteiten mogen namelijk alleen door de geregistreerde monsternemers of veldwerkers worden gedaan.

Zoekmenu erkende instellingen

Met Erkenningen zoeken (rijkswaterstaat.nl) kan iedereen nagaan of een organisatie of persoon erkend is voor een bepaalde werkzaamheid. U kunt ook een overzicht van alle erkende organisaties per normdocument (nummer of titel) bekijken. Gebruik van het zoekmenu is van belang voor de opdrachtgever voor een werkzaamheid, maar ook voor het bevoegd gezag die het resultaat van een werkzaamheid beoordeelt. Het bevoegd gezag mag alleen gegevens accepteren van een erkende intermediair. Controleer via het zoekmenu of het bedrijf erkend was voor die specifieke werkzaamheid op de datum van uitvoering. De werkzaamheden mogen pas worden uitgevoerd als de erkenning is behaald.

Zie ook