Kwalibo bodem voor overheden

Verschillende rollen van de overheid

De overheid als bevoegd gezag

Behandelen van vergunningen en meldingen

Bij aanvragen van vergunningen en bij meldingen controleert het bevoegd gezag de gegevens die het krijgt. Deze gegevens moeten afkomstig zijn van een bodemintermediair. Deze zijn te vinden in het zoekmenu. De overheid als bevoegd gezag mag alleen gegevens accepteren als deze gebaseerd zijn op een resultaat van een werkzaamheid die door een bodemintermediair is uitgevoerd.

Toezicht en handhaving

In de rol als toezichthouder en handhaver voert de overheid, naast het gebruikelijke toezicht,  een controle uit op het bezit van een erkenning en persoonsregistratie. Daarnaast controleert de overheid of voldaan is aan de verplichtingen rond functiescheiding. Eventuele overtredingen kan de overheid melden (Bodemsignaal) bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Bij misstanden kan de overheid de erkenning van de bodemintermediair niet zelf intrekken of schorsen. Dit is voorbehouden aan de ILT.

Soms voert de toezichthouder ter controle of ter opsporing van overtredingen zelf werkzaamheden uit die onder de erkenningsregeling vallen. Denk aan grondmonsters nemen. De eis tot certificering en erkenning is niet van toepassing op werkzaamheden als uitvoering van een wettelijke taak door of in opdracht van een bestuursorgaan. Of op werkzaamheden voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. Dit staat in artikel 66 van het Besluit bodemkwaliteit. Wel is gewenst dat het monster op dezelfde wijze (en dus volgens het normdocument) wordt genomen. Een toezichthouder of handhaver hoeft dus niet zelf gecertificeerd en erkend te zijn.

De overheid als opdrachtgever

Vanuit de rol als opdrachtgever controleert de overheid of de organisatie die een werkzaamheid moet uitvoeren, erkend is. Bij werkzaamheden waarbij persoonserkenning geldt, controleert de overheid of de medewerkers van de opdrachtnemer persoonlijk zijn geregistreerd. Het gaat dan om medewerkers die de milieukundige begeleiding, het veldwerk en de monsterneming bij partijkeuringen uitvoeren. Daarnaast moet de overheid als opdrachtgever rekening houden met de eisen voor functiescheiding.

Werkt de opdrachtnemer niet volgens de eisen uit het normdocument? Dan kan het bevoegd gezag hierover een klacht indienen bij de opdrachtnemer of certificerende instelling. Is een werkzaamheid door een niet-erkende organisatie uitgevoerd? Of is als het aannemelijk dat het resultaat van een werkzaamheid (bijvoorbeeld een rapportage van een partijkeuring) geen betrouwbaar beeld geeft? Dan mag de overheid dit resultaat niet gebruiken. Doet de overheid dit wel, dan is sprake van een overtreding van artikel 16 van het Besluit bodemkwaliteit.

De overheid als uitvoerende organisatie

Een overheidsinstantie kan ook een uitvoerende organisatie zijn en een werkzaamheid uitvoeren waarvoor de erkenningsplicht geldt. Dat kan bijvoorbeeld in de rol van grondbank of ingenieursbureau. In deze rol moet de overheid voldoen aan dezelfde regels als andere bodemintermediairs. De overheid moet dan een erkenning hebben en voldoen aan de eisen voor functiescheiding. Daarnaast is de persoonsregistratie verplicht bij de werkzaamheden:

• milieukundige begeleiding
• veldwerk
• monsterneming bij partijkeuringen.

Voegt een grondbank of milieustraat partijen grond of baggerspecie samen? Dan moet de organisatie een erkenning hebben voor de BRL SIKB 9335 en onderliggend protocol.
9335-1. Zonder erkenning is het toegestaan om partijen samen te voegen tot een hoeveelheid van maximaal 25 m3.

Kwaliteitsborging voor overheden

Overheden hebben als bevoegd gezag te maken met kwaliteitsborging voor de eigen organisatie. Zo gelden er kwaliteitscriteria voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH).

Voor de bodemtaken is er een kwaliteitsstandaard voor gemeente, waterkwaliteitsbeheerders, provincie, omgevingsdiensten: het normblad 8001/8002. En er is het Platform Overheid en Kwaliteit Bodembeheer (POKB), met als doel het verbeteren van de taakuitvoering bodembeheer door de overheid door het uitvoeren van visitaties en kennisuitwisseling.

Verder werken decentrale overheden samen bij hun toezichthoudende en handhavende taken voor bodem. Denk aan het samenbrengen van de partijen in het Platform Toezicht Beheer, het uitwisselen van informatie en het delen van kennis.

Ook heeft SIKB een Handhavings Uitvoeringsmethode (HUM) Bodembeheer ontwikkeld. Dit is een hulpmiddel bij het uitoefenen van toezicht en handhaving op een aantal bodemactiviteiten op de landbodem, zoals graven in de bodem, opslaan van grond of baggerspecie en toepassen van bouwstoffen, grond of baggerspecie. In 2024 werkt SIKB aan een HUM Bodembeheer voor opslaan en toepassen van bouwstoffen, grond en baggerspecie in oppervlaktewater.