Zoeken in deze site

Uitleg over het handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie

Het handelingskader PFAS geeft advies over de invulling van de specifieke zorgplicht bij het toepassen van PFAS-houdende grond en baggerspecie. Omdat sprake is van invulling van de specifieke zorgplicht, kan dit handelingskader, vooruitlopend op aanpassing van de regelgeving, nu al worden gebruikt. Daarnaast mogen bevoegde overheden in hun eigen bodembeleid beargumenteerd afwijken van de landelijke normen.

PFAS

PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen, een stofgroep met stoffen als PFOS en PFOA. PFAS komt diffuus verspreid voor in de bodem in Nederland en Europa en wordt op veel plaatsen in gehalten boven de detectielimiet aangetroffen. Als gevolg daarvan treedt stagnatie op in het verzet van grond en baggerspecie. Het handelingskader beoogt die stagnatie waar mogelijk op te heffen. Tegelijkertijd geldt onverkort het uitgangspunt dat risico's voor de gezondheid, het milieu en het verspreiden van PFAS-houdende grond en baggerspecie naar niet of minder belaste gebieden worden voorkomen.

Totstandkoming Handelingskader voor PFAS-houdende grond en baggerspecie

Het geactualiseerde handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie is opgesteld in samenwerking met decentrale overheden. Het handelingskader heeft als concept voorgelegen bij Rijkswaterstaat, de ILT, koepels van medeoverheden en marktpartijen. Het handelingskader, versie december 2023, betreft een beleidsneutrale omzetting waarbij het handelingskader is aangepast op de invoering van de Omgevingswet. Ook is er een ontbrekend stukje rechtgezet, namelijk het weghalen van voetnoot 5 in de tabel bij toepassing van 4.9.2 (diepe plassen).

Hoofdlijnen Handelingskader voor PFAS-houdende grond en baggerspecie

Het handelingskader vormt de basis voor het traject over het vastleggen van de omgang met PFAS-houdende grond en baggerspecie in de regelgeving. Omdat sprake is van een invulling van de specifieke zorgplicht, kan dit handelingskader, vooruitlopend op de aanpassing van de regelgeving, nu al worden gebruikt. Daarnaast hebben bevoegde overheden de mogelijkheid om in hun eigen bodembeleid beargumenteerd af te wijken van de landelijke normen.

Onderbouwing voorlopige toepassingswaarden

In het handelingskader PFAS worden voorlopige toepassingswaarden geïntroduceerd voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie. Deze zijn gebaseerd op de volgende onderzoeken:

Toepassingen op de landbodem

In het handelingskader PFAS zijn voorlopige toepassingswaarden opgenomen voor toepassingen van grond en baggerspecie op de landbodem, mits toegepast buiten grondwaterbeschermingsgebieden:

  • 3 µg/kg voor PFOS
  • 7 µg/kg voor PFOA
  • 3 µg/kg voor andere PFAS (waaronder GenX)

Deze toepassingsnormen gelden voor locaties met een toepassingseis voor de bodemkwaliteitsklasse Wonen en Industrie, het verspreiden van baggerspecie op het aangrenzende perceel en het toepassen in de kern van een grootschalige toepassing.

Voor de overige toepassingen op de landbodem, dus op locaties met een toepassingseis Landbouw/Natuur, geldt de voorlopige achtergrondwaarde van 1,9 µg/kg voor PFOA en 1,4 µg/kg voor PFOS en de andere PFAS.

Voor toepassingen in grondwaterbeschermingsgebieden is de toepassingseis gelijk aan de gebiedskwaliteit en als deze niet bekend is gelijk aan de rapportagegrens (0,1 µg/kg). Het bevoegd gezag kan beargumenteerd andere (soepelere of strengere) waarden in het eigen bodembeleid opnemen.

Toepassingen op de waterbodem

Voor toepassingen op de waterbodem geldt:

  • De toepassingseisen voor grond en baggerspecie zijn bij de meeste toepassingssituaties hetzelfde.
  • Het verspreiden van baggerspecie (als bedoeld in artikel 4.1269, derde lid onder b en c van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)) in hetzelfde oppervlaktewaterlichaam (stroomopwaarts of stroomafwaarts) of (sedimentdelende) stroomafwaarts gelegen oppervlaktewaterlichamen is toegestaan, met uitzondering van puntbronnen of onverwachte hoge gehalten. Dat geldt ook bij het toepassen van baggerspecie (als bedoeld in artikel 4.1269, tweede lid onder f, g en h van het Bal) in hetzelfde oppervlaktewaterlichaam.
  • Voor het toepassen van grond en het toepassen van baggerspecie in een ander oppervlaktewaterlichaam gelden voor rijkswateren toepassingswaarden van 3,7 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor PFOA en andere PFAS-verbindingen. Voor regionale wateren gelden toepassingswaarden van 1,1 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor PFOA en andere PFAS.
  • Voor het toepassen van grond en baggerspecie in niet-vrijliggende diepe plassen die in open verbinding staan met een rijkswater geldt een toepassingseis van 3,7 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor PFOA en de andere PFAS. Voorwaarde is wel dat in de nabijheid van de diepe plas geen kwetsbaar object ligt, als bedoeld op pagina 26 van de Handreiking voor het herinrichten van diepe plassen.
  • Voor het toepassen van baggerspecie en grond toepassen in de andere diepe plassen dan hierboven genoemd gelden toepassingswaarden van 1,1 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor PFOA en de andere PFAS. Deze normen gelden alleen voor verondiepingen die al in uitvoering zijn. Voor die situaties maakt het bevoegd gezag een locatie-specifieke afweging.

Opslaan, reinigen, storten en import/export

Het handelingskader PFAS beschrijft ook mogelijkheden voor het opslaan, reinigen en storten van PFAS-houdende grond en baggerspecie, waaronder de acceptatiemogelijkheden voor de rijksbaggerspeciedepots.