Overgangsrecht saneringen Aanvullingswet bodem

Het overgangsrecht is van grote betekenis voor de uitvoeringspraktijk, omdat bodemsaneringen vaak lang duren. Het uitvoeren van bodemsaneringen op grond van de Wet bodembescherming (Wbb) kan in volle gang zijn op het moment dat de Omgevingswet in werking treedt. Om te zorgen dat deze situaties kunnen worden afgerond onder het oude recht, is voor een aantal situaties in eerbiedigend overgangsrecht voorzien.

Overgangsrecht

Het overgangsrecht voor saneringen is geregeld via de Aanvullingswet bodem en het Aanvullingsbesluit bodem. Er zijn onder de Wbb veel verschillende situaties denkbaar, waarop het overgangsrecht en daarmee het oude recht van toepassing kan zijn (wel of niet beschikt ernst en spoed, of ernst niet spoed, wel of geen saneringsplan ingediend, wel of geen BUS-melding, etc.).
Hierna worden de meest voorkomende situaties beschreven

1. Het bevoegd gezag Wbb heeft vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet een beschikking genomen dat spoedige sanering noodzakelijk is.

Het overgangsrecht is van toepassing op een beschikking ernst, waarbij een spoedige sanering noodzakelijk is. Om onder het overgangsrecht te vallen, hoeft de beschikking op het moment van inwerkingtreding van de Omgevingswet niet onherroepelijk te zijn. Het oude recht is van toepassing op eventueel bezwaar en beroep. Dit volgt uit artikel 3.1 sub a Aanvullingswet bodem.

2. De saneerder heeft vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet een saneringsplan ingediend of een deelsaneringsplan ingediend, uitsluitend voor het deel waarop het saneringsplan betrekking heeft. En er is nog geen besluit ernst en spoed, of ernst niet spoed genomen.

Het gaat hier om alle ingediende saneringsplannen. Ook ingediende saneringsplannen waar het bevoegd gezag nog niet mee heeft ingestemd, omdat deze bijvoorbeeld kort voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn ingediend. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet neemt het bevoegd gezag Wbb een beschikking ernst en spoed of ernst en niet spoed, voordat het bevoegd gezag kan instemmen met het saneringsplan. Als er een deelsaneringsplan is ingediend vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet, dan blijft het oude recht van toepassing uitsluitend voor het gedeelte waarop het saneringsplan
betrekking heeft. Het voorgaande volgt uit artikel 3.1 sub b en c Aanvullingswet bodem.

3. Een BUS-melding of sanering op grond van artikel 39b Wbb

Een BUS-melding (BUS: Besluit uniforme saneringen) vervalt binnen 12 maanden nadat de melding is gedaan en er niet is gesaneerd. Als de melding na die 12 maanden vervalt, geldt het toetsingskader van de Omgevingswet voor de milieubelastende activiteit graven of saneren. Behalve als er een beschikking ernst en spoed is genomen op die locatie die onder het overgangsrecht van de Aanvullingswet bodem valt.

Een BUS-sanering eindigt na instemming met het evaluatieverslag of nadat de saneerder de saneringsactiviteit heeft afgerond. Als na de sanering een leeflaag in stand moet worden gehouden, blijft die beperking rusten op het perceel.

Dit volgt uit artikel 3.1, lid 2 van de Aanvullingswet bodem.

4. Een aanwijzing op grond van artikel 27 lid 2 Wbb

Het oude recht blijft van toepassing op een aanwijzing, zoals bedoeld in artikel 27 lid 2 Wbb, mits die is gegeven vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet. Deze aanwijzing heeft betrekking op de te nemen maatregelen. Dat de aanwijzing onder overgangsrecht valt volgt uit artikel 3.2, onder a, van de Aanvullingswet bodem Omgevingswet.

Nieuwe verontreinigingen op grond van artikel 13 Wbb

Op nieuwe verontreinigingen of aantastingen veroorzaakt tussen 1 januari 1987 (datum van inwerkingtreding van de Wbb) en de inwerkingtreding van de Omgevingswet, geldt overgangsrecht. Voor deze situaties blijft de zorgplicht van artikel 13 Wet bodembescherming gelden. Handhaving van vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet veroorzaakte 'nieuwe' verontreinigingen of aantastingen valt dus onder het oude recht. Zie Zorgplicht bodemverontreiniging.

5. Een maatregel op grond van artikel 30 lid 1 en 4 Wbb

Het oude recht blijft van toepassing op een maatregel om een ongewoon voorval weg te nemen (artikel 30, lid 1 of lid 4 Wbb) die is vastgesteld vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet. Dit volgt uit artikel 3.2, onder c, van de Aanvullingswet bodem Omgevingswet.

6. Een maatregel of een beperking op grond van artikel 37 lid 4 Wbb

Het gaat hier om de maatregelen of beperkingen, die vastgesteld zijn in een beschikking ernst, niet-spoed. Deze maatregelen of beperkingen moeten voorkomen dat alsnog actuele risico’s ontstaan voor mens, plant of dier. Deze maatregelen en beperkingen blijven van kracht onder de Omgevingswet.

Dit volgt uit artikel 3.2, onder d van de Aanvullingswet bodem.

7. Een bevel tijdelijke beveiligingsmaatregelen op grond van artikel 43 Wbb

Als in een bevel als bedoeld in artikel 43, lid 1 onder b Wbb tijdelijke beveiligingsmaatregelen zijn opgelegd vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet, moeten deze maatregelen onder het overgangsrecht worden geëerbiedigd totdat het bevoegd gezag deze niet langer nodig vindt.

Dit volgt uit artikel 3.2, onder e van de Aanvullingswet bodem.

8. Een vastgesteld en goedgekeurd plan op grond van artikel 55d Wbb

Een gebiedsplan op grond van artikel 55d Wbb valt onder het overgangsrecht als het vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet is vastgesteld en goedgekeurd. Dit volgt uit artikel 3.2, onder f van de Aanvullingswet bodem. Dit plan wordt 4 jaar nadat de Omgevingswet van kracht is van rechtswege een programma, als bedoeld in artikel 3.4 van de Omgevingswet.

Dit volgt uit artikel 3.5 Aanvullingswet bodem.

9. Een vordering voor het verhalen van kosten van verontreiniging van de bodem, bedoeld in artikel 75 Wbb

Het oude recht blijft van toepassing op het verhalen van kosten van een verontreiniging of
aantasting van de bodem (artikel 75, Wbb) als die verontreiniging of aantasting vóór
inwerkingtreding van de Omgevingswet is ontstaan en een vordering daarvoor is ingesteld. Dit volgt uit artikel 3.2, onder g, van de Aanvullingswet bodem.

10. Een melding op grond van artikel 28 Wbb

Een melding van een voorgenomen handeling met verontreinigde bodem volgens artikel 28 van de Wbb staat gelijk aan een melding en/of het leveren van gegevens en bescheiden voor de milieubelastende activiteiten graven in de bodem. Deze activiteiten staan in de paragrafen 4.119 en 4.120 van het Bal. Dit overgangsrecht voorkomt dat een initiatiefnemer opnieuw een melding op grond van het Bal moet doen. Dit is geregeld met artikel XV van het Aanvullingsbesluit bodem.

Op deze graafwerkzaamheden gelden na inwerkingtreding van de Omgevingswet de inhoudelijke voorschriften voor graven in de bodem uit het Bal. Deze regels zijn vergelijkbaar met wat gold onder de Wet bodembescherming. Als bij de melding van artikel 28 van de Wbb ook een saneringsplan (artikel 39 Wbb) of een BUS-melding (artikel 39b Wbb) is ingediend, gelden de regels van het Bal niet. Dan blijft de Wbb van toepassing (zie onder 2 en 3). De Wbb blijft ook gelden als het bevoegd gezag Wbb in een beschikking volgens artikel 29 en 37 van de Wbb heeft vastgesteld dat er ernstige bodemverontreiniging is waarbij een spoedige sanering noodzakelijk is. Zie hiervoor punt 1.

11. Verklaring van niet reinigbaarheid verontreinigde grond

Het oude recht blijft van toepassing op een verklaring van niet-reinigbaarheid van verontreinigde grond (artikel 28a, Wbb) die vóór inwerkingtreding van de Omgevingswet is afgegeven. Dit volgt uit artikel 3.2, onder b, van de Aanvullingswet bodem Omgevingswet.

12. Een gedoogplicht

Het volgende geldt voor een opgelegde gedoogplicht (ex artikel 70 Wbb) voor:
- het verrichten van onderzoek
- het aanbrengen
- het aanwezig zijn
- het onderhoud
- het gebruik, en
- het verwijderen van middelen:

Deze geldt als gedoogplicht voor het verrichten van onderzoek naar verontreiniging van de bodem als bedoeld in artikel 10.13b van de Omgevingswet.

Als de procedure voor het opleggen van de gedoogplicht nog niet is afgerond, dan blijft het oude recht daarop van toepassing tot:

het besluit onherroepelijk is, als tegen het besluit beroep open staat
het besluit van kracht wordt, als tegen het besluit geen beroep open staat

Dit staat in artikel 4.3, 4.4 of 4.5, Invoeringswet Omgevingswet.

Eerbiedigend overgangsrecht

Eerbiedigende werking betekent dat het kader van de Wbb blijft gelden voor situaties die in de Aanvullingswet bodem zijn benoemd. In sommige gevallen kan ook het oude overgangsrecht (2006) uit de Wijzigingswet Wet bodembescherming van toepassing zijn. Dit staat in artikel 3.7 van de Aanvullingswet bodem.

Geen vaste einddatum eerbiedigend overgangsrecht

Bodemsaneringen duren vaak lang. Zeker bij saneringen met nazorgmaatregelen (zie artikel 39d Wbb) en beheermaatregelen (zie artikel 37 lid 4 Wbb).

Een uniforme vaste einddatum is niet vast te stellen. Daarom kent de Aanvullingswet bodem geen vaste einddatum voor het eerbiedigend overgangsrecht.

Bevoegd gezag Wet bodembescherming

De invoering van de Omgevingswet leidt voor bodemtaken tot een andere taakverdeling over decentrale overheden. Voor de overgangsrechtsituaties, die hierboven staan, blijft bevoegd gezag Wbb het aangewezen bevoegde gezag.