Overgangsrecht beperkingenbesluiten voor bodem

Publiekrechtelijke beperkingen voor bodem

In de Wet bodembescherming stonden regels  om de ernst van bodemverontreiniging te bepalen en te beslissen of sanering noodzakelijk was. Besluiten of bevelen konden leiden tot beperkingen of maatregelen, die in verschillende fasen van de sanering voorkwamen.

Wanneer bijvoorbeeld na een bodemsanering een leeflaag is aangelegd die in stand moet blijven, legt het bevoegd gezag dit vast in een besluit. Dit besluit wordt genomen op basis van het evaluatieverslag of nazorgplan en is een voorbeeld van een ‘beperkingenbesluit bodem’. Deze besluiten werden dus ook al vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet genomen.

Volgens de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken (Wkpb) moet dit  besluit vervolgens worden opgenomen in de openbare registers van het Kadaster (BRK-PB). Hiermee wordt de geldende publiekrechtelijke beperking voor iedereen kenbaar gemaakt.

Dit is slechts één voorbeeldsituatie; er zijn meer situaties denkbaar waarin een beperkingenbesluit van toepassing kan zijn. De registratie van een beperking is altijd gekoppeld aan dit type besluit en wordt daarom een beperkingenbesluit genoemd.

Overgangsrecht

Is op de besluiten genomen onder de Wet bodembescherming het overgangsrecht van toepassing? Dan blijft het oude recht van toepassing op de beperkingen die uit deze besluiten voortvloeien. Dat is de Wbb inclusief de Wkpb, het Aanwijzingsbesluit Wkpb, de Regeling kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken en de Regeling beperkingenregistratie Wbb zoals die golden vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet.

In de Aanvullingswet bodem (o.a. artikel 3.1 en 3.2) is bepaald welke besluiten (geheel of gedeeltelijk) onder het overgangsrecht vallen.

De Wbb blijft geheel en al van toepassing bij een:

• beschikking 'ernst en spoed' (artikel 29 en 37 Wbb)
• beschikking 'ernst en geen spoed' als er een saneringsplan is ingediend (artikel 29 en 37 Wbb)
• bevel in het geval van een ongewoon voorval (artikel 30 en 31 Wbb)
• nazorg (voorschriften nazorg (artikel 39c en 39d Wbb) en instandhoudingsverplichting (artikel 39b juncto 14 BUS)

Als er nog geen sanering heeft plaatsgevonden, dan valt het vervolgtraject ook onder het overgangsrecht. Voor bijbehorende beperkingen geldt ook overgangsrecht. Deze opvolgende beperkingenbesluiten blijven onder het oude Aanwijzingsbesluit Wkpb vallen. Besluiten die geheel en al onder het overgangsrecht vallen blijven geregistreerd in de openbare registers van het Kadaster na inwerkingtreding van de Omgevingswet onder dezelfde kadastrale code

Gedeeltelijk of geen overgangsrecht

Er kan ook sprake zijn van gedeeltelijk of geen overgangsrecht. Het bevoegd gezag Wbb moet dan de registratie aanpassen of verwijderen.

Registratie verwijderen

Als een besluit niet onder overgangsrecht valt (besluiten ernst en geen spoed uitgezonderd), dan moet de registratie van het betreffende beperkingenbesluit in de openbare registers van het Kadaster beëindigd worden. Dit moet binnen 4 dagen na inwerkingtreding van de Omgevingswet gebeuren. Het gaat hierbij  om besluiten op grond van artikel 43 en 49 van de Wet bodembescherming. In de handreiking wordt dit nader toegelicht.

Hercoderen

Bij de besluiten ernst en geen spoed kan er geen of gedeeltelijk overgangsrecht gelden. Het bevoegd gezag Wbb moet het besluit dan zo snel mogelijk aanpassen.  Let op: als er voor een besluit ernst en geen spoed geheel en al overgangsrecht geldt, wordt dat hierboven beschreven. In de handreiking wordt dit nader toegelicht. Hieronder staat een korte samenvatting. Er zijn verschillende categorieën:

• Besluit ernst en geen spoed valt in zijn geheel niet onder het overgangsrecht.
  Benodigde actie bevoegd gezag Wbb: besluit hercoderen naar code (AOA) en beheer van de publiekrechtelijke beperking overdragen aan bevoegd gezag Ow.
  Toelichting: Als er geen overgangsrecht geldt, moet de registratie aangepast worden door het bevoegd gezag Wbb (provincie of bevoegd gezag gemeente). Het besluit ernst en geen spoed is namelijk relevant voor het toepassingsbereik van twee bruidsschatregels (onderdeel uitmakend van het tijdelijk deel van het omgevingsplan), in verband waarmee in het Aanwijzingsbesluit Wkpb een nieuw beperkingenbesluit is aangewezen. In dit kader moet het bevoegd gezag Wbb de besluiten ernst en geen spoed hercoderen en de (bruidsschat)code die bij het nieuwe beperkingenbesluit hoort inschrijven in de openbare registers van het Kadaster. Zie hiervoor de informatie over het nieuwe Aanwijzingsbesluit Wkpb op de pagina over de Wkpb.
• Besluit ernst en geen spoed met deelsaneringsplan.
  Benodigde actie bevoegd gezag Wbb: besluit splitsen. Gedeelte waarvoor het overgangsrecht geldt moet ingeschreven blijven onder bestaande code. Het gedeelte waarvoor geen overgangsrecht geldt moet een nieuwe code (AOA) krijgen en het beheer van dit gedeelte van de registratie van de publiekrechtelijke beperking moet overgedragen worden aan het bevoegd gezag Ow. Toelichting: In geval van een deelsaneringsplan geldt alleen overgangsrecht voor het gedeelte van de verontreiniging (indien beschikt als ernst en geen spoed) waarvoor dit deelsaneringsplan is ingediend (artikel 3.1, lid 1 onder c, Aanvullingswet bodem). Hiervoor moet het bevoegd gezag Wbb al dan niet het werkingsgebied wijzigen. Dit betekent dat voor het overige gedeelte van de verontreiniging waarvoor geen overgangsrecht geldt de Omgevingswet geldt. Dit besluit wordt daarmee ook van belang als onderdeel van de betreffende regels in de bruidsschat. Het bevoegd gezag Wbb moet in dat geval een nieuw beperkingenbesluit inschrijven met de bijbehorende bruidsschatcode en daarbij verwijzen naar het besluit ernst en geen spoed.
• Besluit ernst en geen spoed met beperkingen of maatregelen zoals bedoeld in artikel 37 lid 4 Wbb. Benodigde actie bevoegd gezag Wbb: besluit splitsen. Gedeelte waarvoor overgangsrecht geldt dient ingeschreven te blijven onder bestaande code. Gedeelte waarvoor geen overgangsrecht geldt dient nieuwe code (AOA) te krijgen en beheer van dit gedeelte van de registratie moet overgedragen worden aan bevoegd gezag Ow.
  Toelichting: In geval van een maatregel of beperking op grond van artikel 37 lid 4 Wbb geldt alleen overgangsrecht voor deze maatregel of beperking. Het bevoegd gezag Wbb moet hiervoor het werkingsgebied wijzigen van het besluit ernst en geen spoed, aangezien de maatregel op grond van artikel 37, lid 4 onderdeel is van dit besluit. Dit betekent dat voor het overige gedeelte van de verontreiniging waarvoor geen overgangsrecht geldt de Omgevingswet geldt. Het besluit wordt daarmee van belang als onderdeel van de betreffende regels in de bruidsschat. Het bevoegd gezag Wbb moet in dat geval een nieuw beperkingenbesluit inschrijven met de bijbehorende bruidsschatcode en verwijzen naar het besluit ernst en geen spoed.

De gemeente wordt bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet verantwoordelijk voor de registratie van voornoemde nieuwe categorie beperkingenbesluiten bestaande uit het zogeheten Wbb-besluit 'ernst en geen spoed', voor zover dat niet onder het overgangsrecht valt en van belang blijft voor toepassing van de bruidsschat.

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft op 18 september 2023 de Wkpb-bevoegde overheden een aantal brieven gestuurd over de wijzigingen die de Omgevingswet met zich meebrengt voor de Wkpb. De bijlage bij deze brieven bevat een transponeringstabel die een overzicht geeft van alle veranderingen en acties die ondernomen moeten worden, ook voor bodem.

Daarnaast is er een actualisatie van een handreiking over de Wkpb en bodem. Deze geeft praktische handvatten aan de bevoegde overheden Wbb, zodat de registratie van de Wbb-besluiten op de juiste manier plaatsvindt.

Ten slotte is er ook nadere informatie over de Wkpb en de Omgevingswet op de website van het Kadaster te vinden.