Onder bepaalde voorwaarden is het bouwen van erf- en perceelafscheidingen vergunningvrij. Deze voorwaarden staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) en in het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
Soorten erf- en perceelafscheidingen
Erf- en perceelafscheidingen zijn tuinmuren en schuttingen van beton of hout. Maar ook vlechtschermen en andere kant-en-klare afscheidingen vallen hieronder. Een heg of een rij coniferen is geen erf- of perceelafscheiding, omdat hierbij geen sprake is van bouwen. Het planten van een heg of haag is dan ook niet vergunningplichtig.
Bouwen: technisch en ruimtelijk deel
Bij bouwen wordt onderscheid gemaakt in een technisch deel van het bouwen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) en een ruimtelijk deel van het bouwen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Zowel het technisch deel als het ruimtelijk deel van het bouwen kan vergunningvrij, meldingsplichtig of vergunningplichtig zijn.
Vergunningvrij voor het technische deel
Het bouwen van erf- of perceelafscheidingen die niet hoger Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) zijn dan 2 m is vergunningvrij voor het technische deel van het bouwen. Dit is ongeacht de locatie waar de erfafscheiding komt (artikel 2.26, lid 2, onder c, Bbl). Is de erf- of perceelafscheiding hoger dan 2 m? Dan is voor het technische deel van het bouwen van een erf- of perceelafscheiding een bouwmelding (artikel 2.18, Bbl) nodig.
Bouwwerk moet altijd voldoen aan Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)
Of nu volgens een omgevingsvergunning, bouwmelding of vergunningvrij wordt gebouwd: een bouwwerk moet altijd voldoen aan het Bbl (artikelen 4.3 en 4.21, Omgevingswet).
Vergunningvrij en illegaal bouwwerk of gebruik
Vergunningvrij bouwen voor een erf- of perceelafscheiding voor het technische deel van het bouwen is niet toegestaan bij een bouwwerk dat zonder de daarvoor vereiste omgevingsvergunning gebouwd is of gebruikt wordt (in artikel 2.22, Bbl).
Vergunningvrij voor het ruimtelijke deel
Landelijke regels – Erf- of perceelafscheiding niet hoger dan 1 meter
Het bouwen van een erf- of perceelafscheiding die niet hoger Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) is dan 1 m, is vergunningvrij (artikel 2.29, onder j, Bbl).
Deze mogelijkheid voor het vergunningvrij bouwen van erf- en perceelafscheidingen gaat altijd voor op de lokale regels in het omgevingsplan.
Inperkingen vergunningvrij en cultureel erfgoed
In de volgende situaties worden de mogelijkheden voor het vergunningvrij bouwen van een erf- en perceelafscheiding vanwege cultureel erfgoed ingeperkt:
- De erf- of perceelafscheiding komt bij een (voorbeschermd) monument. Dat geldt voor zowel gemeentelijke, provinciale als Rijksmonumenten.
- De erf- of perceelafscheiding komt op een locatie waaraan in het omgevingsplan de functie-aanduiding 'rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht' is gegeven en de erf- of perceelafscheiding op een voorerf of op een naar openbaar toegankelijk gekeerd zijerf wordt gebouwd.
In deze situaties is het bouwen van een erf- of perceelafscheiding vergunningplichtig voor het ruimtelijk deel van het bouwen (artikel 2.30, Bbl).
Lokale regels – Erf- en perceelafscheidingen hoger dan 1 m
De gemeente gaat over de bouwregels voor erf- en perceelafscheidingen. Deze regels staan in het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
Het plaatsen van erf- en perceelafscheidingen is vergunningvrij voor het ruimtelijke deel van het bouwen, als wordt voldaan aan de regels van het (tijdelijk deel van het) omgevingsplan, te weten:
- De erfafscheiding is niet hoger dan 2 m.
- De erfafscheiding wordt geplaatst op een erf of perceel waarop al een hoofdgebouw staat waarmee de afscheiding een functionele relatie heeft.
- De erfafscheiding wordt geplaatst achter de lijn die loopt langs de voorkant van dat hoofdgebouw en vanaf daar evenwijdig loopt met het aangrenzend openbaar toegankelijk gebied zonder het hoofdgebouw te doorkruisen of in het gebouwerf achter het hoofdgebouw te komen.
Dit staat in artikel 22.27, onder f, en artikel 22.36, bruidsschat en in artikel 2.1b van de Vangnetregeling Omgevingswet.
Inperkingen vergunningvrij en cultureel erfgoed
In de volgende situaties worden de mogelijkheden voor het vergunningvrij bouwen van een erf- en perceelafscheiding vanwege cultureel erfgoed ingeperkt:
- De erf- of perceelafscheiding komt bij een (voorbeschermd) monument. Dat geldt voor zowel gemeentelijke, provinciale als Rijksmonumenten.
- De erf- of perceelafscheiding komt op een locatie waaraan in het omgevingsplan de functie-aanduiding rijksbeschermd stads- of dorpsgezicht is gegeven en de erf- of perceelafscheiding op een voorerf of op een naar openbaar toegankelijk gekeerd zijerf wordt gebouwd.
Dit staat in artikel 22.28, bruidsschat.
Vergunningvrij bouwen bij een illegaal bouwwerk
Vergunningvrij bouwen van erf- en perceelafscheidingen voor het ruimtelijke deel van het bouwen is niet toegestaan bij een bouwwerk dat zonder de daarvoor vereiste omgevingsvergunning gebouwd is of gebruikt wordt (artikel 22.23, lid 1, bruidsschat).
Welstandsexcessen
Bij een welstandsexces is er ernstige strijd met redelijke eisen van welstand. Dus buitensporigheden in het uiterlijk, die ook voor niet-deskundigen duidelijk zijn.
Eventuele welstandsexcessen bij vergunningvrij bouwen kunnen via het repressief welstandtoezicht worden aangepakt.
Burgerlijk Wetboek
In het Burgerlijk Wetboek staan regels die gelden voor buren onderling. De regels van burenrecht hebben vaak tot doel het voorkomen van hinder (artikelen 5:37 t/m 5:69, Burgerlijk Wetboek). Buren mogen wel onderling iets anders overeenkomen.
Zo is een erfafscheiding die precies op de erfgrens staat, eigendom van beide buren. De buren samen zijn verantwoordelijk voor de erfafscheiding, en dus ook voor het onderhoud en overige kosten ervan.
