Webinar 'Energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS)'

Dit is een webinar van IPLO, het gaat over energieregistratie- en bewakingssystemen.
Het duurt ongeveer 53 minuten en 52 seconden.
Er zijn 3 sprekers:
Webinar host: Jan Klein Kranenburg
Tafelgast: Arie van Ballegooijen
Tafelgast: Wouter Sjoerdsma

Ze zitten met elkaar aan een grote ronde tafel, Wouter links, Jan in het midden en Arie rechts. Ze zitten in een redelijk donkere ruimte, versierd met planten en achter de sprekers twee grote tv-schermen waar slides van de presentatie op voorbij komen.

JAN: "Welkom bij dit nieuwe webinar van IPLO over energiebesparing. Vandaag gaan we het hebben over energieregistratie- en bewakingssystemen, ook wel afgekort EBS. Fijn dat de mensen thuis meekijken. Welkom ook vooral en ook welkom aan mijn gasten aan tafel. Ik ga ze even voorstellen. Links van mij, rechts voor de mensen thuis zit Arie van Ballegooijen van VBA inspecties. Specialist op het gebied van bebouwde omgeving en energiegebruik. Dus technisch specialist vooral, nou mensen die vaker webinars kijken zullen je met gemak kennen. Want je bent toch wel een vaste tafelgast aan het worden bij ons. Rechts voor mij, links voor de mensen die kijken zit Wouter Sjoerdsma. Energiecoördinator van de Hogeschool Rotterdam. En naar eigen zeggen een van de duurzaamste hogescholen van Nederland. Het is altijd goed om trots te zijn op je eigen werkgever. Wat ik leuk vond bij jou ik heb even je LinkedIn-profiel bekeken,
dat jij je focus legt op sluipverkeer. Een soort van sluipverbruik, een soort sluipverbruikdetective ben je. En dat merk ik ook in de voorgesprekken. Daar ben je erg alert op en heb je leuke voorbeelden van, dus het belooft een mooi gesprek te worden vandaag. Een aantal praktische zaken. Mensen die live kijken. Die kunnen vragen stellen, vinden we leuk. Wij krijgen ze niet meteen te zien, maar we hebben een zogenoemde green room met specialisten, die jullie vragen gaan beantwoorden. En soms kan het leuk zijn voor hen om een vraag door te spelen. Krijg ik ze te zien en gaan we die aan tafel behandelen. Dus stuur vooral jullie vragen in. En als de vragen even niet beantwoord kunnen worden, dan nemen we ze mee en dan krijg je later daar een antwoord op. Het programma, we gaan het eerst hebben over de EML rond de EBS, een hoop afkortingen vandaag. Daarna gaan we wat praktijkvoorbeelden behandelen. En dan vooral natuurlijk in het Rotterdamse bij de hogeschool. Ik wil voorstellen om te gaan starten, dus laten we de eerste sheet maar op het scherm zetten. Ja, dus de inhoud, de EML hebben we het over gehad net en de praktijkvoorbeelden. Kunnen gelijk door denk ik. Dan gaan we naar die eerste erkende maatregel, en ik mag jou het woord geven."

ARIE: "Ja, de EBS dus. Dat staat voor energieregistratie- en bewakingssysteem. Dat is eigenlijk gelijk de eerste erkende maatregel van de gebouwen. Ja, uiteindelijk gaan we met zo'n systeem natuurlijk bekijken van, wat gebruiken we nou aan energie in een gebouw en wat gaan we daar vervolgens mee doen. Gaan we daar op sturen? Want je kan zo leuk zo'n systeem in het gebouw hebben. Maar ja, je moet hem wel actief gebruiken, dus dat is wel een belangrijke taak ook voor de toezichthouder, om als eerste gewoon eens te kijken van ja, zit dat systeem überhaupt in het gebouw. En wat doen zij daar eigenlijk mee? Dan kom ik nog wel eens tegen dat ze tijdens inspecties, dat er op een gegeven moment bepaalde registratiesystemen in zitten, waar een komma verkeerd in zit, dus dat die in tientallen gaat aftellen in plaats van honderdtallen of in plaats van enkele getallen. Dus dat de instelling verkeerd staat. Als dat vervolgens wordt geregistreerd, wat gaan ze met die data doen? Gaan ze inspelen op de hoofdgebruikers? Dat is natuurlijk een belangrijk punt, want je moet die gegevens gaan analyseren. Ik zeg altijd van kijk met name naar de luchtbehandelingskasten, de warmtepompen, koelmachines. Dat zijn echt binnen de gebouwde omgeving de grootverbruikers, en daar is veel winst op te behalen. Vervolgens ga je natuurlijk ook kijken naar je deelsystemen. Dus dan ga je het kleiner maken en kijken van welke systemen hebben we nog meer in dat pand zitten. Zeker in de procesindustrie natuurlijk. Daar gebeurt ook gewoon heel veel wat je per deelsysteem moet gaan controleren,
en op gaan sturen. Dus ja, dat is in een notendop eigenlijk even de erkende maatregel, waar ik dus als toezichthouder mee aan de slag ga."

JAN: "Je vertelde ook als je als toezichthouder wilt gaan kijken in zo'n EBS, is het verstandig om voor die tijd even contact te hebben met de organisatie, en aan te kondigen dat je dat wilt, want het vraagt soms wat actie. Dus bel ze dan even van tevoren van hey, ik wil graag even jullie EBS bekijken. Dan is het neem ik aan geen probleem toch?"

ARIE: "Precies dat. Het hoeft nooit een probleem te zijn zeker als toezichthouder, mag je die gegevens gewoon inzien, moet je die gegevens ook juist inzien, want dat geeft juist de meerwaarde, ook van zo'n inspectie als je daar op een dag bent. En ik geef dat zelf ook vooraf altijd aan. Dus voordat ik naar een controle ga, dan bespreek ik dat met de gebouwbeheerder of de gebouweigenaar. Dat ik gewoon op die dag het gebouwbeheersysteem wil zien. En dan moet soms inderdaad iets geregeld worden met de installateur, een bepaalde toegangscode, zodat je in ieder geval inzage hebt, in het systeem en dat je ook een meerwaarde kan geven aan je inspectie."

JAN: "En gewoon mijn eigen nieuwsgierigheid, want het is een softwaresysteem natuurlijk op een computer ergens. Dus dat vraagt wel wat kennis van het systeem en zien al die systemen er hetzelfde uit? Dus als toezichthouder als je daar komt, dan is er gelijk wel herkenning van ik moet hier en daar kijken in zo'n systeem."

ARIE: "Nou dat vraagt ook wel wat ervaring inderdaad ja, want er zijn natuurlijk verschillende merken in de markt en ieder merk heeft weer zijn eigen eigenschappen, en puntjes en dingetjes waar je dan toch wel wat ervaring mee moet opdoen. En dat is juist ook mooi door dat ook gewoon iedere keer op te vragen, want dan zie je ook iedere keer met iedere inspectie even zo'n ander gebouwbeheersysteem en dat maakt ook dat je er ook wel handiger in wordt."

JAN: "Ja, dus die ervaring moet je opbouwen. Het is ook geen schande volgens mij om de eerste keer te zeggen van, hey ik moet even wennen aan dit systeem. Ik moet even kijken, en dan op je gemak even te kijken hoe het werkt."

ARIE: "Daar doen we diverse trainingen in. Maar er zijn verschillende mogelijkheden om je die kennis eigen te maken. Met andere collega's meegaan natuurlijk. Dat is ook altijd belangrijk. En dat je gewoon eens af en toe op het gemak naar zo'n systeem kan kijken. Door er regelmatig naar te kijken ga je dingen ook herkennen. Want als je voor de eerste keer zo'n systeem induikt, ja, dat is natuurlijk best complex. Het zijn complexe systemen. Ja begrijpelijk. Nou, dan gaan we naar de volgende. Ja, want ik heb hier even een voorbeeld van waar het op een project was misgegaan. Daar was ook geen inzage in het GBS. Ik vroeg daar naar en uiteindelijk werden er allerlei mensen bij gehaald, en uiteindelijk had ik dan iemand te pakken die toegang had tot dit systeem. En die gaf aan ja, wij schakelen gewoon netjes met kloktijden, om acht uur schakelde die installatie uit."

JAN: "LBK staat voor luchtbehandelingskasten. Goed om dat even te benoemen."

ARIE: "Luchtbehandelingskasten, dat zijn ook echt wel de grootverbruikers. Dus die pakken veel van het totale vermogen van het gebouw, dus daar moet je zeker alert op zijn. Voor mij was het ook een kwestie van doorvragen, en uiteindelijk kwam ik dus hier in deze weergave terecht. Het enige wat daar uitgeschakeld werd was de optimalisatie. Dus de luchtbehandelingskast zelf werd niet uitgeschakeld, alleen de optimalisatie dat die soms eerder opstart als de temperatuur niet wordt gehaald. Oftewel die kast staat 24 uur per dag, zeven dagen in de week, jaar in jaar uit, staat die op dat vermogen te draaien. En dan komt een vrij eenvoudig rekensommetje, want je kan natuurlijk gewoon aangeven van, we draaien 24 uur per dag, zeven dagen in de week. En dan zitten we totaal op 8736 uur per jaar aan draaitijd. Als je dat gaat reduceren naar, het voorbeeld wat hier staat of naar de actuele draaitijden van dat bedrijf. Dan kan je natuurlijk het aantal besparingsuren vermenigvuldigen, met het vermogen van die luchtbehandelingskast.
En als toezichthouder kan je dat weer op de kast terugvinden. Want er is altijd ergens een typeplaatje op zo'n luchtbehandelingskast. Waar dan het vermogen van die motoren op staat. En dan weet je gelijk van oké, dit vermogen heeft die kast, vermenigvuldigd met het aantal draaiuren met hun betreffende energieprijs. En dat is dan de besparing per jaar op elektra. En dan zit je ook nog met een stukje aanvullende koeling en verwarming wat benodigd is. En dan heb je het over serieuze bedragen zoals je hier ook ziet staan."

JAN: "Ik kan me voorstellen als jij dit soort dingen laat zien, dat jij wel dankbaar als adviseur wordt ontvangen daar als organisatie."

ARIE: "Het is voor mij ook altijd de kers op de taart om dat soort dingen te vinden."

JAN: "Precies ja en zeker te presenteren in euro's, want dat is voor de mensen toch het meeste zichtbaar en begrijpelijk. Nou leuke constatering. We gaan even naar de andere kant van de tafel toe, naar de praktijk. Wouter, dit soort dingen zul je herkennen neem ik aan. Dit soort ontdekkingen?"

WOUTER: "Jazeker."

JAN: "Hoe detecteer jij dat? Je hebt ook een EBS natuurlijk. Hoe zoek jij in zo'n systeem?"

WOUTER: "Ja klopt. Nou, aansluitend eigenlijk ook bij dit voorbeeld kijk ik altijd als eerste van, wat gebeurt er buiten openingstijd in zo'n gebouw. Want als je daar natuurlijk winst kunt boeken, dan ja, dan schaadt dat niemand en krijg je niet snel gedoe. En daar blijkt dan heel veel winst te halen eigenlijk. En eigenlijk het uitzetten van, alle zaken in zo'n gebouw op het moment dat je ze niet gebruikt. En ja, hier misschien, mijn motto is dan energiebesparing is uitzetten wat je niet gebruikt. En dit is natuurlijk een duidelijk voorbeeld, maar er zijn legio voorbeelden en ik ga dan vooral op zoek naar wat er in de nacht nog aanstaat. En of ik daar zonder, wroeging en problemen op terug kan gaan. En dat is zoals ook in het sommetje van Arie blijkt, gaat het, 365 dagen per jaar 24 uur per dag door. Dus daar ligt de winst eigenlijk in beginsel. Daar heb ik hier voor bij de hogeschool, de eerste maanden de winst gepakt."

JAN: "Ja en uitzetten, we hadden het er net ook al even over in de voorbespreking. Uitzetten klinkt als het knopje omzetten, maar dat is niet waar het over gaat hier. Het gaat vooral over het digitaal uitzetten."

WOUTER: "Dat klopt, het mooiste is natuurlijk als je een gebouwbeheersysteem, dus, het systeem wat alle klimaatinstallaties aanstuurt als je daar in kloktijden kunt, aanpassen of zorgen dat installaties echt juist worden uitgeschakeld met die kloktijden. Dat is eigenlijk de makkelijkste winst, want dat is natuurlijk 5 minuten werk. En dat gaat dan om in Arie's voorbeeld 4500 uur per jaar. Dus daar gaat het het hardste, zeg maar. Maar wat je bijvoorbeeld ook kunt bedenken in de ICT-apparatuur, bijvoorbeeld, netwerkswitches die dag en nacht aanstaan, die kan je uitschakelen, WiFi-punten. Wij hebben er bijvoorbeeld meer dan duizend en dat gaat dan een keer dertig watt. Dus als je die uit kan zetten in de nacht en in de weekenden en vakanties.
Wij hebben, de gelukkige omstandigheid dat we twaalf weken vakantie in het jaar hebben. Die trekken we van de 52 af, gaat heel erg hard op een hogeschool."

JAN: "En ik zie je glimlachen. Voor jou is volgens mij zo'n EBS gewoon een soort game, of niet?"

WOUTER: "Nou voor mij is het echt het puzzelen en het speuren, en als ik dan weer zoiets bij de kop heb en het sommetje kan maken ja dat is echt, een geluksmomentje."

JAN: "Ja, dat geloof ik ja je had het over de euro's die je kunt verdienen. Ik neem aan dat jij ook wel eens kijkt van wat verdien ik nou eigenlijk hier?"

WOUTER: "Ja, zeker. Nou ik maak elke maand even een update van wat we, verwachten dat jaar aan energie uit te geven, hoever we staan, en ook de maatregelen die we hebben getroffen en wat die opleverde. Dat is eigenlijk om ook, mijn achterban gemotiveerd te houden om er geld in te blijven stoppen. En vaak verdienen we eigenlijk de maatregelen wel terug binnen, binnen één jaar, dus gaat het gewoon direct uit exploitatie kan ik mijn maatregelen bekostigen, dus daar heb ik eigenlijk nooit discussie over."

JAN: "Dus de energiecoördinator in een organisatie eigenlijk altijd doen, dat is..."

WOUTER: "Als je voldoende omvang hebt. Je moet natuurlijk wel dat salaris zien terug te verdienen. Maar ja, als je als je een beetje omvang hebt van organisatie dan kan dat makkelijk uit ja."

JAN: "Nou even terug naar de sheets."

WOUTER: "Nou, in dit geval inderdaad, buiten openingstijd. Een onderwijsgebouw is maar eigenlijk 25% van de tijd open, en 75% is die dus gesloten. En daarin draait alle apparatuur gewoon door als je niks doet. En ja, tot drie jaar geleden deden we in Nederland nog vrij weinig dus. En niet iedereen heeft een energiecoördinator of iemand aangesteld. Dus eigenlijk in Nederland draait, in heel veel gebouwen draait alles gewoon continu door. En wordt er nog maar weinig ingegrepen en is er nog heel veel laaghangend fruit. En ze zeggen wel eens ja, je hebt nou toch wel eens aan laaghangend fruit geplukt? Maar ja, eigenlijk al het fruit hangt laag, is mijn stelling."

JAN: "Ja, je zegt drie jaar geleden, maar drie jaar geleden, heeft te maken met het feit dat sindsdien de energieprijzen toch wat hoger, zijn geworden en dat mensen wat alerter zijn geworden op verspilling."

WOUTER: "Klopt ja. Toen werd voor het eerst de energieprijs hoog genoeg om pijn te doen. En om dilemma's te veroorzaken. Omdat je natuurlijk of mensen moesten ontslaan of de energierekening betalen, en toen is de hele zaak in beweging gekomen, eigenlijk op het moment dat vanuit Rusland de gastoevoer werd dichtgedraaid."

JAN: "Nou we kunnen we over volgens mij."

WOUTER: "Ja, dat denk ik ook. Nou als hogeschool, We hebben natuurlijk ook te maken met het toezicht door toezichthouders bij ons, de DCMR. En daarmee hebben we in de regio Rijnmond een convenant afgesloten, Dat wij eigenlijk zelf onze plannen, uitrollen op lange termijn en aangeven welke maatregelen we treffen. En natuurlijk laten we ook dan zien dat we aan die aan die EML-lijsten voldoen. En als we dat jaarlijks rapporteren en ook voldoende voortgang laten zien, dan mogen we eigenlijk vrij zelfstandig zonder, inspecties per individueel gebouw mogen wij daar door. Hebben we met met de zeg maar de goedwillende onderwijsinstellingen van de, Rijnmond gedaan en wij hebben dan een plan tot 2040 uitgestippeld waarin we dan, uit willen komen. En de norm is dat we naar zeventig kilowattuur, per vierkante meter energiegebruik gaan over de hele portefeuille. Nou, dat noemen ze dan gebouwgebonden energie. Dus met al die grootverbruikers. Verwarming, koeling, verlichting, dat is wat je hier ziet. Dat blauwe gedeelte. En daar willen toe naar zestig kilowattuur, dus per vierkante meter iets lager. En we hebben ook nog een stuk gebruiksgebonden energie. Dat is alles wat met apparatuur met een stekker eraan dus, schermen, ICT-apparatuur, keuken en dergelijke. En dan gaan we in totaal naar 85 kilowattuur per vierkante meter. En dat is ook echt datgene wat we op de energiemeters teruglezen. Dus we hebben een directe één op één verificatie of we het goed doen. Nou ja, en vooralsnog liggen we ver voor op schema. Dus ja, dat gaat goed. En het we hebben het vertrouwen van de toezichthouder. Daar zijn we heel erg blij mee dat we het op deze manier mogen doen, want het zet veel meer zoden aan de dijk om op strategisch niveau hier over te praten. Als je zelf je verantwoordelijkheid neemt dan al die afzonderlijke inspecties te doen."

JAN: "En nog even over dat verschil, tussen gebouwen en gebruiken dat druk je uit naar energie per vierkante meter. Dat is logisch bij gebouwen. Maar ja, waarom kies je daar ook voor bij gebruik? Want dat is ook afhankelijk van het aantal gebruikers."

WOUTER: "Ja, dat klopt. Het aantal gebruikers heeft zeker, invloed, want elke persoon die een gebouw is die genereert, bijvoorbeeld warmte die je weg moet koelen, die gebruikt misschien, ICT apparatuur, gaat iets consumeren in de koffieautomaat of in de keuken, en stoot CO2 uit die moet worden weg geventileerd. Dus dat heeft zeker zin. En die parameters, die waardes, die rapporteren we ook in onze energiemanagementrapportage. Dus als we zien dat, nu nemen de studentenaantallen af in het hoger onderwijs, ook om, demografische redenen, dan heeft dat ook invloed op die waarde. Want je kunt wel zeggen ja, we hebben heel zuinig vastgoed, maar dat is mijn andere punt, als je het niet goed benut, dat is erg belangrijk dat je natuurlijk, niet onnodig veel vierkante meters per student hebt als je die niet gebruikt. Ook weer een vorm van energiebesparing, want als je dan die bezetting kunt verhogen, dan kun je mogelijk misschien een slecht renderend, huurpand kun je afstoten. En dan ga je natuurlijk ook weer een harde stap vooruit. Dus voor mij is dat eigenlijk de hoofdprijs als ik daar in slaag, om het slechte huurpand uit de portefeuille te krijgen."

JAN: "Ja, misschien even terug naar het verhaal van de DCMR, maar ik vind het wel, heel mooi om te zien dat we zo vertrouwen onderling is dat dat kan op deze manier. Want heb je ook voorbeelden, jullie kennen de DCMR en hebben contact daarmee. Zijn er elders in Nederland vergelijkbare afspraken gemaakt, tussen toezichthouders en onderwijsinstellingen?"

WOUTER: "Nou, ik weet daar niet zo van. Ik ben er niet zo van op de hoogte. Ik zit nog niet zo heel lang in dit vak met deze typen toezichthouders. Maar over het algemeen zijn mensen wel jaloers op de Rotterdamse situatie. Jazeker. Omdat, wij hebben een landelijk overleg van energiecoördinatoren van alle hogescholen, universiteiten en universitair medisch centra.
En die zijn toch grotendeels staan ze onder inspectie toezicht. En ja, er zijn ook heel veel verantwoordelijke collega's bij die, het best aan zouden kunnen."

JAN: "Ja, en gewoon een vraag uit nieuwsgierigheid neem je de studenten die er rondlopen ook mee met dit soort maatregelen en ook de resultaten ervan. Want ja het is prachtig als je die mensen ook een beetje de goede voorbeelden kunt meegeven, voor de rest van hun carrière."

WOUTER: "Nou, ik denk dat dat inderdaad heel belangrijk is. Kijk, als eerste vinden studenten het vaak heel interessant om les te krijgen over hun eigen hogeschool, dus ik mag graag vaak gastlessen geven. En dan begin ik bijvoorbeeld bij het gebouwbeheersysteem en dan open ik gewoon het lokaal waar we daar zijn. Dan zie je daar de CO2 oplopen, de temperatuur, de ventilatie. En dat geeft al hey, ze worden omringd door techniek en dan gaat het leven. En ik vertel natuurlijk iets over energiebesparing. Ik vertel ook even hoe ze thuis energie kunnen besparen en sluipverbruik omlaag kunnen brengen. Dat ik merk dat als mensen de thuissituatie onder controle krijgen, in die kleine schaal, het klein heeft alles in zich van het grote. Dan neem je ze ook weer mee naar de hogeschool dus. Dus die gastlessen vind ik mooi voor bijvoorbeeld studenten, facilitair management of voor de werktuigbouwkunde-studenten. Dat doe ik ontzettend graag, ja."

JAN: "Mooi. Nou, laten we doorgaan."

WOUTER: "Nou, hier even een voorbeeld eigenlijk van, kijk, wij maken de grootste sprongen vooruit op het moment dat we een bestaand gebouw renoveren, op alle vlakken. We hebben hier een locatie, academieplein. Daar geven wij de techniek opleidingen grotendeels een monument. En daar hebben we sinds 2019 eigenlijk bijna alle mogelijke energie, besparende maatregelen doorgevoerd en hebben het over triple glas. Van enkelglas naar triple glas, extra isolatie op het dak en de gevel, Je ziet ook de sedum. We hebben buitenzonwering toegepast, CO2-gestuurde ventilatie, dat die luchtbehandeling niet continu draait, maar vraaggestuurd, dat is echt een van de eerste maatregelen om winst te boeken. Want zolang er geen mensen zijn, gaat het ding gewoon omlaag toeren. Zonnepanelen helpen. Dat slaat een deuk in het elektriciteitsgebruik, moet ik eerlijk zeggen. Dat is in een fractie misschien drie, vier procent. En ledverlichting, hebben we toegepast, maar daar hebben we, de warmtevraag gehalveerd voor een monument en dus dat kan. Dat kan gewoon. En ik vond het ook fascinerend om die berekeningen te zien, maar daar heb je, echt EBS voor nodig om het uit te rekenen, anders geloof je het bijna niet denk ik. Een ander pand wat we 1,5 jaar geleden hebben opgeleverd is, Kralingse Zoom, dat zit op de campus ook waar de Erasmus Universiteit is. Nieuw pand, energieneutraal. Daar wekken we over het jaar net zoveel elektriciteit op, met de zonnepanelen als we gebruiken in het gebouw en de installaties. Dus dat is niet continu uitwisseling, Maar het is over het jaar heen berekend, dus de energierekening gaat er ook, die ging daar niet omhoog op het moment dat we dit pand inschakelden. Nee, dat is fascinerend natuurlijk. De vierkante meters komen er wel bij. Dus onze kilowattuur per vierkante meter ratio ging natuurlijk heel snel omlaag. En dat verklaart ook zo'n snelle stap. Dus dat geeft eigenlijk de grote klappers maken we met renovatie en nieuwbouw."

JAN: "Ja, en je vertelde ook wat moois, toen we net even spraken voor de tijd over jullie, investeringen, je gaat normaal gesproken kijken naar de terugverdientijd."

WOUTER: "Ja."

JAN: "Maar daar heb je een heel eigen visie op begreep ik."

WOUTER: "Ja nou kijk, terugverdientijd, volgens de wet moet je alle maatregelen nemen, eigenlijk met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar. Maar wij kijken naar de technische levensduur van een maatregel, bijvoorbeeld triple glas. Dat gaat meer dan twintig jaar mee. Dat mogen we dan ook, dat rekenen uit of zich dat in twintig jaar terugverdient. Want we zitten hier voor de lange termijn. We verwachten dat we nog heel lang Hogeschool van Rotterdam blijven. En als we een nieuwe warmtepompinstallatie als die vijftien jaar mee kan, of tien of vijftien jaar, dan mag die ook over die tijd worden terugverdiend, want bedenk wel tien jaar, terugverdientijd betekent nog tien procent rendement op je geïnvesteerd vermogen. Ik weet niet wie dat op zijn spaarrekening krijgt, maar ik niet. En ik denk dat het, ook voor een hogeschool die het zich kan veroorloven een hele goede investering is. En het maakt je minder afhankelijk van die enorme prijsfluctuaties, die natuurlijk toch zijn ingetreden. Dus het geeft ook meer stabiliteit in je financiële huishouding."

JAN: "Ja."

WOUTER: "Tenminste, ik probeer het met vuur natuurlijk te verkondigen, maar ik vind er ook gehoor voor en dat is natuurlijk wel iets van deze tijd."

JAN: "Dat is ook fijn denk ik als je ruimte krijgt om die investering aan de voorkant te maken, want die kosten gaan enorm voor de baten uit natuurlijk in dit geval."

WOUTER: "Precies, dat is waar, maar wat wel helpt is die gebruiksgebonden energie. En het sturen van die installaties, dat is natuurlijk even een terugverdientijd van minder dan een jaar en alles bij elkaar opgeteld, heb je dan grote investeringen steeds in plukken, maar ook een continue stroom van kleine zaken die goed renderen en ook de energierekening omlaag drukken. Dus in die combinatie, ik noem het maar van het gebouwgebonden en het gebruiksgebonden, kweek je gewoon de goodwill en eigenlijk de continuïteit in je programma's. En ja, anders, ik krijg nou toch anders het gevoel de kip met de gouden eieren te slachten als als als die stroom wordt opgedroogd."

JAN: "Ja en waar ik dan benieuwd naar ben, je gaat van tevoren neem ik aan die besparingspotentie berekenen. Hoe pak je dat aan en, achteraf gezien zit je ook aardig goed ben je dan, heb je dat goed gezeten, bij die berekening aan de voorkant?"

WOUTER: "Ja nou dat is aan ja eigenlijk. Misschien is dan het volgende voorbeeld hier heel aardig. Een pand Museumpark ook een hoofdlocatie daar stuurde, de overburen stuurden deze foto op, dat 's nachts onze verlichting blijft branden."

JAN: "Zelfs de buren helpen jou."

WOUTER: "Ja zeker. Ze moeten je weten te vinden, en je moet ze er ook voor bedanken denk ik, want dan komen ze weer terug. Maar, wat we eigenlijk zagen is dat inderdaad die, verlichting hoort uit te schakelen met de klokpuls van het gebouwbeheersysteem. Dus als de kloktijd is ingesteld, tot in dit geval tien uur 's avonds, dan moet die ook stoppen. En dat gebeurde niet. Het bleef aan staan. En nou heb ik niet op voorhand uitgerekend hoeveel dit, ging besparen, maar ik wist dat het genoeg was. We hebben zeg maar, van onze installatiebedrijf hebben twee mensen twee dagen geklust en toen hadden ze, zeg maar achttien kilowattuur in de nacht afgeschakeld en dan kan ik dat, dan kijk ik eigenlijk in mijn EBS, en dan zie ik eigenlijk het vermogen, in de nacht en dat zie je hier dalen van zeggen 65 kilowatt continu, in de nacht naar ergens in de veertig. Dus het gaat 18 kilowatt gaat het in dit geval omlaag en dat is, natuurlijk over de nachten heen en het weekend en de vakanties. Ja en dan kom je op € 20.000 per jaar. Dus die die twee dagen klussen, die heb je dan wel terugverdiend. Dus achteraf kun je het vaak goed zien. Nu zijn we bijvoorbeeld keukens aan het vervangen op twee locaties, en ik heb zelf zeg maar de grote koel- en vriescel uitgeschakeld, dus ik weet precies op welk moment ik dat doe. En dan zie ik hoe in de volgende nacht het vermogen daalt en, koel en vries is continu 365 dagen, dus dan kan ik dat vermogen gewoon over de over de dagen heen doortrekken, en dan heb ik mijn sommetje dus ik kijk altijd naar het vermogen in de nacht. Dat is eigenlijk mijn houvast en dat is ook het sluipverbruik. Dus ik noem het sluipverbruik, een ander noemt dat stand-bygebruik of continuverbruik. En sluipen vind ik beter, want dan denk je dat moet ik betrappen."

JAN: "Wat ik leuk aan jouw presentatie vind is dat ik steeds die euro's zie. Dat is zo sprekend, want als je bespaart kan het ook heel geleidelijk gaan. En niemand ziet wat je bespaard hebt, want het gaat omlaag op de totale hoop. Maar om steeds meer inzichtelijk te maken met die euro's dan trigger je echt, mensen volgens mij. Dan maak je die successen ook zichtbaar."

WOUTER: "Ja je moet een gezamenlijke noemer vinden, want veel mensen zijn natuurlijk die kunnen zich bij een kilowattuur niet veel voorstellen en ik probeer het dan wel inzichtelijk te maken. Of een docent leerde mij ooit dat je dan zo'n Dodge Ram op een wolkenkrabber kan tillen met één kilowattuur. Dat is een enorme hoeveelheid energie en voor mij geldt dat ook.
Ik ben hier op de speedpedelec nou. En daar zit de één kilowattuur accu in en dan ga ik makkelijk heen en weer van en naar Oudewater. Dus dat is heel veel energie. Maar we hebben het hier natuurlijk over ja, duizenden kilowattuur en, tot 8 miljoen kilowattuur per jaar voor de hele hogeschool zijn waanzinnige hoeveelheden energie. Maar je staat er niet zo bij stil en euro's zijn makkelijker, dan denk je, wat zou ik ervan kunnen kopen?"

JAN: "Ja precies."

ARIE: "En wat je ook vaak ziet, binnen bedrijfjes is dat ze geen inzage hebben in dat energieverbruik. Dat gaat ergens naar een financiële afdeling. Er wordt automatisch afgerekend en geen mens heeft een idee wat er per maand, betaald wordt aan energie. En dan is het goed als je, zoals Wouter dat inzichtelijk maakt, dat je dan weer stappen kan maken. En dat is natuurlijk voor een toezichthouder ook wel weer interessant om ook eens te vragen van wat is het energieverbruik per jaar? Houden jullie dat bij? Ben je er actief mee bezig? Dat geeft gelijk meer inzage hoe actief men met energiebeheer is in zo'n gebouw zelf."

JAN: "Ja. Nog even een stapje terug, want we hadden het over de DCMR en het convenant dat jullie hebben. Ik stelde de vraag zijn er meer scholen? We hebben een leuke toevoeging vanuit de mensen die kijken. Lennard, die vertelt dat er wel met, ziekenhuizen vergelijkbare convenanten bestaan. Dus het wordt meer gedaan. Leuk om die inzichten ook met elkaar te delen."

WOUTER: "Ja, heel waardevol, want een ziekenhuis is natuurlijk, echt een grootgebruiker van energie. En ook weer door de luchtbehandeling. Ongetwijfeld. Luchtbehandeling is daar ver weg, dominant in een ziekenhuis van de operatiekamers, en intensive care en natuurlijk met name ook ziekenhuiszalen. Dus eigenlijk in een ziekenhuis is grotendeels een luchtbehandelde doos. En met navenant veel energiegebruik dus als je daar iets kunt doen. De patiënten zijn er natuurlijk wel vaak 24 uur per dag, dus je kunt niet zo vaak, iets uitschakelen. Dus misschien dat ik daar dan maar niet moet gaan werken. Maar, het is heel interessant en er zijn ook hele goede energiecoördinatoren, weet ik in de ziekenhuizen die dat echt aankunnen deze verantwoordelijkheid."

ARIE: "Ja en ook daar moeten ze weer inzichtelijk maken van, wat is nou prioriteit, wat is geen prioriteit en verpleegtoren is wat anders als, een operatiekamer, dus daar zijn we ook zeker weer mogelijkheden voor."

JAN: "Oké, gaan we naar het volgende.

WOUTER: "Ook weer even een ja, hoe analyseer je nou eigenlijk waar je veel energie verliest? Ik denk dat de kijker inmiddels ziet dat ik eigenlijk altijd naar het vermogen, kijk het actuele vermogen en te beginnen in de in de nacht. Hier hebben we Academieplein weer, onderwijslocatie voor techniek, maar waar ook, laboratoriumopleidingen zitten en laboratoria die gebruiken bijvoorbeeld, zuurkasten en laminaire flowkasten met een enorm luchtdebiet. En die lucht moet ook worden geacclimatiseerd en gekoeld of verwarmd en vaak lopen die uit angst voor risico's dag en nacht op vol vermogen door die luchtbehandelingskasten. Dat zie je eigenlijk hier. Dat in de nachten. Ik heb daar die waarde neergezet dat je niet onder de 85 kilowatt komt op op die locatie. Dus dat blijft continu aanstaan en dat zou ik graag in de nacht terug willen brengen. Dus dan zie je dat het in verhouding wat dag en nacht, je zou dat misschien willen in een factor van laten we zeggen maximaal, 20% in de nacht en 80% in de dag. Maar op deze locatie zien we 50% van het elektriciteitsgebruik vindt plaats buiten openingstijd. En dat zijn getallen die je liever niet wilt zien. Als het 25% is, dan ben je eerder tevreden, omdat het vaak wel veel uren is. Maar hier is heel veel te winnen, dus daar moet ik ook echt aan werken. Ik denk dat het ook een ander interessant ding is. Wat je hier ziet is dat, via de luchtbehandeling bijvoorbeeld, dit is in de zomer dat er nachtventilatie plaatsvindt, dus je ziet hier dat dan de buitenlucht is, als het ware meer dan drie graden kouder dan dan de binnenlucht gaat de luchtbehandelingskast aan en die spoelt die koude nachtlucht daar doorheen. Dus alle ventilatoren staan op maximaal vermogen en dat is dat plateautje wat je ziet eigenlijk voordat de dag begint. En eigenlijk als je dat plateautje vergelijkt met, met zeg maar dat basisniveau van die 85, dan zie je, eigenlijk wat je vermogen is aan ventilatie in dat gebouw. Dus dat is in een oogopslag weet ik hier hoeveel vermogen mijn ventilatoren gebruiken en dus ook wat ik daar op mogelijk kan besparen door bijvoorbeeld energiezuinige motoren in te brengen. Dan kan ik dat sommetje eigenlijk al in een minuut of vijf maken. En dat is de kunst denk ik om die patronen te gaan herkennen. En als het goed is worden de systemen ook steeds slimmer dat ze dat voor je uitrekenen. Maar aan de andere kant, ik heb geleerd dat je het eerst zelf moet snappen en dan,
de systemen het werk moet laten doen."

JAN: "En dat is ook wel een uitdaging voor die toezichthouder. Want stel je voor, die komt bij zo'n organisatie, die kijkt in dat, systeem en die ziet zo'n patroon van afvlakking. Ja, wat is dat. Dan ga je uit van de kennis van die energiecoördinator. Maar ja, die zal het misschien ook niet weten op dat moment."

WOUTER: "Nee, precies, nee, dat kan heel goed. Maar ik denk dat we ook onszelf het niet te zwaar moeten maken. Het is nog in mijn ogen nog niet zo lang dat we goed naar de dingen kijken. En we moeten met z'n allen dit vak leren. Ja, laten we gewoon coulant zijn en elkaar gewoon een lerende houding aannemen. Ook een toezichthouder mag leren. En als ik als energiecoördinator daar iets kan bijdragen en vervolgens van een, een inspecteur als Arie iets kan leren en we rouleren die kennis. We hebben een enorme opgave en dat gaat erom dat we gezamenlijk zo snel mogelijk zoveel mogelijk leren. En daar past geen eigenwijsheid bij of angst om dingen niet te weten. Dus ik wil dat ook de toezichthouders wel aanraden. Ik heb liever iemand met een open houding, die het nog allemaal niet weet, maar heel goed luistert. Ja, dan ben ik dik tevreden. Voor mij is het natuurlijk dan een eer dat ik als gebruiker natuurlijk iets aan de toezichthouders mag uitleggen."

JAN: "Ja, en los daarvan als die, energiecoördinator het zelf ook niet weet, heb je niks te, schamen. Dan kun je vragen van ga is opzoek waar die, afvlakkingen vandaan komen en ja, ik bel je over de week nog eens een keer terug bij wijze van spreken."

WOUTER: "Nou precies, dat mag wat mij betreft ook de houding zijn, maar gericht op kennistoename. Want alleen dat leidt ertoe dat je uiteindelijk ook die, maatregelen uitlegt op de verschillende niveaus. Want het is nooit zo dat je één persoon, overtuigd en dat je dan je maatregel krijgt. Je moet het vanaf de installatiecollega's tot en met de financiële huishouding, de facilitaire mensen, het onderwijs tot de bestuurder die het goedkeurt. Je hebt best wel wat mensen mee te nemen in motivatie. Dus eigenlijk een beetje een soort hele keten opzetten van, van gemotiveerde mensen."

JAN: "Ja. Dus de boodschap is laat je niet afschrikken door dit soort grafieken, maar, ga gewoon in gesprek, en probeer samen erachter te komen wat de bijzonderheden zijn in het hele, in de hele weergave."

WOUTER: "Precies, en als je twee of drie keer met iemand bespreekt die er de slag van heeft. Ja, dan heb je het wel te pakken hoor."

ARIE: "Ik heb het zelf ook in de praktijk nog wel eens dat ik dan gewoon op, de locatie de foto's maak van de verschillende beeld plaatjes, en dan achteraf op kantoor weer gaan kijken van wat heb ik eigenlijk gezien? Ter plekke zie je al veel, maar soms zie je toch weer extra dingen. Als je dan terug bent op kantoor en even een rustige, omgeving zonder dat er een gebouweigenaar in je nek staat te hijgen."

JAN: "Een hele simpele, maar goede tip."

ARIE: "Ja, dat is erg belangrijk. Zo leer je ook."

WOUTER: "Ja absoluut is heel belangrijk denk ik. En het zijn kleine dingen, bijvoorbeeld in dit plaatje. Wat me nou ineens opvalt is dat, dat er één moment is dat we bijvoorbeeld richting die vijftig kilowatt gaan."

JAN: "Ik kan de getallen niet lezen."

WOUTER: "Dat is dat is de onderste lijn zeg maar, we zien even, vlak in en in het weekend zien we één piekje omlaag wat die lijn raakt denk je, wat is dat dan? Ja, dat is nou op een zondagmiddag dat je zonnestroom, een deukje slaat in sluipverbruik. En dan kan je nagaan dat het op deze locatie zoveel energiegebruik is, dat die zonnepanelen nooit door de nul drukken. Ze wekken nooit zoveel op als dat we gebruiken aan sluipverbruik alleen al. Ja en dat dat relativeert toch wel de zaak van die zonnepanelen."

JAN: "Aan de andere kant heb je geen last van terugleververgoeding. Dat is ook weer een voordeel."

WOUTER: "En dat is het mooie. Dus bij ons gaat de investering inderdaad alles door de meter. En ja, dus ook een makkelijk sommetje. Hier is een andere, dat je in de gaten houdt of je gebouw de bocht uit vliegt. En dat kan zijn stel dat de installatie dat instellingen verlopen zijn of dat er iets anders vervuiling is. Hier zie je voor Academieplein. Over de maanden januari tot en met augustus, zie je eigenlijk het het warmtegebruik van vorig jaar, vergeleken met dit jaar. En natuurlijk hangt dat er vanaf hoe koud het vorig jaar was en in dit jaar. Dus daarvoor zijn de zogenaamde graaddagen, en die zien we in de meer rechtse kolommen. En dan zie je helemaal rechts zie je de afwijking van de maand. En gelukkig is dat allemaal negatief. Dus dit jaar hebben we minder gebruikt dan vorig jaar, gecorrigeerd naar de relatieve strengheid van de winter. Maar daar kun je dus zien of er iets geks optreedt. Kijk, je ziet bijvoorbeeld in juli dat er ineens 146% toename is. Ja, dan moet ik even gaan kijken. Snap ik dat dus dit soort globale jaar op jaar vergelijkingen met indicatoren helpt je om te zien of alles een beetje globaal in de pas loopt.
En dan kun je als daar iets geks is dan, verder kijken of je daar de oorzaak van kunt vinden en bijvoorbeeld. Deze week kregen we van Stedin een waarschuwing dat we het maximale elektrisch vermogen hadden overschreden op deze locatie en ik moest zelf uitzoeken wanneer dat was geweest. Dat vertelden ze er niet bij, dus daar moest ik in mijn EBS naar zoeken zelf.
Ze zeiden wel hoeveel het was, maar ze zeiden niet de datum terwijl ze dat gewoon denk ik wel weten. Maar waarom ze dat dan niet willen zeggen dat weet ik niet, maar dat bleek ongeveer twaalf kilowatt op de 600 te zijn. Niet eens zo groot en terugzoekend bleek dat te zijn op twee dagen code oranje. Dus hele warme dagen in een reeks van lange dagen en dus waarbij het gebouw ver was opgewarmd en heel veel zon instraling en hoge buitentemperatuur en ja,
dan zie je dus dat het koelvermogen maximaal draait zoals eigenlijk nooit tevoren is gebeurd geweest. Dus door klimaatverandering zou je kunnen zeggen gaan we nu over onze vermogensnorm heen door en door die en dat extra koelvermogen. En dan moet ik dus snel maatregelen verzinnen om dat er weer onder te krijgen. het helpt mij ook om de dingen die ik al graag lang wil, maar die nog niet lukten om die misschien nou ook door te brengen. Dus ik zie het ook als never waste a good crisis in dit geval. Iedereen is bang van jullie worden aansprakelijk gesteld. Wat is er? Kan het nog een keer gebeuren? Tot de volgende code oranje hebben we tijd om dit op te lossen en dan gaan we kijken naar wat er. Het was een piek tussen twaalf en twee uur. Wat gebeurt daar nou? Het warmste deel van de dag keuken aan, alles. Wat kan ik daar nou mee doen?"

JAN: "Dus heel Nederland is bang voor de brieven van Stedin, maar eigenlijk ben jij daar wel blij mee want het is voor jou iets om naar de directie te gaan en zeggen van kijk eens ik moet aan de slag, hier een mandaat om de..."

WOUTER: "Ja. Nou ja, maar ik denk dat dit is Stedin die toezicht houdt. Maar ook ben ik heel blij met strenge toezichthouders van de omgevingsdiensten. Want als die mij op een belangrijk punt aanspreken, dan heb ik ook iets in handen om tot handelen over te gaan om een hoge prioriteit te bepalen. Dus ik denk dat de belangrijkste, in mijn ogen belangrijkste rol van de toezichthouder is om het licht te schijnen op de belangrijkste problemen. En daarmee als het ware de organisatie te dwingen om dat aan te pakken. Want mensen zoals ik kunnen hun steun en hun aanschrijving gebruiken om de benodigde maatregelen door te voeren. Dus ik denk dat het een heel verantwoordelijke rol is en waar ik ook graag gebruik van maak. En als ik af en toe ze in mag fluisteren ik vraag ze ook soms, wil je dat alsjeblieft gewoon heel duidelijk opschrijven en bij Arie doe ik dat ook. Bij Arie waren het onlangs gebouwen, ging het dak inspecteren en dat vonden we zeg maar daklichten en 830 meter daklichten die aan twee zijden kierden. Dus 1670 meter kieren. En Arie rekende uit 33 vierkante meter aan kieren in het dak. En het is daar ook niet warm te krijgen, maar ik heb weer iets in handen om naar de huurbaas te gaan met het rapport van jongens ga dat dichtstoppen en dat is fascinerend."

JAN: "En voor de volgende keer bij code oranje. Wat ga je nou doen? Je ziet op je telefoon zie je buienradar. Je ziet code oranje verschijnen. Wat voor handelingen ga je niet uitvoeren de volgende keer?"

WOUTER: "Ja, kijk het makkelijkste ja dat dat heb ik dan onderzocht. Het makkelijkste is om de frituur in de keuken uit te zetten op warme dagen, want het is echt een heel hoog vermogen. Ongeveer vijftien kilowatt per put, per vetput en dat gaat dus heel hard. En dat, dat levert mij de winst op. Dus als daar de keuken af te schakelen. Want wat je ook krijgt is dat als je die hitte niet in het gebouw stopt, die hitte hoeft ook dan niet weg gekoeld te worden, dus je hebt eigenlijk dubbele werking. Winst dus. Daar red ik het makkelijk mee. Dus daarmee heb ik de mensen gerustgesteld met de knipoog. Maar ik ga natuurlijk wel structureel maatregelen nemen voor die luchtbehandeling aan te pakken van die laboratoria. Want als er heel veel lucht naar binnen wordt gespoeld is dat ook heel veel warme lucht. Die ik ook dus moet koelen met diezelfde koelmachine. En daar gaat mijn grote winst zitten. Dus ik hoop dat dat de bijvangst wordt."

JAN: "Ja, maar wel een leuk redenatie. Dus volgende keer bij dreigend onweer zijn er geen kroketten. Dat is nou de boodschap eigenlijk."

WOUTER: "Absoluut. Nou en dan hebben we hier denk ik meer in het categorie sluipverbruik.
Eigenlijk allerlei elektrische apparaten die we in grote aantallen in onze organisatie hebben. We hebben het over bijvoorbeeld de vending machines om snoep te kopen. Die gebruiken zoveel energie dat je eigenlijk 2000 producten per jaar moet verkopen om de energiekosten terug te verdienen. Dus wij dachten als hogeschool dat we daar geld aan verdienden, maar dat blijkt bij de meeste apparaten helemaal niet het geval omdat die energiekosten zo hoog zijn. Dus ik vraag me dat altijd af. Als ik nu een vending machine zie staan van wie betaalt de energierekening en wie heeft de inkomsten uit de producten? En vaak is dat de exploitant. Die krijgt de inkomsten 85%. Die draagt 15% af aan de aan de partij die hem heeft staan. Maar die komen vaak niet uit de kosten eigenlijk."

JAN: "Ja, maar wat, ik vraag jou, jij weet het wel, één machine is 8,4 kilowattuur per dag. Zeg je hiermee, wat is dat in vergelijking met een normaal gezin?"

WOUTER: "Ja, dat is in de orde van een 3 tot 4 persoons huishouden met een redelijk modern huis. Onvoorstelbaar eigenlijk dat. Ja, met één zo'n kast dus eigenlijk gewoon een heel slecht geïsoleerde koelkast is dit. waarvoor dus ook geen energielabel geldt. En dan zie je dus ook de waarde van energieprestatienormen. Ja even, ik ben een fan van Europa, want daar komt al deze mooie regelgeving vandaan waar we eigenlijk nu vandaag over spreken. Maar doordat we aan die producten zoals koelkasten en dergelijke en huizen ook energielabels opleggen, hebben we eigenlijk ervoor gezorgd dat de laatste twintig jaar het elektriciteitsgebruik in Nederland niet is gestegen ondanks dat we op grote schaal aan het elektrificeren zijn. Dus ik denk hulde voor Europa. Het wordt niet vaak gezegd en je wordt er soms in bepaalde kringen op aangekeken, maar als we een energienorm maken voor die automaat en nog beter als we die automaat gewoon afvoeren want is natuurlijk ook ongezond. En we hebben ook een obesitasprobleem op onze hogeschool en in de maatschappij. Breder ook. Maar goed, hier en daar misschien zo'n automaat voor de mensen die langer werken en nadat het restaurant gesloten is. Ik wil niemand zijn snoepje afpakken want dan ben ik weer dat mannetje. Geeft niet, maar liever niet. Maar ja, dat is heel veel te doen. En bijvoorbeeld smartboards heb je natuurlijk in het onderwijs. Ja wij hebben er 600, 600 lokalen en je ziet dat die inderdaad ook dit deze hoeveelheid energie per dag gebruiken. En ze worden ook vaak niet goed uitgeschakeld."

JAN: "Ook 's nachts niet?"

WOUTER: "Ook 's nachts niet nee, want kijk, als de docent het niet doet en als de huismeester die doet bij de sluitingsronde, dan blijven ze aan staan. En dan kan je natuurlijk die mensen op gaan voeden. Maar we hebben nu gelukkig een nieuw type en dat is een inkoop verhaal. We hebben een nieuw type smartboards dat zich centraal laat besturen in een beheerprogramma en die kun je bijvoorbeeld instellen dat die na twee uur geen signaal op stand-by gaat staan en dan gaat die van 168 watt naar minder dan één watt. Dat is echt ontzettend veel. En dan hoef je die docenten er ook niet mee lastig te vallen. Of lastig te vallen, die mag het wel graag doen maar als het niet gebeurt dan is het toch mooi uit. En ja dat vind ik het is € 1,50 meen ik per dag heb je het al gauw over."

JAN: "Nou ja, deze tabel is heel helder. Je hebt die hoge kilowatturen per dag, maar je hebt ook die aantallen. En die smartboards, die springen er nog wel uit wat mij betreft."

WOUTER: "Ja, absoluut. Wat mij ook verbaasd waren de netwerk switches, 360 stuks. Die gebruiken zeventig Watt continu en wat er bij ons gebeurde was, er kunnen 48 poortjes zitten in en er werden maar, derde van de poortjes werd vol geprikt en er werd een nieuw kastje opgezet. Dus we zijn na het saneren en we gaan het aantal halveren. En ja, dan heb je het over 20, 25 kilowatt."

JAN: "Ja en die schermen die ik zie, die staan uit op de foto volgens mij."

WOUTER: "Dit scherm staat uit ja en kijk eens in de weerspiegeling."

JAN: "Dan zien we jou, dus dat is een goed teken. Als we jou zien."

WOUTER: "Klopt ja, dat is waar, maar evengoed had dit scherm dan nog een heel gebruikt door het kastje wat hier net naast hangt en dat is het planningskastje, dat is een soort AV-interface waarin je ook de lopende afspraken ziet en waarin je bijvoorbeeld een Teams-afspraak kan doen. En zelfs in de uit stand gebruikte deze setup met die camera er ook onder nog 35 Watt, en dat is natuurlijk een extreem vermogen, dus dat is dan weer de volgende stap zeg maar om die schermpjes uit te krijgen en die camera's. Het is een hoop werk van heel veel zaken die vrij veel discipline vragen om dit uit te krijgen. Nou we eindigen denk ik met de kleine verbruikers en dat zijn de vele beeldschermen voor de werkplekken. Ongeveer twee Watt per werkplek continu staat aan, dus niet meer zo heel veel gelukkig als het als het was. Maar goed is toch zonde. En als het automatisch uit kan schakelen gaat het wel weer om bijna 5.000 stuks. Dat is dus p maal q, zal maar zeggen. Ja dus dat zijn de wat men dan noemt de kleine zaken. We hebben de grootverbruikers gehad, maar dit zijn wel de kleinverbruikers, maar in de hoge aantallen en dat zet dus ook zoden aan de dijk. En deze zijn vaak makkelijker aan te pakken, want er zijn weinig investeringen voor nodig. En het is vaak vooral dat je bij de inkoop bij een nieuwe aanbesteding dat je de juiste eisen stelt via de inkooporganisatie. En dat vraagt ook vaak moeite om dat voor elkaar te krijgen. Maar als je dat eenmaal doet nu gaan wij de hele lijst van alle elektrische apparatuur af die gaat worden aanbesteed de komende tijd. En dan kijken we wat we daaraan de eisen kunnen stellen en met name aan sluipverbruik. En dan krijg ik alsnog de bal naar me toe."

JAN: "Ja, dat is ook een stuk menselijk gedrag natuurlijk. Dat ze al jarenlang dat kastje inkopen, dus waarom zou je er vanaf stappen als het goed werkt?"

WOUTER: "Ja. En dit kastje heeft ook nog een wonder, want ik probeerde dit in de stand-bystand te krijgen en het bleek bij onze ICT-dienst dat dat er niet op zat. En toch waren kwamen wij vorige week kwamen in ons gebouw en waren overal die kastjes gingen stand-by. Dan blijkt daar een bepaalde firmware-update te zijn geweest waarin een automatische stand-by is verwerkt, want in het menu kun je het niet bijstellen. Maar er is toch een verlichte geest bij Logitech geweest die zag van ja dit kan zo niet langer. Dus zonder iets te doen is het probleem voor mij opgelost. Dat maak ik bijna nooit mee. Fantastisch."

JAN: "En je noemt het klein, maar ik vind hier ook weer heel sterk gelden van inzicht dat geeft zoveel aanleiding tot handelen ook. Want al die kleine dingetjes, dat telt gewoon mooi op hè?"

WOUTER: "Absoluut. Zeker voor grote organisaties. Ja, bij ons is het inderdaad uiteindelijk wordt het ongeveer een derde van het energiegebruik blijft zitten in al dit soort dingen nadat we al onze gebouwen aan de maatregelen laten voldoen. Het blijft substantieel."

JAN: "Ja, absoluut."

WOUTER: "Ja, Ik denk dat misschien het iets richting het einde van wat heb je eigenlijk voor soort energiebesparende maatregelen en we hebben het gehad over gebouwgebonden energie, de grootverbruikers, alles wat vastzit aan de klimaatinstallatie, de verlichting, en we hebben de gebruikersenergie. Dus dat zijn alle apparaten met een stekker eraan en dan is voor mij relevant wie heeft nu eigenlijk invloed op of je de besparing daarmee bereikt? Zijn dat gebruikers, beheerders? Is het gedrag? of is het meer een managementvraagstuk? Bijvoorbeeld dat je aan de inkoopkant iets af kan vangen of bij een nieuwe investering of bij een nieuwbouwplan. Dus het is bij die maatregelen vaak heel nuttig om te bedenken van wie is eigenlijk hier degene die de meeste invloed daarop heeft. Want dan ga ik daar aankloppen. Want je kan natuurlijk een energie of een facilitair manager vragen, maar als die niet verantwoordelijk is voor de klimaatinstallatie en dan zal die er gewoon niet op aanslaan. Dus probeer ook in te leven in de persoon die je voor je hebt. Waar heeft deze persoon invloed op, en is dat voldoende of heb ik iemand anders nodig waar ik dan mijn vragen ga stellen. Want o sorry, ik heb even ik verleg mijn been en ik heb even een verzuring. Ik ben op de fiets hier inderdaad. Maar goed, het trekt snel bij,
dus dat is denk ik een stukje inlevingsvermogen en even kijken. Heb je de goede gesprekspersoon die je de vraag stelt of die je in verlegenheid brengt omdat die er gewoon geen enkele invloed op heeft."

JAN: "En welke besparingen geven in jouw ogen nou het hoogste rendement?"

WOUTER: "Ja, dat is toch besturing, besturing van de grootverbruikers met de kloktijden de klimaatinstallaties goed regelen. Vraaggestuurde ventilatie met een CO2-sensor, dat geeft echt de grote verlichting uitschakelen en een daglichtregeling. Verlichting is heel veel in te halen op een makkelijke manier. Nou ja, en toch ook het aantal apparaten verminderen bijvoorbeeld er wordt veel minder gekopieerd. Dus bij de nieuwe aanbesteding hebben we het aantal kopieerapparaten gehalveerd. Maar dan moet je wel eventjes aan denken dat dat kan en dat iemand gaat tellen van wat hebben we nog wel nodig? Precies. Dus minder apparaten, minder netwerk switches, minder accesspoints, 's nachts uitschakelen en minder apparaten vaker uit. Dat zijn de de sturing van de zaak en de aantallen dat, zijn de makkelijke winstpakkers. En dat vraagt ook de minste investering. Dus dan heb je de kortste terugverdientijd."

JAN: "Hartstikke duidelijk en ik denk dat de mensen thuis dat ook goed kunnen meenemen de volgende keer. Had je nog een laatste sheet of zijn we er doorheen?"

WOUTER: "Nee, we zijn er doorheen denk ik."

JAN: "Van mij dan nog een slotvraag. Het gaat over EBS. We hebben het ook gehad over GBS. Mensen kennen ook de term GACS, Dat begint door te komen vanuit de EPBD. Ja, ik kijk je even aan wat is het verschil precies tussen zo'n GACS en zo'n gebouwbeheersysteem?"

ARIE: "Ja, we hebben het net gehad over het GBS-systeem. Dat is het gebouwbeheersysteem waarbij we eigenlijk alle apparatuur kunnen aansturen. We hebben het daarnaast gaat over het EBS-systeem, dus dat we de energie gaan registreren. Maar met GACS willen we dat eigenlijk gaan combineren. Dus dat noemen we dan een gebouwautomatiserings- en controlesysteem waarbij die beide varianten in één systeem worden geïntegreerd. En het belangrijke daarin is dat je dan ook gaat kijken naar alle verschillende deelinstallaties in een gebouw. Dus we pakken de luchtbehandeling, we pakken de koelinstallaties, de verlichting en dat komt allemaal bijeen in dat ene gebouwbeheersysteem. Wat je nu nog heel veel ziet is dat er is vanuit de bouw is er een bepaald gebouw bedacht en ontworpen en gemaakt, en vervolgens is er een aanvullend stukje koeling bijgekomen. Er worden wat split systemen bij gezet volgens het nog stukje aangebouwd, met eigen gasketel, die heb allemaal hun eigen regelingetjes. En op gegeven moment heb je geen totaaloverzicht meer over je complete gebouw. Denk bijvoorbeeld aan zonwering. Die heeft ook zijn eigen Somfy-regeling bijvoorbeeld, om maar eens iets te noemen. En zo weer allerlei verschillende deelsystemen, maar die wil je juist laten samenwerken. Want als de zon begint te schijnen en het wordt erg warm in het pand, ja dan kunnen we de koeling gaan aanschakelen. Maar het is slimmer om vooraf die zonwering al naar beneden te zetten. En als je dat gaat combineren, dan hebben we het over een GACS-systeem. Het wordt verplicht vanaf volgend jaar januari, en tot nu toe is wel duidelijk hoe het gebouwd moet worden, dus een bepaalde norm is er uitgeschreven voor de hardware. Dus we weten wel waar het systeem aan moet voldoen. Maar we weten nog niet helemaal wat we met de data gaan doen. Dus dat wordt nog even de vraag welke richting dat het uitgaat."

JAN: "Ik zie bij jou wel enthousiasme over de aanleiding eigenlijk, maar het is nog wel even een vraag. Wel even de uitwerking nog begrijp ik. Want hoe zie jij dat? Is dat heel veel werk voor jou zo meteen om dat GACS in te richten?"

WOUTER: "Ja, ik denk het toch wel. Nou, het gaat er inderdaad om dat je trends gaat zien,
eigenlijk informatie uit je installatie gaat samenvoegen met gebruikersinformatie, waardoor je patronen ziet en ook bijvoorbeeld ziet of er gelijktijdig wordt gekoeld en verwarmd. En ook dat je slimmer kan gaan sturen. Bijvoorbeeld als je weet dat een latere dag de zon vol gaat schijnen, dat je 's ochtends al vroeger gaat koelen en of inderdaad die zonwering omlaag zet. Dus dat je ook meer gaat anticiperen op wat komt en daar is echt wel nieuwe techniek voor nodig, en goede algoritmes om om die integratie en die aansturing te doen. En dat zijn ook grote investeringen. Dus in principe als je beide systemen hebt en ik combineer die data op een slimme manier in mijn eigen brein, dan zou je ook kunnen zeggen dan voldoe ik aan de norm. Maar het is ook mooi als er meer automatisch dingen gaan worden gestuurd waardoor je bijvoorbeeld geen doorschieten krijgt van de temperatuur op het middaguur. Als bij ons alle studenten het gebouw binnenstromen en de keuken vol draait en de zon erin schijnt. Dus dat soort dingen wil je voorkomen, want dan worden alle ramen open gedaan en ben ik in één keer natuurlijk al die investering van warmte binnen kwijt. Dus het is dat. Dat soort dingen wil je oplossen."

JAN: "Ja, dat snap ik. En ik ga er ook vanuit dat leveranciers van die systemen ook wel aan het kijken zijn. Hoe gaan we dat nou voor die gebruikers oplossen. Want het is wetgeving en we kunnen er ook niet omheen."

ARIE: "Ja, daar zijn ze inderdaad al heel erg druk mee. Dan werken ze ook met digital twins noemen ze dat. Er wordt gewoon heel veel data verzameld, en als je dan dat ook weer gaat koppelen met je energieprijs dan natuurlijk interessant, want op zondagmiddag als alle windmolens staan te draaien en de zonnepanelen staan volop aan. Ja, op dat moment is het interessant om bijvoorbeeld je gebouwen op te warmen of terug te koelen in plaats van op maandagmorgen om zeven uur. Want dan gaat iedereen energie vragen en dan gaat die prijs omhoog. Dus als je flexibele prijzen hebt en je hebt heel veel data verzameld en je weet oké, bij deze buitentemperatuur als ik nu de temperatuur opstook tot een bepaalde temperatuur is het op maandagmorgen nog steeds warm. Kwestie van continu data verzamelen en daar iets mee gaan doen. En dan ga je natuurlijk slim met je gebouw om, want dan kan je."

WOUTER: "Ja, dat is inderdaad een volgende ronde van optimalisatie en besparing. Dus dit spel houdt niet op. We pakken het laaghangende fruit en het iets hogere hangende fruit en dan gaan we ronde weer in in de slimme algoritmes. En ja dit, dit blijft gewoon doorzetten de komende tien jaren denk ik op een heel Nederlandse schaal."

JAN: "Ja, aan het begin van het webinar had ik het over een game maar de game wordt alleen maar met nieuwe levels uitgebreid is eigenlijk het verhaal."

WOUTER: "Ik kan niet wachten."

JAN: "Hartstikke leuk en we zien nog even GACS, EPBD, hebben we het over gehad. Even een leuke brug en een aankondiging voor de mensen die aan het kijken zijn wat EPD hebben we in november een nieuw webinar over het ministerie van VRO, is het ministerie wat die wetgeving ook in Nederland gaat implementeren. Dan zitten hier twee mensen van het ministerie aan tafel om meer uitleg te geven over de EPBD. Dus ja, schrijf je in en kijk het na zo meteen in het webinar, zeker aan te bevelen. Dan zijn we er nu bijna doorheen, ik wil nog even één vraag nog aandacht geven die in de chat binnenkwam van Janet met een interessante vraag volgens mij, over het sluipverbruik. En dat zie je overal sluipverbruik, in elke branche denk ik wel. Zij vraagt is er een soort van norm aan te geven wat een acceptabel sluipverbruik is per branche? Wat is normaal zou je mogen zeggen?"

WOUTER: "Ja, normaal klinkt alsof je iets gaat accepteren. Dus ik zou er heel voorzichtig mee zijn om om die aan te houden. Maar men zegt wel, als je naar vermogen kijkt in utiliteitsgebouwen, dat je 20% in de nacht hebt ten opzichte van 80%, in de dag, zeg maar 80/20 verhouding, zeker een factor vier tot vijf. Verschil is tussen dag en nacht en dat zou ik als dat uit de hand loopt dan zit je zeker fout. Maar je moet ook kijken van wat, wat heb je voor activiteiten in het gebouw? Want kijk, een schoolgebouw als het leeg is, waarom gebruikt het energie."

JAN: "Je zou nul willen eigenlijk."

WOUTER: "Dat wil je. Dat mag wel je streven zijn en je kan op het moment dat je zeg maar meer dan meer dan 40% van je elektriciteit bijvoorbeeld buiten openingstijd gebruikt. En dat heb je als je zeg maar een 20/80 of 25/75 hebt. Ja, dan heb je gewoon heel veel laaghangend fruit te plukken. Dus noem je dat dan onvermijdelijk stand-byvermogen of continuverbruik. Noem het sluipverbruik en ga gewoon aan de gang zou ik zeggen."

JAN: "Precies, dat is een mooie afsluiter lijkt me. Nou, we gaan hier de lampen uitzetten, want ik durf het niet langer aan te houden. Ik wil jullie bedanken als tafelgast. Mensen die kijken bedankt en graag tot een volgend webinar. Tot ziens."