De portefeuilleaanpak en energiebesparingsplichten
De portefeuilleaanpak is een alternatieve wijze van toezicht voor de energiebesparingsplicht en de energielabel C-verplichting voor kantoren. Vastgoedeigenaren met 20 of meer gebouwen, verspreid over minstens 2 omgevingsdiensten, komen in aanmerking om mee te doen met deze aanpak. Dit is een afspraak vanuit het Klimaatakkoord.
De aanpak
De portefeuilleaanpak biedt deze vastgoedeigenaren meer flexibiliteit en minder administratie. Er wordt meer gestuurd op doelen op portefeuilleniveau in plaats van op gebouwniveau. Daarnaast is er is ruimte voor een planmatige uitvoering door de vastgoedeigenaren. Ook wordt er gewerkt met een landelijk uniforme beoordeling door bevoegd gezagen. In ruil committeren deelnemende vastgoedeigenaren zich aan een hoger verduurzamingsniveau dan de wet momenteel voorschrijft. De plannen moeten ook voldoen aan het wettelijk kader voor energiebesparing, namelijk de Energielabel C-verplichting en de Energiebesparingsplicht. Omgevingsdienst NL voert de portefeuilleaanpak uit, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in afstemming met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De inschrijfperiode is verlopen. 27 deelnemers nemen deel aan de uitvoering van de aanpak.
Werkwijze
Partijen die mee doen aan de aanpak, dienden een portefeuilleroutekaart in bij Omgevingsdienst NL. Daarin beschreven zij hun vastgoedportefeuille en een uitvoeringsplan voor energiebesparing. Een poule van gespecialiseerde inspecteurs van omgevingsdiensten beoordeelden de routekaart. Keurden zij de routekaart goed? Dan werd het bevoegd gezag geadviseerd om het toezicht op de energiebesparingsplicht en energielabel C bij de deelnemers gefaseerd te laten verlopen over een tijdsperiode van 4 jaar. De deelnemers aan de portefeuille aanpak zijn te vinden op de website van RVO. Alle bevoegde gezagen hebben ook een overzicht ontvangen van alle locaties van de bedrijven die mee doen aan de aanpak. Deze lijst is door bevoegde gezagen ook op te vragen bij portefeuilleaanpak@omgevingsdienst.nl.
De vastgoedpartijen rapporteren hun voortgang jaarlijks aan het coördinatieteam bij Omgevingsdienst NL, zodat er zicht blijft op de voortgang. Omgevingsdienst NL kan lokale bevoegde gezagen vragen om steekproeven uit te voeren bij deelnemers.
Deze aanpak sluit aan bij bestaande bevoegdheden van bevoegd gezag, namelijk fasering toestaan bij de uitvoering van energiebesparende maatregelen. De portefeuilleaanpak biedt geen vrijstelling van bestaande verplichtingen om energie te besparen.
Het toezicht op de routekaarten gebeurt door energietoezichthouders van verschillende omgevingsdiensten uit Nederland. Dit is het coördinatieteam portefeuilleaanpak. Zij hebben gezamenlijk een eenduidige werkwijze ontwikkeld om de routekaarten te beoordelen. Zo wordt voor alle partijen een gelijke werkwijze toegepast en ontstaat een gelijk speelveld. Op de website van de RVO staat het volledige programma van eisen van de portefeuilleaanpak.
Lopende handhavingsprocedures
Ingezette toezicht- en handhavingsprocedures van voor 1 april 2023 worden afgerond. Zijn er voor die datum afspraken gemaakt over het nemen van maatregelen en is de begunstigingstermijn verlopen? Dan kan handhaving plaatsvinden, ongeacht of de inrichthouder nu deelnemer is van de portefeuilleaanpak.
Voorbeeld – Afronden lopend toezicht
In februari 2023 is een controle uitgevoerd bij een inrichting. Daarbij zijn gebreken geconstateerd (niet-uitgevoerde maatregelen). Voor het alsnog toepassen van deze maatregelen is een redelijke begunstigingstermijn van 4 maanden afgesproken tussen drijver van de inrichting en het bevoegd gezag. Deze termijn is in mei 2023 verlopen en na hercontrole blijken de maatregelen niet uitgevoerd. Op basis hiervan wordt handhaving toegepast en een voornemen last onder dwangsom opgesteld. De geconstateerde gebreken uit september 2022 moeten worden opgelost, ongeacht of de inrichthouder nu deelnemer is van de portefeuilleaanpak.
Voorbeeld – Nieuwe toezichtszaak
In augustus 2023 nam het bevoegd gezag contact op met de drijver van een inrichting om een eerste afspraak te maken voor een controle bezoek voor de energiebesparingsplicht. De drijver van de inrichting geeft aan mee te doen aan de portefeuilleaanpak. Het bevoegd gezag controleert op lijst van locaties of specifieke locatie inderdaad behoort tot een organisatie die meedoet aan de portefeuille aanpak. Is dit het geval, dan plant het bevoegd gezag geen controlebezoek in.
Multisite-aanpak
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) heeft getracht een soortgelijke aanpak te faciliteren voor grote organisaties met veel proces gebonden energiegebruik – de multisite-aanpak. Helaas is het niet gelukt om tot een gedragen aanpak te komen. De verkenning is gestopt.
Lokale aanpak met landelijk format
Voor de portefeuilleaanpak bestaat er een format waarmee de voortgang van de uitvoering kan worden gemonitord en gecontroleerd. Handig voor het bedrijf maar ook voor de controleur. Omgevingsdiensten kunnen dit format ook gebruiken als ze afspraken maken met regionale partijen met meerdere vestigingen.
Gebruik format
Door de energiegegevens per gebouw per jaar te laten invullen is via een dashboard zichtbaar wat de trend is inclusief de vermeden CO2-uitstoot. De afname van het werkelijk energieverbruik per m2 is leidend. Daarbij is het ook mogelijk de voortgang van de uitvoering van de Erkende maatregelen en Energielabel C inzichtelijk te maken. Het format is opgesteld in de vorm van een ‘intelligente Excel’ en is ontwikkeld in samenwerking met de Dutch Green Building Council (DGBC). Het format is beschikbaar via het Kennisnet van Omgevingsdienst NL.