Energietransitie in beweging

Het overstappen van het gebruik van fossiele energie naar schone energie is één van de grote opgaves waar we voor staan in Nederland. De verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor uitstoot van broeikasgassen en heeft uitputting van toegankelijk energiebronnen tot gevolg. Terwijl duurzame energie minder schadelijk voor het milieu is en niet op raakt. Hierom is het beleid erop gericht om een volledig duurzame energievoorziening tot stand te brengen. Essentieel hierbij is dat naast duurzame opwekking van energie ook energie bespaard wordt. Het doel is om in 2050 de energievoorziening in Nederland bijna volledig duurzaam te hebben gemaakt.

Nieuwe technieken

Het aandeel hernieuwbare energie in de totale energieproductie stijgt in Nederland. Dit komt doordat er steeds meer technieken gebruikt worden om duurzame energie op te wekken. Op dit moment gaat het vooral om windturbines op land maar ook op zee. Daarnaast zijn zonnepanelen op daken en in zonneparken een grote bron van hernieuwbare energie.

De elektriciteitsopbrengst van hernieuwbare energiebronnen is afhankelijk van het weer. De tijd waarop de meeste energie wordt opgewekt is niet altijd de tijd waarop mensen, kantoren en bedrijven de meeste energie gebruiken. Daarom kan het nodig zijn elektriciteit tijdelijk op te slaan. Het aantal grote-energieopslagsystemen, zoals lithium-ion-batterijen, neemt in snel tempo toe in Nederland.

Naast meer hernieuwbare energiebronnen, wil de overheid minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen zoals aardgas bij het verwarmen van gebouwen. Hierdoor worden nieuwe technieken rondom verwarmingsinstallaties gestimuleerd. De (hybride) warmtepomp is één van de belangrijkste nieuwe technieken om gebouwen te verwarmen. De warmtepomp haalt warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater. Hiervoor gebruikt de warmtepomp stroom, in plaats van aardgas.

Wet- en regelgeving

Doordat de energietransitie volop in ontwikkeling is, ontwikkelt wet- en regelgeving zich snel. Zowel op Europees niveau als op nationaal niveau zullen verschillende wetten in werking treden of aangepast worden. Vanuit de EU gelden daarnaast direct werkende regels in de vorm van verordeningen. Daarnaast worden bestaande wetten, zoals de Omgevingswet, aangepast om de energietransitie te kunnen borgen.

Relevante EU-wetgeving

• Noodverordening hernieuwbare energie
• Richtlijn energie-efficiëntie (EED)
• Hernieuwbare energie richtlijn RED III
• Europese EPBD > energieprestatie gebouwen
  

Nationaal

Op nationaal niveau vervangt de Energiewet, de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. De Energiewet voegt regels voor gas en elektriciteit bij elkaar en implementeert daarnaast EU-regels over de elektriciteits- en gasmarkt.

Daarnaast moet de Wet collectieve warmte (Wcw) de groei en verduurzaming van collectieve warmtesystemen ondersteunen. Deze nieuwe wet moet de al bestaande Warmtewet gaan vervangen.

Bovendien moeten procedurele versnellingen in de Omgevingswet zorgen voor een versnelde energietransitie. Bijvoorbeeld met een aanvulling van het Omgevingsbesluit, zodat bepaalde elektriciteitsprojecten versneld aangelegd kunnen worden. Door deze toekomstige aanvulling kunnen de doorlooptijden van beroepsprocedures worden verkort.

Meer informatie hierover vindt u bij de pagina Toekomstige wetgeving voor de energietransitie.

Omgevingswet instrumenten

De verschillende instrumenten van de Omgevingswet bieden overheden handvatten om de energietransitie vorm te geven. In de omgevingsvisie staat het langetermijnbeleid over energie. Denk daarbij aan doelen als CO₂-reductie of energieneutraliteit. Via het programma kunnen overheden uitwerking geven aan de beleidsdoelen uit de omgevingsvisie. Bijvoorbeeld door concretere maatregelen te formuleren om energieneutraal te worden.

In het omgevingsplan of de omgevingsverordening werken overheden de regels voor de energietransitie in hun grondgebied uit. Bijvoorbeeld regels over windparken in het buitengebied in de provinciale omgevingsverordening. Of regels voor warmtepompen binnen een woonwijk in het gemeentelijk omgevingsplan.

Tot slot hebben overheden de mogelijkheid om omgevingsvergunningprocessen voor energieprojecten te versnellen.

Meer informatie

Meer informatie over de energietransitie en Omgevingswetinstrumenten vindt u bij de pagina Energietransitie en de instrumenten.