Cultureel erfgoed in de omgevingsvisie

Maatschappelijk doel

Een van de maatschappelijke doelen van de Omgevingswet is het bereiken en in stand houden van een veilige, gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit.

Een goede omgevingskwaliteit duidt op het belang van aspecten als cultureel erfgoed, architectonische kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige kwaliteit en kwaliteit van natuur en landschap. Het gaat daarbij zowel om de menselijke beleving van de fysieke leefomgeving als om de intrinsieke waarden die de maatschappij toekent aan de identiteit van gebieden, cultureel erfgoed en aan dier- en plantensoorten.

Erfgoed als drijvende kracht

Het integrale karakter van de omgevingsvisie biedt kansen om vanuit het cultureel erfgoed opgaven uit andere sectoren met elkaar te verbinden. Erfgoed kan een brede, drijvende kracht zijn. Het verhaal van het verleden en de fysieke overblijfselen hiervan, vormen de identiteit van een gebied. Daarbij draagt de historische gelaagdheid bij aan de aantrekkelijkheid van het landschap. En een aantrekkelijke gemeente waar het goed toeven is, trekt mensen en bedrijven aan.

Zo kunnen historische structuren of elementen als vertrekpunt voor grote ruimtelijke opgaven dienen. Denk hierbij aan vraagstukken op het gebied van leefbaarheid, energietransitie of waterveiligheid:

• Hoe hebben ruimtelijke structuren zich ontwikkeld?
• Hoe tekenden economische groei en krimp zich door de eeuwen heen af in het landschap?
• Welke maatregelen troffen we in de stad om de waterstand onder controle te houden?

Dit soort ontwikkelingen zijn bepalend voor de identiteit van onze leefomgeving én kunnen als inspiratie dienen bij de omgevingsvisie en toekomstige ruimtelijke opgaven.

Nationale omgevingsvisie

De Omgevingswet verplicht het Rijk tot een strategische langetermijnvisie op de fysieke leefomgeving. Deze visie heet de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en geeft aan hoe de fysieke leefomgeving in Nederland eruit moet gaan zien. Het behouden en versterken van cultureel erfgoed en landschappelijke en natuurlijke kwaliteiten van (inter)nationaal belang is één van de nationale belangen en opgaven waar de NOVI zich op richt.

In de NOVI maakt het Rijk zich sterk voor een herkenbare leefomgeving met karakter waarbij verrommeling en verloodsing wordt voorkomen. Zo is de wildgroei van distributiecentra ongewenst. Een aaneenschakeling van grootschalige, eenvormige opslag- en distributiecentra langs rijkswegen wil het Rijk zoveel mogelijk voorkomen.

Het Rijk beschermt erfgoed en stimuleert de inzet van erfgoed bij actuele ruimtelijke opgaven. Voorbeelden van actuele ruimtelijk opgaven zijn energietransitie, klimaatadaptatie, de bouw van nieuwe woningen in steden en in krimpgebieden.

Meer informatie over erfgoed en omgevingsvisie

• Korte film: Omgevingsvisie, erfgoed biedt kansen