PGS 37-1 en 37-2: wat houden ze in en wat te doen tot de wijziging van het Bal?

Vaststelling PGS 37-1 en 37-2

In december 2023 zijn PGS 37-1 en PGS 37-2 vastgesteld door het Bestuurlijk Omgevingsberaad (BOb). PGS staat voor Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen.

PGS'en 37 en Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)

In het Bal zal het opslaan van lithiumhoudende batterijen en het exploiteren van een energieopslagsysteem worden aangewezen als milieubelastende activiteit. In de algemene regels van het Bal zal worden verwezen naar beide PGS'en. Daardoor worden bepaalde maatregelen wettelijk verplicht voor de exploitant. Zodra het Bal is gewijzigd, zal de Circulaire risicobeheersing lithiumion-energiedragers uit 2020 worden ingetrokken. Naar verwachting zal deze wijziging van het Bal in de loop van 2026 in werking treden. Dit is opgenomen in de Kamerbrief.

PGS 37-1

PGS 37-1 is een richtlijn voor de veilige opslag van elektriciteit in energieopslagsystemen (EOS). Deze richtlijn legt vast hoe u op een veilige manier moet omgaan met 'grote batterijen'. Deze batterijen bestaan uit gekoppelde lithiumbatterijen die worden gebruikt om energie op te slaan en vervolgens elektriciteit te leveren. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt door bewonersverenigingen om zonne-energie op te slaan ('buurtbatterijen'). Energiemaatschappijen gebruiken ze om windenergie op te slaan of schommelingen in het elektriciteitsnet te stabiliseren. Vanwege het risico op een thermal runaway, een brand die zich voordoet in de energiedrager en niet zomaar te stoppen is, kunnen ze gevaarlijk zijn. Daarom is het belangrijk om ze op de juiste manier te gebruiken.

PGS 37-2

Deze PGS heeft betrekking op de opslag van lithiumhoudende energiedragers. Lithium batterijen en accu’s zijn opslagmiddelen die worden gebruikt voor bijvoorbeeld laptops, e-bikes, in elektrische of hybride voertuigen en voor de toekomstige zeevaart.

De opslag van lithiumionbatterijen en accu's kent verschillende risico's. De batterijen kunnen instabiel kunnen worden bij overladen, diep ontladen, en blootstelling aan hoge én lage temperaturen. Daardoor kan er kortsluiting, een thermal runaway en brand ontstaan. Daarbij kunnen zeer giftige pyrolyseproducten vrijkomen. Bij het blussen ontstaat corrosief en giftig bluswater waaraan de hulpverleners, omstanders en bewoners blootgesteld kunnen worden.

Toepassing van de PGS'en in de periode tot de aanwijzing in het Bal

Een opslag van batterijen (PGS 37-2) of een EOS (PGS 37-1) is (nog) niet aangewezen als milieubelastende activiteit in het Bal. Er zijn 2 scenario's die op dit moment gelden voor batterijen of een EOS. Deze activiteiten kunnen wel functioneel ondersteunend zijn aan een andere aangewezen milieubelastende activiteit. Dan gelden de regels uit het Bal. Als ze niet ondersteunend zijn aan een aangewezen milieubelastende activiteit, gelden de regels in het omgevingsplan. Beide scenario's worden onderstaand verder toegelicht.

Wel functioneel ondersteunend aan een milieubelastende activiteit die in het Bal is aangewezen

1. Als de opslag of EOS functioneel ondersteunend is aan een aangewezen milieubelastende activiteit kan PGS 37 verplicht worden gesteld in een vergunningvoorschrift als de opslag of EOS binnen de vergunningplicht van die aangewezen milieubelastende activiteit valt.
2. Als de opslag of EOS niet binnen de vergunningplicht van de aangewezen milieubelastende activiteit valt, kan PGS 37 verplicht worden als invulling van de zorgplicht (artikel 2.11 Bal) en eventueel met een maatwerkvoorschrift op grond van de zorgplicht vastgelegd (artikel 2.13).

Niet functioneel ondersteunend aan een milieubelastende activiteit die in het Bal is aangewezen

Als de opslag of EOS niet functioneel ondersteunend is aan een aangewezen milieubelastende activiteit, dan gelden niet de regels van het Bal. Dan gelden de regels in de bruidsschat omgevingsplan Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Tot deze bruidsschatregels behoort ook de specifieke zorgplicht, opgenomen in artikel 22.44 van het Invoeringsbesluit Omgevingswet (Stb. 2020, 400). De specifieke zorgplicht in artikel 22.44 van de bruidsschat geldt voor alle activiteiten die nadelige gevolgen voor het milieu kunnen veroorzaken en die niet als milieubelastende activiteit zijn aangewezen in het Bal (zie artikel 22.41, lid 1, en artikel 22.44, lid 1, 2 en 4, van de Bruidsschat). Dit betekent dat PGS 37 verplicht kan worden als invulling van de zorgplicht en dat de toepassing van PGS 37 op grond van artikel 22.45 met een maatwerkvoorschrift kan worden vastgelegd.

Wijzigen omgevingsplan

Bij het wijzigen van het omgevingsplan kan de gemeente regels opnemen voor het opslaan van batterijen of voor EOS. Voor de inhoud van deze regels kan de gemeente gebruik maken van PGS 37-2 respectievelijk PGS 37-1. De gemeente kan deze activiteit ook aanwijzen als een omgevingsplanactiviteit waarvoor een vergunning nodig is.

Omgaan met PGS 37-1 en PGS 37-2 in bestaande situaties

Een PGS-richtlijn beschrijft de stand van de techniek en bevat maatregelen die kunnen worden getroffen door degene die de activiteit verricht. In de periode tot aan de wettelijke verplichting in 2025 kan er wel alvast mee worden gewerkt. Het kan voor bestaande situaties onredelijk zijn om te eisen dat deze nieuwe maatregelen onmiddellijk worden getroffen. Daarom bevatten deze PGS-richtlijnen voor bestaande situaties implementatietermijnen als richtsnoer. Deze zijn te vinden in bijlage J van PGS 37-1 en PGS 37-2.

Presentaties Lithium IPLO Kennisdagen: EOS en opslag

Op de pagina Presentaties van de Lithium IPLO Kennisdagen staan alle presentaties die op 11 en 18 november gehouden zijn.

Rekenmethodiek en risico’s

Op 24 april 2025 is het RIVM-rapport gepubliceerd met de rekenmethode om de omgevingsveiligheidsrisico’s van energieopslagsystemen en opslag van batterijen te kunnen berekenen. Het rapport is hier te vinden: Nieuwe rekenmethode geeft inzicht in de risico’s van energieopslagsystemen en grote opslagen van batterijen | RIVM

Het rapport is een advies van het RIVM aan het ministerie van IenW. Het ministerie gaat vervolgens de afweging maken hoe en op welke wijze dit in de regelgeving wordt opgenomen.