Webinar grondbeleidsinstrumentarium: kostenverhaal en financiële bijdrage

MUZIEK Welkom bij dit live webinar van  het programma Aan de slag met de Omgevingswet over het Aanvullingsspoor grondeigendom. Vandaag  gaan we het hebben over kostenverhaal en financiële bijdrage. Als u meer wilt weten over onteigening, voorkeursrecht en nadeelcompensatie, dan kunt u kijken naar het andere live webinar. Ik ben Sarah Ros, adviseur Omgevingswet van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Aan tafel zitten experts grondeigendom.  Wie heb ik aan tafel? Hendrik van Sandick. Ik heb voor BZK gewerkt aan de onderdelen kostenverhaal en daarna aan onteigening en voorkeursrecht. Oké, welkom.  Constantijn Hageman, als wetgevingsjurist werkzaam voor BZK en ik  heb geprobeerd als jurist mee te denken met de beleidsideeën en die ook in de wetteksten te vatten. Goed dat je er bent. Ik ben Niek van der Heijden en ik werk vanuit het beleid, dus ik ben geen jurist.  Maar het is ook belangrijk dat bij instrumenten van grondbeleid,  daar ook van een beleidsperspectief naar wordt gekeken en naar de modernisering daarvan wordt gewerkt.  Oké, welkom. Voordat we beginnen, dit webinar is een vraaggesprek.  We hebben een aantal vragen voor u thuis voorbereid, daar gaan we het over hebben.  Maar u kunt zelf ook vragen indienen. Dat kan via de online chat.  Achter de schermen werken moderators om uw vragen te clusteren. Die krijg ik in het laatste gedeelte te zien. Dan kan ik uw vragen alsnog stellen, zodat we die kunnen beantwoorden.  Mocht uw vraag niet aan bod komen, dan worden die vragen later verzameld en door het programma Aan de slag alsnog beantwoord en op de website geplaatst. Die kunt u later nakijken. Dit webinar gaat over kostenverhaal en financiële bijdrage. Wilt u meer weten over  de Omgevingswet of over het aanvullingsspoor in zijn algemeenheid, dan zijn er nog links  in de chat. De eerste is de basiswebinar naar het aanvullingsspoor grondeigendom en de tweede link is naar het IPLO, het Informatiepunt Omgevingswet. Maar nu eerst kostenverhaal en financiële bijdrage. Ik ga even naar Niek. Wat verandert er zoal voor die twee onderwerpen als de Omgevingswet in werking treedt? Misschien is het goed om eerst te zeggen dat er ook heel veel onveranderd blijft. Dus kostenverhaal blijft verplicht. We hebben nog steeds activiteiten, bouwactiviteiten waar kostenverhaal bij plaatsvindt. Daar is een lijstje van. En we hebben een kostensoortenlijst waarop staat welke kosten kunnen worden verhaald. Ook dat is niet veranderd. En de manier waarop berekeningen worden gemaakt is voor een groot gedeelte ook niet veranderd. Wat wel veranderd is: we hadden een exploitatieplan. Als er op wettelijke basis kosten worden verhaald, moest er een exploitatieplan worden gemaakt. Het exploitatieplan verdwijnt en in plaats daarvan zullen gemeenten regels gaan opnemen in hun omgevingsplan. Dat is de eerste belangrijke. Het tweede is dat we nu twee soorten kostenverhaal hebben. We hebben kostenverhaal met tijdvak. Dat is de oude vorm van kostenverhaal zoals we die kennen van de Wet ruimtelijke ordening. Waarbij er een goed en bekend plan is, waar goed aan kan worden gerekend. En de andere vorm is kostenverhaal zonder tijdvak. Dat is kostenverhaal voor organische gebiedsontwikkeling. Waar je als gemeente niet precies weet wat er in dat gebied gaat gebeuren waar je een globaal plan voor hebt gemaakt. De derde is dat het kostenverhaal vroeger werd geïnd bij de omgevingsvergunning. In plaats daarvan gaan we het per beschikking innen. En wat belangrijk is dat we  een regeling krijgen voor verplichte financiële bijdrage. Tot nog toe konden die financiële bijdragen vrijwillig worden afgesproken in het anterieure contract. Maar het wordt nu ook mogelijk, als er geen overeenkomst over het kostenverhaal is, om er in het omgevingsplan bepalingen over op te nemen. Dus het kostenverhaal blijft verplicht, maar de systematiek verandert enigszins onder de Omgevingswet. Ja, de Omgevingswet biedt meer mogelijkheden en dat maakt ook het  maatwerk nog beter mogelijk. De financiële bijdrage, Constantijn, wat is daar nieuw aan de mogelijkheid om afspraken te maken in een anterieure overeenkomst over financiële bijdrage. Die keert ook onder de Omgevingswet terug, alleen wat er nieuw is is dat er in de Tweede Kamer een amendement is aangenomen dat het mogelijk maakt om voor aangewezen ontwikkelingen een verplichte financiële bijdrage te innen. Die wordt dan ook verhaald naast het kostenverhaal. Dus dat is nieuw. Lijkt dat een beetje op het bovenplanse kostenverhaal wat we nu ook kennen? Of is dat iets anders? Het is in die zin anders dat de bovenplanse kosten nog steeds aan de voorwaarden voor et kostenverhaal moesten voldoen. De PPT-criteria of PTP-criteria. De verplichte financiële bijdrage wordt verhaald voor ontwikkelingen die niet strikt noodzakelijk zijn om  het gebied tot ontwikkeling te brengen. Dus die daarmee in een functionele samenhang staat, zoals de wet dat noemt. Dus die staan in een iets losser verband. Ik heb begrepen dat de anterieure overeenkomst zoals we die nu kennen onder de Wro gewoon blijft bestaan. Dat blijft ook het eerste aangewezen instrument. Maar wat jij nu vertelt, heeft dat ook effecten op die anterieure overeenkomsten? Dat zou enig effect kunnen hebben. Het uitgangspunt is inderdaad nog steeds dat voor het kostenverhaal gebruik gemaakt wordt van de anterieure overeenkomst. En als dat is gebeurd en er is een anterieure overeenkomst gesloten over het kostenverhaal, dan mag er niet nog meer een losse beschikking worden opgelegd voor een verplichte bijdrage. Het idee is dat er tijdens de onderhandelingen over die overeenkomst,    een eventueel als verplicht te verhalen bijdrage, die is opgenomen in een omgevingsplan, dat die dan ook in die anterieure overeenkomst wordt afgesproken. Oké. Dus in die zin kan dat effect hebben. En verandert er dan iets in het kader van fondsen? Gemeentefondsen, vrijwillige fondsen, bijdragen in fondsen? Ik noemde net al het criterium van de functionele samenhang. Dat houdt in dat er categorieën ontwikkelingen worden aangewezen. Dat ontwerpbesluit wordt op dit moment naar de Raad van State gezonden. Dus dat is nog niet helemaal klaar om in werking te treden. Maar die functionele samenhang stelt wel eisen aan de relatie tussen een betalende bouwactiviteit en de ontwikkeling waar de te verhalen bijdrage naartoe moet gaan. Dus in zoverre kan er niet met hele algemene onbestemde fondsen worden gewerkt... ook omdat verantwoording moet worden afgelegd over de besteding van geïnde financiële bijdragen. Dus de anterieure overeenkomst blijft eigenlijk overeind... en de grondslag voor kostenverhaal, financiële bijdrage... zit 'm in de kerninstrumenten van de Omgevingswet zelf. Zo begrijp ik dat dan maar even. Ik kijk even naar Hendrik. Ja, dat klopt helemaal. En hoe zit dat dan met die Omgevingswet? Is die dan al helemaal klaar? En is dit onderdeel al af en uitgeregeld en besloten? Elk stukje van de Omgevingswet is klaar. Maar voor kostenverhaal is eigenlijk nog één klein dingetje dat nog loopt. En dat is die afdwingbare financiële bijdrage. Die is door een amendement van de Kamer erin gekomen, maar die moet worden uitgewerkt in een besluit.    Straks komt dat te staan in het Omgevingsbesluit. En dat besluit is nog in procedure. Dat ligt nu bij de Raad van State. Na terugkomst daarvan moet de regering kijken naar het advies van de Raad van State. En wij hopen dat het tegelijkertijd met  de Omgevingswet in werking kan treden. Ja, oké. En dan wijzigen dus een beetje die grondslagen. Dat betekent dat gemeenten daar nu al iets mee moeten mogelijk. Want die zijn misschien al bezig met een omgevingsvisie of het voorbereiden op een wijzigingsbesluit omgevingsplan. Wat moeten ze dan doen in het kader van kostenverhaal of financiële bijdrage? Wat de gemeente echt moet doen bij de inwerkingtreding: daar komt dus een smaak bij. Dat is dat kostenverhaal zonder tijdvak voor organische ontwikkeling. Gemeenten zullen na moeten denken hoe ze met die twee smaken omgaan. Dat is één ding, dat moeten ze meteen doen. Ten tweede wat van belang is in dit verband is dat de lopende anterieure overeenkomsten, in het nieuwe stelsel zitten die ook, maar alle bestaande    anterieure overeenkomsten behouden hun geldingskracht. Dat is ook geregeld in het overgangsrecht. De bestaande exploitatieplannen worden opgenomen in het tijdelijk deel van het omgevingsplan. Dus die blijven ook van kracht. Het is alleen wel zo, en dat is wel een belangrijk punt voor de gemeente, exploitatieplannen worden regelmatig herzien. Die herziening gaat eigenlijk niet meer op de oude manier, want dat moet in het nieuwe deel van het omgevingsplan geplaatst worden. En dan moet dus in het nieuwe stelsel worden toegepast. Dus op dat moment moeten de exploitatieplannen worden omgezet voor het kostenverhaal. Deels    voor het kostenverhaal, deels in kostenverhaalregels. Dus dat is wel iets voor de gemeente om aan te denken. Dus op het moment dat een herziening nodig is, moeten ze meteen    kostenverhaalregels in het nieuwe deel gaan zetten met alle digitale eisen die erbij horen. En is dat omzetten van zo'n exploitatieplan in een tijdelijk omgevingsplan altijd naar een nieuw deel    omgevingsplan of kan het ook naar een omgevingsvergunningsbeschikking? Nee, dat moet    vervangen worden door een stukje kostenverhaalregels in het nieuwe deel. Oké dus er moet vooral gekeken worden naar welk type kostenverhaal hebben we met tijdvak of niet. Hoe zit het met bestaande  exploitatieplannen of anterieure overeenkomsten? Er moet gekeken worden naar de functionele samenhang of de functionele beschrijving, denk in het kader van de omgevingsvisie of het programma. Het is zo dat die afdwingbare financiële bijdrage, die kan pas worden toegepast op het moment dat dat ontwerpbesluit dat Hendrik net noemde, als dat ook daadwerkelijk in werking is getreden. Want dat Omgevingsbesluit gaat dan de ontwikkelingen aanwijzen, de categorieën waarvoor het instrument kan worden ingezet. En het is een keuze-instrument voor gemeenten. Anders dan het kostenverhaal is het niet verplicht toe te passen.    Dus gemeenten kunnen daar op dit moment nog niet iets voor voorbereiden. Nee, dat kan later. Dat zou later kunnen. Is er dan nog wel iets wat ze wel moeten doen? Ja, wat er voor het kostenverhaal ook van belang is, is: in het nieuwe stelsel komt de omgevingsvergunning voor de buitenplanse omgevingsplanactiviteit in de korte procedure van 8 weken. Dat betekent dan ook dat als er dan nog kostenverhaal geregeld moet worden, moet de gemeente dat ook in die 8 weken doen. Tenzij ze een verlengingsbesluit nemen voor de procedure. Maar het moet heel snel geregeld worden dan, het kostenverhaal. Dus dat is echt wel ook een aandachtspunt. Als je dat publiekrechtelijk wilt regelen. Ja. En de vrijwillige bijdrage die nu in anterieure overeenkomsten zit, op grond van een omgevingsvisie, in de structuurvisie moet de grondslag gelegd zijn. Die blijft van kracht in ieder geval tot eind .... totdat een nieuwe omgevingsvisie geldig is. Ja. En daar moet dan die grondslag ook weer in terugkeren, want dat is verplicht voor die vrijwillige bijdrage. Dat grondslag ligt in de omgevingsvisie of, en dat is nieuw, in een programma. En is er voor kostenverhaal of financiële bijdrage iets te zeggen over die grondslag? Hoe neem je dat dan op, bijvoorbeeld in een omgevingsvisie of in een programma? Daar is de wetgeving niet duidelijk over. Dat is overigens in de huidige Wro ook niet duidelijk geregeld. Er is wel een praktijk gegroeid van hoe daarmee omgegaan kan worden en die praktijk kan gewoon worden voortgezet onder het nieuwe stelsel. Dus een beetje zoals dat ook in structuurvisies eigenlijk gebeurde. Ja, precies. En wat gaat er nou mis als gemeenten niks doen? Ze zijn dat hele aanvullingsspoor grondeigendom vergeten en ze doen niks. Wat gebeurt er dan op datum inwerkingtreding? Kan er iets fout gaan in de gebiedsontwikkeling of wat is er dan aan de hand? Nou, dan kunnen ze... het enige denk ik wat al echt kan gebeuren is dat ze in de problemen komen dus met termijnen dus dat ze termijn niet gemaakt hebben voor hoe ze het kostenverhaal gaan regelen in hun omgevingsplan. Dan moeten ze allemaal op dat moment over gaan nadenken. Dat kan leiden tot vertraging in het opstellen van het omgevingsplan. wat ik net zei met die omgevingsvergunning. Dan moeten ze het toch in 8 weken het voor elkaar zien te krijgen. Dat zou ook een probleem kunnen worden. Het is goed om aan te vullen dat als er bij inwerkingtreding al een ontwerp van een bestemmingsplan en exploitatieplan ter inzage zijn gelegd, dat die procedure nog volgens oud recht wordt afgehandeld en dat dat exploitatieplan dan automatisch onderdeel wordt van het omgevingsplan dat van rechtswege ontstaat. Dus we hebben dan de situatie dat na inwerkingtreding blijkt dat er nog iets voor kostenverhaal geregeld moet worden waarvoor het overgangsrecht niet geldt, dat is dan net te laat om met het overgangsrecht mee te gaan. Wat is het dan het advies? Wat als eerste te doen als de gemeente nu kijkt: waar ga ik beginnen, wat is het verstandigst? Aan de slag met bijvoorbeeld kostenverhaalsregels in een wijzigingsbesluit omgevingsplan of juist met die grondslagen in een omgevingsvisie? Wat heeft prioriteit? Ik denk dat het heel erg vanaf hangt of gemeenten al wijzigingen van het omgevingsplan op stapel hebben staan, waar ook kostenverhaal aan de orde is. Als dat het geval is, dan zullen ze op tijd moeten gaan nadenken over die kostenverhaalregels en hoe die vormgegeven worden. Op dat punt wil ik nog even aanvullen, er komt een Handreiking kostenverhaal Omgevingswet. Maar er komen ook voorbeeldregels voor het kostenverhaal bij de Omgevingswet. Dus gemeenten krijgen hulp? Die krijgen een beetje hulp, ja. Ik denk dat het ook belangrijk is dat als gemeente gebruik willen gaan maken van die nieuwe instrumenten. Bijvoorbeeld van die verplichte afdwingbare financiële bijdrage. Dan zullen ze ook voorbereid moeten zijn om dat te kunnen doen. Om bovenplanse kosten te verhalen, ik gebruik maar even nog de oude termen, is het van belang om nu al na te denken over die grondslagen en die functionele beschrijvingen. Of die samenhang. Is het eigenlijk aan te raden om altijd kostenverhaalregels op te nemen in een wijzigingsbesluit omgevingsplan? Of kan een gemeente ook zeggen, nee, we gaan werken met anterieure overeenkomsten, dat doen we nu ook al, dus we gaan helemaal geen kostenverhaalregels opnemen. De verwachting is dat de gemeenten in principe blijven kiezen voor anterieure    overeenkomsten. In de praktijk nu is dat in ieder geval meer dan ... procent van de gevallen. Er is geen enkele indicatie dat dat gaat veranderen. Dus er zullen ook nog heel veel anterieure overeenkomsten blijven, ook in het nieuwe stelsel. En dan heb je die kostenverhaalregels niet nodig? Dan kom je daar niet aan toe. Nee. Maar dan is het dus ook niet erg als ze er niet in staan in dat wijzigingsbesluit omgevingsplan? Klopt. En als je ze dan toch nodig hebt, kun je het dan nog via de beschikking regelen? Als ze toch nog nodig blijken, dan kunnen ze in het omgevingsplan meegenomen worden, maar alleen op het moment dat in het omgevingsplan de nieuwe bouwmogelijkheden worden gecreëerd, dan moet de gemeente de keuze maken: wel of geen kostenverhaalregels. Daarna mogen ze niet meer worden toegevoegd. Oké. Een losse kostenverhaalbeschikking zonder regels in het plan is niet mogelijk. Dat is een goede toevoeging. Je moet het dus altijd regelen in het kader van het omgevingsplan... want alleen via een omgevingsvergunning... Of via een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit. Dan kan het weer wel. Dan kun je, als er nog geen anterieure overeenkomst is en er is wel een kostenverhaal nodig, dan moet die omgevingsvergunning ook kostenverhaalvoorschriften bevatten die dan weer de grondslag vormen voor een latere kostenverhaalbeschikking. Ja.

En dan nog even die financiële bijdrage. Daarvoor is is die functionele samenhang nodig of in ieder geval de beschrijving daarvan. Er wordt gepleit  voor de omgevingsvisie maar het kan ook in een programma. Als gemeenten die ontwerp-omgevingsvisies al klaar hebben liggen, bijna naar de raad gaan... En die functionele samenhang zit er niet in, daar is nog niet over nagedacht. Kunnen ze dat dan achteraf via programma's nog gewoon aanvullen? En is dat dan voldoende?    Ja, de wet geeft de mogelijkheid om een onderbouwing van functionele samenhang te geven... in een omgevingsvisie of een programma. Maar het is geen verplichting. Dus op het moment dat er in een concreet plan een locatie wordt toegelaten... waarop nieuwe bouwactiviteiten mogelijk zijn, kan ook bij dat plan de motivering worden gegeven van die functionele samenhang. Bij hetzelfde besluit  als waar die verplichting voor die financiële bijdrage mee wordt geïntroduceerd. En wat voor instrument is dat dan? Is dat een programma of dat kan ook iets anders zijn? De motivering moet in ieder geval dragend zijn bij de wijziging van het plan zelf waarmee die verplichting wordt geïntroduceerd. Als er intussen een programma is vastgesteld met alvast een onderbouwing van die functionele samenhang voor een of meer bouwlocaties, dan kan daar ook op worden teruggegrepen. Het is niet zo, zoals voor het vrijwillig contracteren over financiële bijdrage, dat er in een visie of een programma een beschrijving moet zijn. Oké, dat kan ook op een andere plek. Ja. En hoe ziet zo'n beschrijving er dan uit? Wat doen ze bijvoorbeeld als ze een functionele samenhang beschrijven. Hoe ziet dat eruit of hoe formuleer je dat dan? Ja, in ieder geval moet het plan een concrete ontwikkeling aanwijzen. Het moet dan ook duidelijk zijn dat die ontwikkeling valt binnen een van de categorieën die in het ontwerpbesluit worden aangewezen. Het kan bijvoorbeeld sociale woningbouw zijn of herstructurering van het stedelijk gebied. Daar moet de ontwikkeling binnen vallen en vervolgens moet duidelijk zijn dat die betalende activiteiten ook een zeker profijt van die ontwikkeling gaan hebben. Een ontwikkeling hoeft niet nodig te zijn om de activiteiten mogelijk te maken maar er moet wel een objectief voordeel ontstaan  bijvoorbeeld bij een fietsroute dat de verwachting is dat die bouwlocatie daar ook gebruik van zal kunnen maken en daar profijt van heeft op die manier. Dat wordt bedoeld met die functionele samenhang... dat die koppeling gemaakt wordt.  Ook in die zin is het een bijdrage. Het is niet de bedoeling dat de ontwikkeling volledig wordt bekostigd vanuit de bijdrage, maar dat die activiteiten voor zover ze profijt ondervinden daar een redelijke  bijdrage aan leveren.

Ik ben heel benieuwd wat ons publiek aan vragen heeft ingezonden. Ik ga even kijken of er vragen zijn. Nou die zijn er. Er wordt bijvoorbeeld gevraagd: bij een actualisatie van exploitatieplannen moet de nieuwe systematiek worden gebruikt. Hoe gaat dit voor gemeenten die vooruitlopend op de Omgevingswet gebruik maken van een experimentstatus, Crisis- en herstelwet? Dat is een hele goede vraag. Daar is een beetje ingewikkeld overgangsrecht voor.    Maar het komt erop neer dat die experimenten kunnen worden afgewikkeld onder het huidige stelsel. Dus dan kan er nog wel, als het ware, in het tijdelijk deel van het omgevingsplan, waar die experimenten ook in staan, dan kan daar nog wel in gewijzigd worden. Maar dat geldt dan alleen voor die experimentele bestemmingsplannen... met verbrede reikwijdte. Dus eigenlijk de Crisis- en herstelwetplannen krijgen een plek in de tijdelijke omgevingsplannen? Ja, dat zijn van artikel c onder andere van het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet. Ja. Die plannen. Oké. Ik zie geen andere vraag verder. Oh ja, nog één vraag. Wat is de gedachte achter het feit dat gemeenten voor een wijzigingsbesluit... op aanvraag van een initiatiefnemer geen leges kunnen heffen... maar dat via anterieure overeenkomsten gaat. Ik weet niet of dit ook klopt, wat hier gevraagd wordt. Klopt dat, dat er dan geen leges kunnen worden gevraagd? Kan je de vraag nog één keer herhalen, Sarah? Dat is de gedachte achter het feit dat gemeenten voor een wijzigingsbesluit... op aanvraag van een initiatiefnemer... Ik denk dat bedoeld wordt een wijzigingsbesluit omgevingsplan. Dat is een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit. Of een wijziging van het omgevingsplan zelf. Dan heb je geen leges natuurlijk. Voor een wijziging van het omgevingsplan mag gewoon leges gevraagd worden. Ik zou niet weten waar staat dat dat niet zo mogelijk is. Net zoals een herziening bestemmingsplan waar ook weleens wat voor gevraagd wordt. En als we doelen op de wijzigingsbevoegdheid die nu in het huidige bestemmingsplan zit. Die gaat vervallen onder het nieuwe stelsel. Dus die kan niet meer aangevraagd worden. Nee, daar is wel ook een soort overgangsrecht voor. Die wijzigingsbevoegdheid gaat over naar het tijdelijk omgevingsplan. Oké, zijn er nog meer vragen? De functionele samenhang op provinciaal niveau. Wat kunnen provincies met die financiële bijdrage? Het instrument staat in eerste instantie ter beschikking van gemeenten. Gemeenten kunnen dat in een omgevingsplan regelen. Activiteiten die worden toegelaten  in een omgevingsplan via bijvoorbeeld  een provinciaal projectbesluit zijn uitgesloten van het het innen van van verplichte financiële bijdrage dus kunnen provincies niet zelf rechtstreeks met het instrument werken. De toelichting op het ontwerpbesluit noemt wel de mogelijkheid dat wellicht met instructieregels wordt aangestuurd op toepassing van het instrument. Een hele andere vraag: Zijn er kosten die nu verhaald worden die je straks niet kunt verhalen. Nou volgens mij hebben we de kostensoortenlijst vrijwel onveranderd gelaten. Ten minste alles wat erin stond  komt terug. We hebben niks geschrapt, alleen we hebben wel een paar dingetjes toegevoegd. Bijvoorbeeld warmtenetwerken, ondergrondse afvalopslag en ook gebouwde parkeergelegenheid en gebouwde fietsenstallingen worden mogelijk. Maar overigens: we hebben heel goed naar die lijst zitten kijken dat een aantal kostensoorten eigenlijk heel breed geformuleerd zijn. Want waar het  om gaat is dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt in de omgeving. Dat betekent dat je bijvoorbeeld voor het klimaatbestendig maken van je buurt steeds meer geld gaat uitgeven en dat er ook andere dingen voor nodig zijn. Dus we hebben heel goed gekeken van, ja, al die nieuwe dingen die nu bedacht worden, om water op te vangen, af te voeren en dat soort zaken of tijdelijk te bergen,    kunnen we die allemaal, zeg maar, binnen die kostsoortenlijst opnemen? Ja, en dat is zo, dat is te danken aan die brede formuleringen. Dus als je goed kijkt in die kostsoortenlijst, dat staat ook in de toelichting. Er staat bijvoorbeeld ook iets over voorziening voor de waterhuishouding. Dat is heel breed, dat kan ook een wadi zijn, dat kan van alles zijn. Dus ik zou gemeenten aanmoedigen om van die mogelijkheden gebruik te maken. Dus er zijn eigenlijk gewoon meer kosten te verhalen, niet minder? Nou ja, ik denk andere kosten. Ik bedoel, ja, ook meer kosten natuurlijk.    Ja, de problematiek is ernstiger geworden, dus er moet er meer geld aan worden uitgegeven.    Maar op zich zeg maar dat we droge voeten aan moeten houden, dat is natuurlijk iets wat niet veranderd is. Alleen, het regent veel harder, dus we hebben daar meer aan uitgegeven. En we moeten het soms ook op andere manieren doen om het nog te kunnen oplossen. En kan een gemeente ook besluiten om geen kosten te verhalen? Het is verplicht, maar is dat altijd zo? Ik kan mij geen situatie indenken waarbij geen kostenverhaal... Tenminste, als het gewoon gaat om kostenverhaalplichtige bouwactiviteiten... dan zullen de kosten moeten worden verhaald. Je kunt er  niet omheen. Maar de bevoegdheid in de Wet ruimtelijke ordening om geen kosten te verhalen in bepaalde gevallen blijft wel bestaan onder de Omgevingswet dus de kruimelgevallen, ja dat zijn de uitzonderingen dat de gemeente ervan afzien. Maar de kruimelgevallenlijst vervalt waarin de gemeente van kostenverhaal kan afzien die is ongewijzigd overgenomen in het    Omgevingsbesluit uit de Wro. Ja, oké. Dus dan hoeven er geen kosten te worden verhaald. Oké. Maar er wordt weinig van gebruik gemaakt in de huidige praktijk. Dus we moeten afwachten of het in de nieuwe praktijk anders gaat worden. Ja. En als die kosten nou uiteindelijk verhaald worden, hoe gaat dat dan? Is dat anders dan nu? Hoe krijg je je geld? Anders dan nu. Nu wordt aan een omgevingsvergunning  voor bouwen een voorschrift verbonden waarmee de kostenverhaalbijdrage wordt geïnd of verplicht wordt gesteld. Zo is het nu. Straks gaat dat met een afzonderlijke kostenverhaalsbeschikking. En de reden daarvan is dat er een knip is gemaakt in die omgevingsvergunning voor bouwen. Nu omvat die een ruimtelijk aspect en een technisch aspect. En onder de Omgevingswet zijn dat gescheiden vergunningen. Er zal een landelijke vergunningplicht zijn voor de technische aspecten van het bouwen. De ruimtelijke aspecten zijn aan gemeenten zelf om vergunningplichtig te maken. Dus er is niet altijd een vergunningplicht om bij aan te haken. Om die reden is ervoor gekozen om een losse kostenverhaalsbeschikking te introduceren. En daarmee wordt een bestuursrechtelijke geldschuld opgelegd. En is dat anders dan in de huidige situatie bijvoorbeeld het moment dat er geïnd wordt. Het is in zoverre niet anders. Nu valt die voor die geldschuldbeschikking dus samen met het moment van aanvragen van een bouwvergunning en straks zal het het moment van aanvragen een kostenverhaalsbeschikking zijn ja dat is misschien wel goed om aan te geven. Ze zullen die kostenverhaalsbeschikking  moeten aanvragen. Dus de initiatiefnemer. U zult denken: waarom zou die iets gaan aanvragen waarbij die zelf geld moet gaan betalen. Dat is goed geregeld in het wetsvoorstel. Als hij het niet doet, dan mag hij niet gaan bouwen. Dus om te kunnen bouwen moet er wel betaald worden. Want je mag pas bouwen na betaling, dus je moet hem ook wel aanvragen. Maar waar ziet deze initiatiefnemer dit dan? Dat hij dit moet doen? Hoe weet hij dat? Ik hoop dat de gemeente hem daarop wijst bij het  verlenen van de vergunning. Anders kan hij het uit het omgevingsplan afleiden en uit de toelichting en uit de wet maar dit is wel iets waar de gemeente voorlichting over zou moeten geven. Hij moet überhaupt weten van het kostenverhaal, wat hangt mij boven het hoofd, is dat dan iets wat ook in de Vergunningcheck van het digitaal    stelsel terecht moet komen. Moeten er toepasbare regels kostenverhaal gemaakt worden dus? Goede vraag. Heb ik nog geen antwoord op. Misschien iets met een informatiebron over kostenverhaal voor initiatiefnemers. Dat is een illustratie van: pas op. En ja, ik ben benieuwd naar de samenvatting nog van dit geheel. Want het is best complex hè, dat kostenverhaal en financiële bijdrage. We hebben nu iets extra tijd voor inwerkingtreding van de Omgevingswet om die implementatie op de rit te krijgen. Ik kan me voorstellen dat gemeenten er bijvoorbeeld voor kiezen om hun mensen te gaan opleiden. Zo vlak voordat die Omgevingswet er komt als het gaat over die nieuwe procedures. Maar ter voorbereiding op die inwerkingtreding moet er toch wel wat gebeuren. Ik zou dat zelf niet zo kunnen samenvatten, maar jullie misschien wel. Wat is de rode draad? Het blijft ingewikkeld, maar het kostenverhaal is maatwerk en daarom blijft het altijd ingewikkeld. De wetgever had ook kunnen zeggen: we regelen een forfaitaire regeling of zo, een heffing of een belasting. Dat had ook gekund, maar daar is nooit steun voor geweest, want men vindt dat het kostenverhaal maatwerk is. Daar ben ik het mee eens. Dus daarom houden wij toch wel een ingewikkelde regeling over, omdat dat dus aan de aard van het onderwerp ligt. En voor de implementatie worden er wel een aantal stappen gezet. Daar hebben we ook de handreikingen voor en er komt nog een roadshow.

Misschien om het een en ander te duiden, toch goed om de kerninstrumenten nog even langs te lopen. Dus om te benoemen wat er specifiek  per kerninstrument wijzigt als de Omgevingswet er komt. Te beginnen bij de omgevingsvisie. Het projectteam omgevingsvisie. Dat moet rekening nu houden met het kostenverhaal en financiële bijdrage? Als we vrijwillige bijdrage willen vragen.    Bijvoorbeeld is het een mogelijkheid om dat via de omgevingsvisie te regelen. En die samenhang tussen die bouwactiviteiten en die ontwikkelingen om die in de omgevingsvisie te duiden. Dus weer die functionele samenhang. Houd daar vooral rekening mee. Dat is  op dat niveau wel belangrijk. De financiële bijdrage. Is er dan ook nog iets voor kostenverhaal dat geregeld moet worden in die omgevingsvisie. Niet per se maar je zou je kunnen voorstellen dat je misschien toch ook iets nog aan bovenwijkse voorzieningen dat je daar al zeg maar in de uitvoering... meestal heb je toch een uitvoeringsparagraaf in de omgevingsvisie dat je misschien ook even dus wel een doorkijkje biedt naar die bovenwijkse voorzieningen die nodig zijn. En ik neem aan dat voor een programma hetzelfde geldt. Daar daar kun je dit dus ook in regelen als je al aan de slag gaat met zo'n programma omgevingsplan. Het is denk ik ingewikkelder dan het wijzigingsbesluit omgevingsplan. Kan je daar ook de functionele samenhang in beschrijven in een omgevingsplan of is dat het verkeerde instrument? Op het moment dat dat er een verplichting in dat omgevingsplan komt we met het toelaten van kostenverhaalplichtige bouwactiviteiten en het kostenverhaal wordt geregeld met kostenverhaalregels en er komt dan een verplichting voor een verplichte bijdrage dan moet de toelichting bij dat plan goed uiteenzetten op welke toelichting een functionele samenhang mogelijk is voor verplichte financiële bijdrage. Wat komt er nog meer in dat omgevingsplan, in dat wijzigingsbesluit omgevingsplan? Nou dan moeten natuurlijk eerst de aangewezen bouwactiviteiten waar kostenverhaal bij aan de orde is mogelijk gemaakt worden in het omgevingsplan. Dat is dus het belangrijkste. Dus in de functietoedelingsregels wordt een nieuwe functie toegelaten. Voor bestaande bouw hoeft dit allemaal niet. Nee, dat is nooit van toepassing. De kostenverhaalregels zijn alleen voor nieuwe bouwactiviteiten. Dus die moeten toegelaten worden in dat omgevingsplan en daarna moeten in een ander hoofdstuk van hetzelfde omgevingsplan de kostenverhaalregels worden opgenomen, waar nog een handreiking voor komt. Dus dat voorbeeld krijgen we nog. En voor die kostenverhaalregels, er zijn een aantal zaken die je dan moet regelen. Er moet uiteraard een kostenverhaalgebied aangewezen worden waar die regels voor gelden. Dan moeten de regels worden aangewezen afhankelijk van of het kostenverhaal met of zonder tijdvak is. Daar moet dan nog een setje regels worden toegevoegd.    Ja, en dan is dat opgenomen zonder tijdvak. Ik zeg maar even organische gebiedsontwikkeling.    Ja. Hoe neem je daar goede kostenverhaalsregels voor op in het omgevingsplan? Want je hebt geen eindplaatje, geen... ja hoe moet ik dat zeggen, misschien wel maximale bouwvolume opgeschreven. Want we gaan organisch gebiedsontwikkeling doen. Hoe ziet zo'n kostenverhaalregel er dan uit? En of wat is dan het verschil met een kostenverhaalregel bij gebiedsontwikkeling met tijdvak? Het belangrijkste is  dat je dan globaler kan zijn met het kostenverhaal in het omgevingsplan. Dan hoeven niet alle kosten en opbrengsten geraamd te worden en de totalen daarvan vermeld te worden in het omgevingsplan. Dan kun je volstaan met een kostenplafond voor de  totale kosten en een maximum per bouwactiviteit. Wat belangrijk is ook dat je, als je een plan zonder tijdvak hebt, wat in een beetje vakjargon de macro-aftopping heet, dus dat je het bedrag van het maximaal te verhalen kosten binnen dat gebied, dat je dat al gaat bepalen op basis van de opbrengsten. Dat doe je dus niet bij kostenverhaal zonder tijdvak,    want die aftopping, dus bepalen wat verschillende functies kunnen betalen, dat doe je op het moment dat je die beschikking afgeeft. Dus bij kostenverhaal met tijdvak, kijk je veel meer vanuit het totale gebied en de totale kosten. Dus dan zit je eigenlijk de totale kosten van een plan te berekenen en ook totale opbrengsten. Terwijl je bij dat kostenverhaal zonder tijdvak, kijk je veel meer per eigenaar. En maak je dus ook per eigenaar een berekening van wat hij kan betalen en wat eventueel in aftrek moet worden genomen en wat zijn maximale bijdrage zou kunnen zijn. En beide doe je dan in het omgevingsplan? Nee, want bij kostenverhaal met tijdvak doe je het in het omgevingsplan, maar bij kostenverhaal zonder tijdvak, daar doe je dus wat wij een waardevermeerderingstoets noemen, die doe je als je die beschikking afgeeft. En dan kijk je: wat zijn de opbrengsten in ieder geval op dit perceel dan en wat kan die eigenaar gelet op de kosten die je moet maken of voor wat je gaat doen, wat kan die dan maximaal nog betalen aan bijdragen. Op dat niveau wordt het dan afgetopt. Je rekent het eigenlijk later uit en dat is natuurlijk ook omdat je aan de voorkant zo weinig precieze informatie hebt, dus dan is het handiger om het te doen als je de informatie wel hebt. Namelijk op het moment dat je een initiatiefnemer hebt die een bouwactiviteit gaat doen. Ja, en zeg ik het dan goed als ik zeg die kostenverhaalbeschikking is gebaseerd op kostenverhaalregels in het omgevingsplan bij gebiedsontwikkeling met tijdvak. Of kostenverhaalregels in de buitenplanse omgevingsplanactiviteit-vergunning. Want dat kan mogelijk ook nog, of op basis van een anterieure overeenkomst, of is er dan eigenlijk helemaal geen beschikking meer nodig voor kostenverhaal? Nou, op het moment dat er een anterieure  overeenkomst is, dan is het hele publieke kostenverhaal niet aan de orde. Dus geen regels en geen beschikking. Het is niet verplicht. En is er dan nog een mogelijkheid voor die kostenverhaalsbeschikking waarbij je naar een ander instrument verwijst of is het alleen maar die buitenplanse omgevingsplanactiviteit-vergunning of het omgevingsplan? Het projectbesluit is ook nog een mogelijkheid. Gemeenten hebben die bevoegdheid niet, maar het Rijk en de provincies kunnen ook bouwactiviteiten toelaten met een projectbesluit. En het projectbesluit zal dan ook een wijziging van het omgevingsplan bevatten, maar dat moet dan ook het kostenverhaal regelen en daar zal dan ook een kostenverhaalsbeschikking uit voortvloeien. Voor zover er niet anterieur is gecontracteerd natuurlijk. Ja. Waterschappen kunnen ook een projectbesluit nemen. Maar het valt eigenlijk niet te verwachten dat waterschappen bouwplannen mogelijk maken die op de kostenverhaal staan. Dus die zullen het waarschijnlijk nooit voor kostenverhaal inzetten. Er is wel nog zoiets als een projectprocedure voor gemeenten. Dat lijkt op het projectbesluit. Ik neem aan dat dat  dan ook wel zou kunnen. Ja, die procedure leidt tot een wijziging van het omgevingsplan. Alleen qua voorbereiding van dat besluit wordt de procedurestijl van het projectbesluit gevolgd. Om ook daar de voordelen van te hebben. En die gebiedsontwikkeling zonder tijdvak, die organische gebiedsontwikkeling, die klinkt eigenlijk heel aantrekkelijk voor kostenverhaal. Want dan zou je denken, dat kan je lekker aan het eind pas berekenen. Dan heb je niet al die toestanden in het kader van het omgevingsplan al? Ja, dat klopt. Overigens is het natuurlijk dat gemeenten daar niet zomaar instappen. Er moet natuurlijk een goede afweging gemaakt worden door de gemeente. Die moet ook weten of zo'n plan überhaupt haalbaar is. Of er geen tekort oplevert. Of een te groot tekort dat niet kan worden aangevuld. Dus gemeenten zullen wel degelijk allerlei berekeningen maken aan de voorkant. Het is ook de bedoeling dat gemeenten voor zo'n organische gebiedsontwikkeling verschillende scenario's gaan maken. En dan daar één scenario uitpakken waarop ze die kostenverhaalregels baseren. Waarop ze dat plafond baseren en dat maximum per activiteit.

Oké, nou er zijn nu meer vragen binnengekomen. We gaan even kijken of we mensen hebben die nog extra vragen hebben. Verschilt de benodigde onderbouwing voor kostenverhaalregels in het omgevingsplan wezenlijk dan die voor een exploitatieplan van nu? Of wat zijn de verschillen? Nou, ik denk van niet, maar Constantijn, wil jij daar als wetgevingsjurist wat over zeggen? Ik denk dat je gelijk hebt. Ik verwacht niet dat dat daar een wezenlijk verschil zit in motivering, het is natuurlijk wel: je hebt een aantal keuzemogelijkheden extra in de Omgevingswet. En op het moment dat daar gebruik van gemaakt wordt, moet het natuurlijk ook worden gemotiveerd. De Omgevingswet stelt alleen de eis dat de kosten naar rato van opbrengsten over activiteiten worden verdeeld. En schrijft niet een systematiek voor om dat te doen. Waar de Wet ruimtelijke ordening dat nog wel doet. Het geeft enige ruimte voor gemeenten om een systematiek te kiezen. Dat zal natuurlijk als zodanig gemotiveerd moeten worden. Dat punt zou een klein verschil kunnen zijn in de motivering. Voor het geheel verwacht ik geen grote verschillen. En ook voor de wijze van kostenverhaal: regels opbouwen voor de jurist, die zien er hetzelfde uit in het omgevingsplan als nu in het exploitatieplan? Dat is toch heel anders straks? Ja, deels. Er zal dus een kostenverhaalgebied moeten worden aangewezen. Dat is nieuw. Waar eerder een exploitatieplan gewoon aan een bestemmingsplan gekoppeld was. Dus in die zin ziet het er iets anders uit. Maar wij hopen daar met de voorbeeldregels wat inzicht in te geven. Je zou je kunnen voorstellen, omdat je  één omgevingsplan hebt voor de hele gemeente, dat je een aantal algemene regels voor het kostenverhaal, dat je misschien voor het hele gemeentelijke grondgebied bepaalt en daarnaast dus dan de regels per kostenverhaalgebied hebt die eigenlijk meer een uitwerking zijn ook van de algemene regels die binnen het omgevingsplan zijn opgenomen. Een kleiner werkingsgebied. Ja. Qua motivering komt er één ding echt wel bij. We bieden nu een keuzemogelijkheid: organisch kostenverhaal of integraal kostenverhaal met of    zonder tijdvak. Die keuze zal altijd gemotiveerd moeten worden. Die keuze is er nu niet, dus die motivering is nu niet nodig. Dat is belangrijk. Omdat beide vormen van kostenverhaal tot andere uitkomsten kunnen leiden voor de gemeente en voor de initiatiefnemers, zou dat nog best wel een puntje kunnen worden waar veel over geprocedeerd gaat worden. Het is in ieder geval zaak dat de gemeente dat goed moet motiveren. Staat er een voorbeeld van die motivering in de handreiking? Nee. Dat is jammer. Er is nog een vraag. Profijt is een lastig begrip. Hoe maak je dit objectief? Kijk naar de baatbelasting in het verleden. Aan wie kan ik dit vragen? Er zijn wel een paar belangrijke zaken. Het gebruikmaken van bepaalde voorzieningen. Het gaat met name dan natuurlijk om die ontwikkelingen die vragen over die verplichte bijdrage aan ontwikkelingen.    Als je redelijkerwijs gebruik gaat maken van die ontwikkelingen, dan heb je er de mogelijkheid om daar... Dan levert dat profijt op. In ieder geval ook voor het gebied. Er zullen altijd wel een aantal inwoners van die wijk daar gebruik van gaan maken. Dus dat is er eentje. Een andere is het voorbeeld van stedelijke herstructurering. Er zijn gevallen waarin je als gemeente een wijk opknapt en dat de naastgelegen wijk daar ook mee van profiteert omdat, ja, dat heeft uitstraling, dat maakt de  totale omgeving aantrekkelijker. En dat heeft ook profijt tot gevolg. Dat vertaalt zich soms zelfs in in hogere huizenprijzen in de wijk waar die bouwactiviteiten plaatsvinden. Dat bij die wijk waar die ontwikkelingen plaatsvinden, dat die beter wordt... dat maakt ook die huizen in die andere wijk misschien wel wat duurder... Dus die hebben daar uitstraling op. En ik zeg die derde bij die sociale woningbouw. Als er bepaalde gebieden zijn waar onvoldoende sociale woningen kunnen worden gebouwd. En die moeten dan in een ander gebied terechtkomen. Ja, dan is er dus een relatie tussen die twee gebieden. Want het probleem dat er op een bepaalde plek of een bepaalde wijk onvoldoende ruimte is voor sociale woningbouw... dat wordt dan ergens anders opgelost. En dus zit er ook een relatie tussen die twee wijken dan. Dat valt onder de noemer profijt. Dat moet kunnen, dat kun je objectiveren. Het is meetbaar te maken. Ja, het is meetbaar te maken. Maar goed, het is ook meer onderbouwen en motiveren. En ik zeg ja, soms... Het meest eenvoudige geval is natuurlijk van die recreatievoorzieningen. Daar wordt gebruikgemaakt van studies  naar behoefte aan recreatievoorzieningen. En er wordt geconstateerd, ja, deze wijk heeft weinig groen in de omgeving. Dus als er extra groen wordt aangelegd, dan levert dat profijt op voor mensen die in die wijk wonen. Behoeftestudies worden gebruikt om de behoefte aan recreatievoorzieningen te bepalen, maar ook verkeersstudies en dergelijke die kun je allemaal daarbij gebruiken. Leefbaarheid. Over profijt bij kostenverhaal zelf: dus de drie criteria profijt, toerekenbaarheid en proportionaliteit, dat stukje profijt voor kostenverhaal, dat hele criterium, dat gaat niet veranderen in de nieuwe wet. Dat blijft precies hetzelfde. En in de huidige wet, als je kijkt naar de jurisprudentie, dan heeft dat nooit enig probleem opgeleverd. Er is wel veel discussie geweest over die criteria, maar dat ging met name over de proportionaliteit en soms over de toerekenbaarheid. Maar het stukje profijt heeft eigenlijk nooit discussie opgeleverd. Er is in de vraag ook verwezen naar de baatbelasting. Ja, we hebben in...  is er een nieuwe Wro gekomen met een regeling voor kostenverhaal. Juist om alle problemen van de baatbelasting te vermijden. En dat is in de praktijk heel goed gelukt. Want er is relatief weinig discussie geweest over het profijtbeginsel. Het profijtcriterium in de Wro. En dus ook in de Omgevingswet. We verwachten dat nu ook. Ja? Ja. Oké.

Nog een vraag. Tot wanneer kan de huidige RO-bijdrage worden afgewikkeld? Overgangsrecht, denk ik. Nou ja, die anterieure overeenkomsten. De huidige anterieure overeenkomsten blijven gewoon bestaan. Die houden hun rechtskracht. Dus als daar een bijdrage in wordt afgesproken, zal die volgens contract betaald moeten worden. En het exploitatieplan gaat over naar het tijdelijke omgevingsplan. Dus het blijft ook overeind. Kan eventueel worden overgeheveld naar het nieuwe omgevingsplan. En de bijdrage... Ik neem aan dat dat de bijdrage is op basis van artikel de vrijwillige bijdrage. En die vervalt op datum inwerkingtreding. Nee, die die blijft gewoon bestaan. Oké, in het nieuwe stelsel wordt dat artikel  van de Omgevingswet. Goed.

Nog een vraag. Voor welke kostenverhaalplichtige bouwactiviteiten geldt onder de Omgevingswet de reguliere afhandelingstermijn van 8 weken? Ik zou zeggen voor alle. Zo even uit mijn hoofd. Ja, dan wordt bedoeld dat die activiteiten zijn aangewezen als kostenverhaalplichtig. Ja. Ja, in principe de procedure van 8 weken, de reguliere procedure. De Omgevingswet zegt wel op het moment dat het gaat om een activiteit die grote gevolgen kan hebben voor de fysieke leefomgeving of waartegen naar verwachting veel weerstand van belanghebbenden zal bestaan. En een afwijking van het omgevingsplan? Ja, dan kan er ambtshalve voor worden gekozen om een uitgebreide procedure te volgen. En daar kan ook om worden verzocht door de aanvrager. Maar dat staat eigenlijk los van het kostenverhaal? Ja. Alleen, het hangt natuurlijk in die zin samen dat op het moment dat er een uitgebreide procedure wordt gevolgd, omdat het zo'n ingewikkelde grote activiteit betreft die vergund wordt, buitenplans, dan is er dan ook die termijn voor het verbinden van kostenverhaalsvoorschriften aan zo'n vergunning. Ja, dus eigenlijk is het de rode draad  als de activiteit past in het omgevingsplan, is het eigenlijk gewoon altijd 8 weken. En als het een kleine afwijking betreft van het omgevingsplan is het ook 8 weken. En als het een hele zware ontwikkeling is... Dan kan het een uitgebreide procedure worden. Kan, ja. Van ... weken. Oké.

Hoe werkt het bepalen van de exploitatiebijdragen bij kostenverhaal zonder tijdvak? We hebben het er al een klein beetje over gehad, maar het is een ingewikkeld nieuw thema. Ja, daar kan ik wel iets over zeggen. Dat schuift dus door naar de kostenverhaalsbeschikking. Dan moet de hele berekening gemaakt worden. Wat er dan gaat gebeuren is dat als de gemeente de totale kosten en opbrengsten van de locatie inventariseert en ook toedeelt aan de verschillende opbrengstcategorieën, volgens de methode die ze daarvoor gekozen had. Daar komt dan uitrollen wat die kosten zijn per opbrengstactiviteit. Daarna wordt gekeken, die aanvraag, wat zit daarin? Daar komt dan een bruto bedrag uit rollen. Dus wat er wordt aangevraagd, tel je op maal het bedrag per eenheid. Maar dan ben je er nog niet. Vervolgens moet dan die waardevermeerderingstoets volgen. En dan moet gekeken worden naar de inbrengwaarde van de activiteit. De inbrengwaarde van de gronden die betrokken zijn in de aanvraag. En als die inbrengwaarde hoger is, dan wordt het afgetopt. Dan kunnen dus niet alle kosten verhaald worden. Als die inbrengwaarde eronder zit, dan kunnen wel alle kosten verhaald worden. En die waardevermeerderingstoets, wat is dat eigenlijk? Ja, dat is een soort vervanging van die macro-aftopping. Het is bedoeld om ervoor te zorgen dat een aanvrager nooit meer kan betalen dan die aan opbrengsten heeft. Die kan dus niet door de overheid worden opgezadeld met een negatieve exploitatie. Kan dat nu wel? Is dat nieuw? Nee, dat kan nu ook niet, want je hebt nu de macro-aftopping, die zorgt er ook voor. Die waardevermeerdering is dus als grond een andere bestemming krijgt. Dus eerst was het landbouw en dan mag er gebouwd worden, dan wordt die grond meer waard. Dus het kostenverhaal gaat over dat bedrag dat beschikbaar komt door die bestemmingswijziging. Dat is een bepaalde waardevermeerdering van die grond. En op basis daarvan wordt bepaald of jij iets kunt betalen. Als het te betalen bedrag voor die activiteit hoger is dan de grondwaardestijging, dan wordt het daar dus bij de beschikking op afgetopt. Maar je hoeft pas te betalen op het moment dat je gebruik maakt van de mogelijkheid om te bouwen.    Ja, precies.

Wat wordt er bij kostenverhaal zonder tijdvak bedoeld met een kostenplafond en een bedrag per activiteit? Is daar een voorbeeld van te benoemen? Kostenplafond en bedrag per activiteit. Het kostenplafond is een generiek kostenplafond. Het kostenverhaal gaat over de kosten die de gemeente gaat maken. Om dat gebied in te richten, maar ook om plannen voor te bereiden. Nadeelcompensatie, al die kosten die zitten er allemaal. Dit zijn allemaal die kosten die op de kostensoortenlijst staan. Dus dat ga je allemaal berekenen. Hoeveel kosten ga ik maken? Alleen bij dat kostenverhaal zonder tijdvak, weet je dat soms niet precies. Want als je een globaal plan hebt, dan kan ruimte... misschien heb je dubbele functies. Misschien mag iets voor zowel voor bedrijvigheid als voor wonen worden gebruikt. Je hebt misschien bebouwingsmogelijkheden.    Dus het kan intensiever bebouwd worden of minder intensiever bebouwd worden. Dus dat betekent dat je niet precies weet wat je allemaal aan voorzieningen ook nodig hebt aan de voorkant. Dus vandaar dat je vanuit een scenario gaat werken: wat is nou het scenario waar wij vanuit gaan  dat we dat willen gaan realiseren. En dan reken je uit hoeveel kosten er horen bij dat scenario en dat neem je op als jouw kostenplafond. Dat betekent ook dat je die kosten gaat verdelen over al die activiteiten. Dus in de looptijd van dat project is dat wel het bedrag wat je gaat binnenkrijgen. Kan je er nooit bovenuit komen? Is dat een hard plafond? Ja, dat is een hard plafond. Even als het maximum per activiteit, dat is een van de waarborgen. En naast dat globale plafond voor alle kosten, wordt er een vertaling gemaakt  naar wat dat maximaal per activiteit zou moeten bedragen. En dat maximum, ja, dat is dan vervolgens bindend bij de bescherming.    Dus los van die waardevermeerderingstoets moet daar dus ook nog aan getoetst worden, want daar mag je ook niet overheen. Ja, als je het hebt over activiteiten, dan gaat het om eengezinswoningen, rijtjeswoningen, vierkante meters bedrijfsoppervlak van een bepaald type bedrijvigheid. Over dat soort zaken zul je bedragen opnemen van maximaal te verhalen, per vierkante meter bijvoorbeeld, in je omgevingsplan. Is dit hetzelfde als de huidige plankosten-scan? Blijft die bestaan ook? Nee, want de plankosten-scan gaat over echte plankosten. Dat is een onderdeel van de kosten die op de kostensoortenlijn staan. Het zijn vooral die activiteiten, de gemeentelijke apparaatskosten. De gemeente moet natuurlijk heel veel werkzaamheden verrichten. Om ervoor te zorgen dat het omgevingsplan er komt. Maar ook daarna, als het omgevingsplan is vastgesteld. Want dan moet de hele openbare ruimte worden ingericht. Er moeten wegen worden aangelegd. Het groen moet er komen enzovoorts. Nou, daar heb je ook binnen de gemeente mensen voor nodig. Voor die tijd moet je ook gronden verwerven waar de openbare ruimte wordt aangelegd. Dus je hebt inkopers nodig, je hebt taxateurs nodig, je hebt soms onteigening nodig. Dus al die kosten die daarin zitten, dat zijn plankosten. En die plankosten-scan gaat erover dat je zegt, we willen bij gemeenten dat die een efficiënt gebruik maken van die plankosten. Dus we willen dat daar een algemene norm voor is. En dat is wat die plankosten-scan is. Het is een maximum aan die plankosten en dat ook op basis van, we hebben dus allemaal producten en activiteiten geformuleerd, een omgevingsplan voor dat gebied met zo'n grote omvang. Dat kost ongeveer zoveel. Dat is ongeveer zoveel en daar heb je zoveel    projectmanagement voor nodig en zoveel juristen enzovoorts en op basis daarvan zijn die bedragen bepaald. Dus de plankostenscan blijft bestaan, maar die ga je opnieuw invullen. Ja die hebben we herzien. We hebben nu twee plankostenscans. We hebben er eentje voor met en we hebben er eentje voor zonder tijdvak. Verschillende instrumenten.  Bijvoorbeeld die scenariostudie en het bepalen van het los de kostenplafond die staan in de plankosten-scan voor zonder tijdvak terwijl met tijdvak heb je gewoon nog ouderwets je exploitatie-opzet en je moet die aan die macro-aftopping, dus daar zitten verschillende  activiteiten achter en dat leidt ook tot verschillende aantal werkuren voor de gemeente-organisatie en dat leidt dan ook tot verschillende kosten. Nieuwe plankostenscan.

Ja, dit was het bijna dit live webinar over kostenverhaal en financiële bijdrage. Ik kan me voorstellen dat het sommige kijkers een beetje duizelt, mij ook. Maar gelukkig is er nog een heleboel, want ik heb begrepen dat er handreikingen komen. Ja, er komt ook een handreiking voor het kostenverhaal bij de Omgevingswet. Die is in productie en ik denk dat die zal er zeker binnen een maand zijn. Oké, ongeveer in maart. Ja. Er komt ook een handreiking grondeigendom algemeen. Heb ik dat goed begrepen? Ja, dat klopt. Daar zitten voorkeursrecht, onteigening en stedelijke kavelruil in. Oké. Er komt een roadshow, klopt dat ook? Ja. We weten nog niet wanneer, maar hij komt er wel. Ja, hij komt er wel. We weten nu, nou de Omgevingswet iets is uitgesteld, kan dat ook gevolgen hebben voor de roadshows. Ja, daarin gaan we meer vertellen over de handreiking en de inhoud en ook meer duiding geven aan die kostenverhaalregels. Er is ook een community of practice. Zijn er werkplaatsen of andere manieren waarop gemeenten echt actief kunnen oefenen met het aanvullingsspoor? Er is een community of practice voor onteigening. Die bestaat. Ik weet niet of ze er voor andere onderdelen zijn. Maar er is misschien wel de mogelijkheid om als gemeente zich aan te melden voor een werkplaats. Zoals we die nu voor de Omgevingswet ook kennen. Ja, dat denk ik wel. Dat weten mijn collega's van Aan de slag. Het is wel de bedoeling met die plankostenscan, dat we een aantal sessies gaan doen met wat kleinere groepen, om de gemeente te laten oefenen met die plankostenscan. Maar we zullen dan ook nog wat meer vertellen over de regels, want er is een aparte regeling voor de plankosten in de Omgevingsregeling. Het is niet alleen het rekenmodel, maar er zijn ook wat regels voor, daar zullen dan op dat moment uitleg over geven. Oké, dank jullie wel, alle drie, voor de bijdrage aan dit live webinar, heel erg bedankt. Er is dus nog een webinar, dat gaat over voorkeursrecht onteigening en nadeelcompensatie. Er is ook een basiswebinar  grondeigendom. De link staat in de chat en op het Informatiepunt Omgevingswet is heel veel meer informatie te vinden over het aanvullingsspoor of over andere onderwerpen binnen de Omgevingswet. Nog een laatste tip voor de kijkers. Maak je niet te veel zorgen. Maak je niet druk. Zoveel verandert er ook weer niet. Het klinkt heel ingewikkeld, maar het blijft over het algemeen wel ongeveer hetzelfde. Heel erg bedankt.