Overgangsrecht instrumenten grondeigendom

Kostenverhaal

Het bevoegd gezag moet de kosten voor werken, werkzaamheden en maatregelen verhalen op initiatiefnemers die daar profijt van hebben. Dit heet kostenverhaal. Vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet genomen besluiten over kostenverhaal blijven geldig. Uitgebreide informatie hierover is te vinden in de Handreiking Kostenverhaal en financiële bijdragen Omgevingswet.

Overgangsrecht exploitatieplannen

Regels over kostenverhaal worden opgenomen in het omgevingsplan. In tegenstelling tot artikel 6.12 van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) is er dus geen apart exploitatieplan. Bestaande exploitatieplannen die betrekking hebben op een bestemmingsplan of wijzigingsplan, gaan op in het omgevingsplan. Dan maakt een exploitatieplan dus onderdeel uit van het omgevingsplan als bedoeld in artikel 2.4 van de Omgevingswet. Een exploitatieplan dat gaat over een omgevingsvergunning, geldt als aan de omgevingsvergunning verbonden voorschriften. Dit regelt artikel 4.13 van de Invoeringswet Omgevingswet.

Regels exploitatieplannen gelden als kostenverhaalregels

Regels in exploitatieplannen worden aangemerkt als kostenverhaalregels in de zin van artikel 13.14 van de Omgevingswet (kostenverhaal met tijdvak). Exploitatiegebied is dus kostenverhaalgebied. Regels over toerekening van kosten aan gronden worden aangemerkt als regels over de verdeling van kosten over activiteiten. Zolang het omgevingsplan nog geen regels heeft over de eindafrekening, moet de eindafrekening voldoen aan artikel 6.20 Wro. Voor de kostenverhaalbeschikking moet voor de verdeling van de kosten artikel 13.16 van de Omgevingswet worden gebruikt. Dit betekent dat voor exploitatieplannen in het tijdelijk deel van het omgevingsplan de kostenverdelingssystematiek van gewogen eenheden wordt toegepast. Dit geldt ook voor exploitatieplannen die na inwerkingtreding van de Omgevingswet worden beschouwd als aan de omgevingsvergunning verbonden voorschriften.

Overgangsrecht exploitatieplannen Crisis- en herstelwet

Nog lopende experimenten op grond van de Crisis- en herstelwet over kostenverhaal berusten op de experimenteerbepaling Omgevingswet. Dit regelt artikel 4.30 van de Invoeringswet Omgevingswet.

Voor grondexploitatieovereenkomst blijft Wet ruimtelijke ordening gelden

De Invoeringswet Omgevingswet bevat een regeling over de eerbiedigende werking van een grondexploitatieovereenkomst. Het oude recht blijft gelden als die overeenkomst voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet is gesloten (artikel 4.112 Invoeringswet). Het betreft grondexploitatieovereenkomsten als bedoeld in artikel 6.24 Wro.

Onteigening

Het oude recht uit de Onteigeningswet blijft van toepassing op een onteigeningsverzoek dat voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet is ingediend bij de Kroon. Het oude recht wordt gevolgd totdat de onteigening volledig is afgerond en de definitieve schadeloosstelling is betaald. Het oude recht geldt ook voor rechtsgedingen over een voltooide onteigening die al vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet aanhangig zijn. Het overgangsrecht over onteigening is geregeld in artikel 4.4. van de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet.

Uitgebreide informatie hierover is te vinden in de Handreiking grondeigendom Omgevingswet: voorkeursrecht, onteigening en stedelijke kavelruil.

Omgevingswet geldt wel voor nieuwe geschillen

De Omgevingswet geldt wel voor geschillen die na de eigendomsovergang en inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn ontstaan. De Omgevingswet is dan bijvoorbeeld van toepassing bij een beroep op teruglevering.

Onteigeningsbelang en tijdelijk deel omgevingsplan

Als onteigening gebeurt op grond van het tijdelijk deel van het omgevingsplan geldt niet de voorwaarde dat de bestaande vorm van ontwikkeling, gebruik of beheer moet zijn uitgesloten.

Deze voorwaarde is er wel voor het nieuwe deel van het omgevingsplan. De reden is dat het nieuwe deel ruime bouw- of gebruiksmogelijkheden kan hebben. Het risico bestaat daardoor dat onduidelijk is welke bouwwerken of gebruik moet worden gerealiseerd. De gemeente moet het omgevingsplan dan eerst concreter maken. Dit regelt artikel 11.6 Omgevingswet.

Deze ruime bouw- en gebruiksmogelijkheden waren er niet onder de Wro. Daarom geldt de voorwaarde voor het onteigeningsbelang, dat de bestaande vorm van ontwikkeling, gebruik of beheer is uitgesloten, niet voor deze besluiten. Dit regelt artikel 4.4a Aanvullingswet grondeigendom. (Artikel III, onder B, Verzamelwet Omgevingswet 2023).

Landinrichting

Het oude recht blijft van toepassing als een ontwerpbesluit over landinrichting voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet ter inzage is gelegd. Dit regelt artikel 4.5 Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet.

Een inrichtingsplan op basis van de Wet inrichting landelijk gebied (Wilg) geldt als inrichtingsbesluit en inrichtingsprogramma voor de onderdelen waartegen beroep open staat. Een ruilplan op basis van de Wilg geldt als ruilbesluit (artikel 4.6 Aanvullingswet).

De Landinrichtingswet blijft gelden voor bepaalde landinrichtingsprojecten die al voor 1 januari 2007 in voorbereiding of uitvoering waren. De Herinrichtingswet Oost-Groningen en de Gronings-Drentse Veenkoloniën blijft gelden voor de herinrichtingsprojecten van voor 1 juli 2014. Dit regelt artikel 4.7 van de Aanvullingswet.

Geen overgangsrecht kavelruil

De oude regeling van kavelruil in het landelijk gebied in de Wet inrichting landelijk gebied en de nieuwe regeling in de Omgevingswet verschillen inhoudelijk niet van elkaar. Daarom is overgangsrecht niet nodig. De nieuwe regels gaan dus met de inwerkingtreding van de Omgevingswet direct werken.

Kavelruil stedelijk gebied is nieuw. Daarvoor is er dus ook geen overgangsrecht. Meer informatie over stedelijke kavelruil vindt u op de pagina Kavelruil en de Omgevingswet.

Voorkeursrecht

Op de pagina Overgangsrecht voorkeursrecht staat de informatie over het overgangsrecht van het instrument voorkeursrecht.