Op deze pagina
Wat u moet weten over het afvoeren van stoffen, warmte of water via een vuilwaterriool:
Wanneer gelden welke regels?
De gemeente is meestal het bevoegd gezag als het gaat om het afvoeren van afvalwater in het vuilwaterriool. Soms is de provincie het bevoegd gezag. Juridisch gezien is dit een milieubelastende activiteit Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) en géén lozingsactiviteit. De term lozingsactiviteit is gereserveerd voor het afvoeren van afvalwater op oppervlaktewater of rechtstreeks op een zuiveringtechnisch werk ofwel rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi).
Bij een groot deel van de milieubelastende activiteiten staan de regels over het afvoeren van afvalwater op de vuilwaterriool in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Naast de regels en activiteiten in het Bal staan er regels over het afvoeren van afvalwater op het vuilwaterriool in de bruidsschat omgevingsplan Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).
Let op: de gemeente kan de ruimtelijke regels en de regels van de bruidsschat omgevingsplan wijzigen. De actuele regels van het omgevingsplan raadpleegt u in het onderdeel Regels op de kaart van het Omgevingsloket.
Decentrale regels in het omgevingsplan
De bruidsschat bevat voormalige rijksregels voor lozingen op het riool. Dat is een belangrijke verandering in het nieuwe stelsel van het omgevingsrecht. Gemeenten kunnen de bruidsschatregels omzetten naar regels die beter passen bij de lokale situatie.
Bij deze omzetting moeten gemeenten wel rekening houden met de taken en bevoegdheden van het andere bestuursorgaan: het waterschap. Men moet met elkaar rekening houden vanwege de samenhang van de instrumenten.
Meer informatie vindt u op de pagina Stedelijk afvalwater en het omgevingsplan.
Vergunningplicht afvoer afvalwater of andere afvalstoffen via vuilwaterriool en beoordelingsregels
In hoofdstuk 3 van het Bal staat ook per paragraaf aangegeven wanneer een milieubelastende activiteit vergunningplichtig is. Deze vergunningplicht geldt dan ook voor een lozing op het vuilwaterriool. In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) staan de beoordelingsregels voor lozingen op het vuilwaterriool bij een omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit.
In het omgevingsplan van de gemeente kunnen regels staan over milieubelastende activiteiten die het Bal niet regelt. En ook kunnen daar regels staan die aanvullend zijn op de regels uit het Bal of afwijkend zijn van de regels uit het Bal.
Geen vangnetvergunningplicht voor lozingen op riool
Er is in de bruidsschat omgevingsplan geen (vangnet)vergunningplicht opgenomen voor milieubelastende activiteiten voor lozingen op het vuilwaterriool. Maar de gemeente kan in sommige gevallen wel extra vergunningplichten opnemen als dat gewenst is.
Er geldt in de bruidsschat omgevingsplan ook geen meldingsplicht voor het afvoeren van afvalwater of andere afvalstoffen van niet-geregelde milieubelastende activiteiten via het riool. Voor het afvoeren van afvalwater van de niet-geregelde activiteiten geldt wel altijd de zorgplicht en de voorkeursvolgorde voor afvalwater.
In de bruidsschat omgevingsplan is wel een vangnetvergunningplicht opgenomen voor het lozen van hemelwater op het schoonwaterriool of op of in de bodem. Dit staat in artikel 22.268 en artikel 22.269 van de bruidsschat omgevingsplan.
Rijksregels voor lozingen op het riool
De rijksregels die van toepassing zijn op milieubelastende activiteiten voor het afvoeren van stoffen, warmte of water via het vuilwaterriool staan in hoofdstuk 4 en 5 van het Bal. De regels moeten de riolering, de rioolwaterzuiveringsinstallatie en de kwaliteit van het oppervlaktewater beschermen.
Algemene regels
De algemene regels Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) in hoofdstuk 4 van het Bal gaan onder andere over:
- opnieuw gebruiken van water als koelmiddel, spoelmiddel of smeermiddel en bij andere activiteiten
- verplichte lozingsroute
- emissiegrenswaarden
- aanwezig zijn van een riooltekening
In artikel 5.18a van het Bal is geregeld dat een bodembeschermende voorziening niet mag zijn aangesloten op het vuilwaterriool.
Maatwerk
Uitgangspunt van de Omgevingswet is dat de overheid voor alle activiteiten maatwerk voor lozingen op het riool kan stellen. Dit kan op 2 manieren, namelijk via een maatwerkregel Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) of via een maatwerkvoorschrift Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).
Waar afvalwater mag op riool: riooltekening
Als een lozing volgens het Bal of omgevingsplan op een rioolstelsel mag, moet de initiatiefnemer eigenlijk altijd een actuele riooltekening hebben. Ook als er een andere lozingsroute is toegestaan.
Op de riooltekening staat duidelijk:
- op welke punten welk afvalwater wordt geloosd
- of de lozingspunten zijn aangesloten op het eigen vuilwaterriool of een schoonwaterriool
- op welke lozingsroutes het eigen vuilwaterriool en het schoonwaterriool uitkomen
De handhaver kan hiervan gebruikmaken bij een controle.
Zorgplicht bij lozing op het riool
Bij een lozing op een riool moet de lozer op basis van de specifieke zorgplicht eigenlijk vooraf nagaan wat het effect van die lozing is op het milieu. Hiervoor kan de initiatiefnemer de immissietoets gebruiken.
Het gaat in eerste instantie om de voorkeursvolgorde voor het af te voeren afvalwater, de bescherming van het rioolstelsel en het doelmatig beheer van het te lozen afvalwater. Ook voor rioollozingen geldt een specifieke zorgplicht.
Zorgplicht vuilwaterriool
Praktisch betekent de zorgplicht dat een lozing in een vuilwaterriool aan de volgende voorwaarden moet voldoen:
- De temperatuur is niet hoger dan 30 °C.
- De zuurgraad is 6,5 < pH < 10.
- De sulfaatconcentratie is minder dan 300 mg/l.
- De lozing kan geen brand- of explosiegevaar veroorzaken.
- De lozing gaat niet via een beerput, rottingsput of septic tank.
Deze voorwaarden staan niet in algemene regels, omdat deze eisen in veel situaties te streng zijn. Voor de riolering en een zuiveringtechnisch werk is het geen probleem als er 1 emmer water van 60 °C in wordt leeggegooid. Maar bij een grote continue afvalwaterstroom van deze temperatuur zijn er wel ongewenste effecten. Bijvoorbeeld stoomwolken uit de rioolputten in de omgeving ervan – dat is wel het minste effect.
Voorbeelden van ongewenste rioollozingen
Er zijn ook lozingen op het riool die vanuit milieubelang ongewenst zijn. Bijvoorbeeld bij:
- het reinigen van gevels. Vooral de gebruikte methode en reinigingsmiddelen kan van grote invloed zijn op de schadelijkheid van de lozingen.
- het lozen van bemalingswater van bijvoorbeeld bouwputten. Het geloosde volume kan de doelmatige werking van het openbaar riool en het zuiveringtechnisch werk in gevaar brengen.
Handhaving op basis van de specifieke zorgplicht
De specifieke zorgplicht geldt nadrukkelijk voor elke lozingsroute. Ook voor het afvoeren van afvalwater (stoffen, warmte of water) via het vuilwaterriool. Bij een handhavingsactie moet het bevoegd gezag aan de initiatiefnemer wel duidelijk kunnen maken aan welke eisen een specifieke lozing had moeten voldoen.
Het is daarom aan het bevoegd gezag om zelf eerst na te gaan of aan de zorgplicht en de voorkeursvolgorde voor afvalwater wordt voldaan. Hierbij kan de handhaver de immissietoets gebruiken.
Afhankelijk van de (water)bezwaarlijkheid kan het bevoegde gezag wel direct handhavend optreden op basis van de specifieke zorgplicht. Soms is het voor de handhaver handiger dat het bevoegd gezag een maatwerkvoorschrift Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) opstelt.
Maatwerk op basis van zorgplicht
Op basis van de zorgplicht kan het bevoegd gezag aan een initiatiefnemer vragen om een aanpak van via het vuilwaterriool af te voeren stoffen, water, temperatuur of bijvoorbeeld zuurgraad.
Soms is niet direct duidelijk of een specifieke lozing de zorgplicht nu wel of niet overtreedt. Of is er sprake van specifieke omstandigheden. Dan is het handiger dat het bevoegd gezag eerst een maatwerkvoorschrift opstelt. Dit maakt in het concrete geval duidelijker wat de specifieke zorgplicht inhoudt. De maatwerkmogelijkheid op basis van de zorgplicht is bedoeld als vangnet.
Bij het opstellen van maatwerk voor een lozing op het riool is overleg tussen de rioolbeheerder en de waterkwaliteitsbeheerder aan te raden.
Voorbeeld
Loost een bedrijf afvalwater in het vuilwaterriool? Dan mag dat bedrijf op basis van de specifieke zorgplicht niet willens en wetens meer lozen dan het riool aankan. Hoeveel afvalwater een riool kan verwerken, is afhankelijk van de capaciteit. Die kan per locatie sterk verschillen. Daarom staan hierover geen algemene regels in het Bal. Als een bedrijf een grote lozing overweegt, moet het dus eerst zelf nagaan wat de capaciteit van het riool is. Om daarna de lozing op de capaciteit aan te passen. Zo voldoet het bedrijf aan de specifieke zorgplicht.
Stel dat in een gebied meerdere bedrijven hun normale hoeveelheden afvalwater lozen op hetzelfde rioolstelsel. En de gemeente stelt vast dat deze normale lozingen samen de capaciteit van het riool overschrijden. Dan kan het voor één van deze lozers niet altijd duidelijk zijn dat de lozing van zijn bedrijf bijdraagt aan de door de gemeente vastgestelde overschrijding. Er kan van deze bedrijven dan niet verwacht worden dat zij zelf weten wat de specifieke zorgplicht hier inhoudt. Het bevoegd gezag kan dan een maatwerkvoorschrift stellen om de specifieke zorgplicht te verduidelijken. In dit geval kan het maatwerk de totale hoeveelheid geloosd afvalwater per bedrijf begrenzen, of over 24 uur verspreid laten lozen.
Particulier versus openbaar riool
De lozingsvoorwaarden voor een lozing op de riolering gelden niet alleen voor het gemeentelijk riool. Dezelfde voorwaarden geldt ook voor een particulier stelsel. Lozingsvoorwaarden voor een lozing op een riool zijn namelijk bedoeld voor de bescherming van het milieu én het rioolstelsel.
Vervuiler betaalt heffing
Voor de hoeveelheden en de eigenschappen van de stoffen die in een kalenderjaar worden afgevoerd, moet de vervuiler belasting betalen. Dit wordt een heffing genoemd. De hoogte van de heffing hangt af van de vervuilingswaarde en wordt uitgedrukt in vervuilingseenheden.
Zuiveringsheffing of verontreinigingsheffing
Er is een verschil tussen zuiveringsheffing en verontreinigingsheffing. De zuiveringsheffing gaat over indirecte lozingen. Dat zijn lozingen via de riolering op een zuiveringtechnisch werk, en lozingen rechtstreeks op een zuiveringtechnisch werk. De verontreinigingsheffing gaat over lozingen direct op het oppervlaktewater.
