6 nieuwe megapompen in de Afsluitdijk

Vanwege de stijgende zeespiegel en meer wateraanvoer vanuit de rivieren moeten we in de toekomst steeds vaker water afvoeren door te pompen. Spuien is door een hoge waterstand van de Waddenzee dan soms niet mogelijk.

Groot vermogen

Elke pomp is bijna 12 meter hoog, heeft een doorsnede van 4,60 meter en weegt 90 ton. Samen kunnen de 6 pompen op vol vermogen maar liefst 275.000 liter water per seconde uit het IJsselmeer afvoeren. Ter vergelijking: deze pompen vullen een Olympisch wedstrijdzwembad in 9 seconden. Dankzij dit indrukwekkende pompvermogen kan het gemaal zelfs bij extreme weersomstandigheden voldoende overtollig water de Waddenzee in pompen.

Extreme weersomstandigheden

Naar verwachting hoeven we de pompen de eerste jaren na oplevering alleen bij extreme weersomstandigheden in te zetten. Bijvoorbeeld zoals januari 2024. Toen kwam extreem veel water via de rivieren ons land binnen. Op een gegeven moment raakt de grond helemaal verzadigd en zitten IJsselmeer, overige meren, rivieren en beken waarin we zoetwater opslaan helemaal vol.

We houden zoveel water vast als kan, zodat we dit kunnen gebruiken bij droogte. Maar er zit een maximum aan hoeveel water we kunnen opslaan. We moeten het water dan afvoeren naar zee om overstromingen te voorkomen. Meer over hoe we water verdelen bij droogte leest u op de pagina Verdeling water bij droogte.

Spuien als het kan, pompen als het moet

Met deze nieuwe pompen zijn we voorbereid op de toekomst. Nu zijn er alleen spuisluizen in de Afsluitdijk, maar vanwege de stijgende zeespiegel en extremer weer moeten we in de toekomst steeds vaker water afvoeren door te pompen. Dan komt dit nieuwe gemaal in actie. Zo voorkomen we dat het waterpeil in het IJsselmeer te hoog wordt.

Bij spuien maken we gebruik van het natuurlijk verval. Natuurlijk verval betekent dat het water aan een kant lager staat. Zodra we de spuisluis openen, stroomt het daar heen. Peter Jansen, waterbouwkundig adviseur bij Rijkswaterstaat, legt uit: 'Bij eb voeren we het overtollige water van het IJsselmeer via de spuisluizen af naar de Waddenzee. Maar door de stijging van de zeespiegel wordt het natuurlijk verval tussen IJsselmeer en Waddenzee kleiner en kunnen we minder spuien.' Daarnaast kunnen we het nieuwe gemaal ook water afvoeren als harde wind het water opstuwt aan de Waddenzeekant.

Naast de stijging van de zeespiegel, neemt de aanvoer van water uit rivieren en omliggende gebieden naar het IJsselmeer ook toe. Jansen: 'Met de pompen lopen we voor de muziek uit. Ons motto is: spuien als het kan, pompen als het moet.'

Duurzaam

Ook duurzaamheid stond hoog op de eisenlijst voor het ontwerp van het gemaal. Bij de inzet van de pompen kunnen we geen energie opwekken. Er is juist veel energie nodig voor het pompen. Daarom is gekeken hoe we het energieverbruik kunnen beperken. Jansen: 'Door verstandige inzet van de pompen kunnen we het energieverbruik optimaliseren. Bovendien levert een nieuw te bouwen zonnepanelenpark in de buurt alle benodigde energie.'

Visvriendelijke pompen

Daarnaast is het gemaal visvriendelijk. De bladen van de pomp en de wanden van de pompbehuizing zijn zo ontworpen dat vissen die in de pomp belanden, veilig via de pompen kunnen meezwemmen naar de andere kant van de Afsluitdijk. Het ontwerp is zo gemaakt dat ze nergens vast kunnen komen te zitten. Ze gaan gewoon mee met de stroming. 'Met deze pompen kunnen we vissen levend overzetten,' vertelt Jansen trots.

Bron: Rijkswaterstaat