Unieke natuurprojecten van start door bouw getijdenduiker in Lauwersmeerdijk

Daarmee is ook gestart met de uitvoering van 3 unieke natuurprojecten van de dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat. De projecten verbeteren de ecologische waterkwaliteit en de natuur van de Waddenzee.

Naast de dijkdoorgang en het getijdengebied in de Marnewaard, gaat het om kunstmatige riffen en getijdenpoelen en een natuurlijke kwelderontwikkeling. De uitvoering van de natuurprojecten duurt zo'n 3 jaar en is tegelijk met de dijkversterking gereed.

Vanuit Rijkswaterstaat was Linda-Rose Santhagens (directeur Netwerkontwikkeling binnen Rijkswaterstaat Noord-Nederland) aanwezig bij de starthandeling op de zeedijk. Over de start van de natuurprojecten vertelde zij het volgende:

‘Dit project Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat laat zien dat het kán! Een mooie combinatie van een dijkversterking met natuurontwikkeling in de Marnewaard en langs de randen van het Wad. De 70 ha getijdengebied die hier wordt aangelegd is echt uniek in zijn soort en omvang. Het maakt me dan ook trots dat het zover is gekomen, mede dankzij de inzet en overtuiging van alle samenwerkingspartners!’

Nanou Beekman (directeur Visserij en Grote wateren bij LNV) was ook aanwezig en zei:

‘De dijkdoorbraak in de Lauwersmeerdijk laat zien dat integrale opgaven, breed gesteund door de omgeving, goed zijn te combineren. De nieuwe dijk, 70 ha (getijden)natuur en brede welvaart in de vorm van de nieuwe weg rond Lauwersoog samen aangepakt, dit smaakt naar meer!’

Natuurontwikkeling Waddenzee

Met de natuurmaatregelen levert de dijkversterking een bijdrage aan het behalen van wettelijke doelen voor Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Water. De ministeries van Infrastructuur & Waterstaat en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit zijn hiervoor een apart investeringsprogramma gestart, de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).

Rijkswaterstaat, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en Staatsbosbeheer werken namens de PAGW samen met de genoemde projectpartijen en gelijktijdig met de dijkversterking aan maatregelen die de waddennatuur klimaatbestendiger en robuuster maken. Met als belangrijkste doel herstel van het ecosysteem van de Waddenzee.

Samenwerking

De uitvoering van deze natuurprojecten is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat (namens de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW)), waterschap Noorderzijlvest, de provincie Groningen en Groninger Landschap mede namens natuurorganisaties Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Natuur en Milieufederatie Groningen. Aannemerscombinatie Waddenkwartier, gevormd door GMB en Heijmans, voert de dijkversterking en de werkzaamheden voor de natuurprojecten uit.

Getijdengebied Marnewaard

Door de bouw van een dijkdoorgang wordt een getijdengebied van 70 ha gerealiseerd in de Marnewaard. De dijkdoorgang verbindt het natuurgebied in de Marnewaard met de Waddenzee en verzacht de overgang tussen land en water. Dit wordt het getijdengebied Marnewaard met een getijverschil van 20 cm. Het getijdengebied zorgt voor een betere leefomgeving voor verschillende soorten planten en dieren. Met het getijdengebied krijgt de Waddenzee een beetje meer ruimte.

Voor de waterveiligheid wordt de dijkdoorgang voorzien van een schuif waarmee de doorgang dichtgezet kan worden bij hoogwater. Ook wordt er een hoogwaterkade aangelegd rondom het gebied. De locatie van het getijdengebied ligt op het terrein van het ministerie van Defensie. Defensie gebruikt dit stuk niet voor militaire activiteiten.

Kunstmatige riffen en getijdenpoelen

Er wordt een natuurlijke overgang van de dijk naar het wad aangelegd. Dat wordt gedaan met kunstmatige riffen onder water en getijdenpoelen aan de voet van de dijk.

Kunstmatige riffen zijn plekken waar vissen, krabben en ander leven in kunnen schuilen en waar anemonen en schelpdieren zoals mosselen en oesters zich aan kunnen hechten. Hier kan de onderwaternatuur zich ontwikkelen. Zo wordt de natuur rondom de dijk en het Wad rijker en biodiverser en verzachten we de randen van het wad.

Sinds 2021 vinden er proeven plaats met kunstmatige riffen en getijdenpoelen langs de dijk. De riffen liggen onder water en onderzoekers halen de riffen naar boven om te kijken wat er op en rond leeft. Er is nu al veel leven te zien, zoals vissen, palingen en schelpdieren. De getijdenpoelen zitten tussen het stortsteen in het droogvallende gedeelte van de dijk. In de poel vinden vogels en andere dieren voedsel.

Tot en met 2024 wordt onderzocht wat er op en rond de riffen en getijdenpoelen leeft. Daarna wordt bepaald welke, hoe veel en waar de kunstmatige riffen en getijdenpoelen een definitieve plek krijgen langs de dijk.

Natuurlijke kwelderuitbreiding

Langs de dijk bij de Westpolder wordt een kwelder van ongeveer 22 ha ontwikkeld. Een kwelder is een stuk land dat direct aan zee grenst en bij hoogwater af en toe onder water loopt. Hier leven planten die van zout houden, zoals zeekraal. Kwelders zijn goede leefgebieden voor verschillende soorten dieren en planten. Ook kunnen ze de golven remmen voor de dijk.

In de kwelder worden rijshoutendammen aangelegd. Daardoor slibt het gebied tussen de dammen op en ontstaat er een kwelder. De kwelder kan zich natuurlijk ontwikkelen. Daarom wordt het een natuurlijke kwelder genoemd. Hiermee wordt de biodiversiteit verbeterd. Vogels, vissen en onderwaternatuur voelen zich straks nog beter thuis in het gebied.

Bron: Rijkswaterstaat