Plaatsen van een damwand

Wat zijn damwanden?

Een damwand is een bouwwerk om grond of water te keren. Het bestaat uit een verticaal in de grond geplaatste wand. Het plaatsen gebeurt door heien, trillen of drukken. Voorbeelden van damwanden zijn een kademuur, oeverbescherming en wanden van een bouwput of boorkuip. Damwanden kunnen ook een onderdeel zijn van een dijk of andere waterkering.

Verschillende regels

In een beperkingengebied gelden verschillende regels, zoals een vergunningplicht, meldingsplicht of algemene regels. Werkzaamheden door de waterbeheerder zelf zijn soms vergunningvrij. Vaak gelden ook nog andere verplichtingen.

Ligging Rijkswaterstaatswerken en regionale waterstaatswerken

De werkzaamheden kunnen plaatsvinden binnen een Rijkswaterstaatswerk of binnen een regionaal waterstaatswerk. De Rijkswaterstaatswerken zijn aangegeven in bijlage II bij artikel 3.1 van het Omgevingsbesluit Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).

De geometrische begrenzing van Rijkswaterstaatswerken staat in de Omgevingsregeling Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). De provincie wijst de regionale waterstaatswerken aan. De geometrische begrenzing staat in de waterschapsverordening Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) van de waterschappen.

Plaatsen damwand door waterbeheerder

Als de werkzaamheden plaatsvinden door de waterbeheerder zelf is soms geen vergunning nodig. Het maakt uit of Rijkswaterstaat waterbeheerder is of een waterschap.

Rijkswaterstaat is waterbeheerder

Het plaatsen van een damwand bij een Rijkswaterstaatswerk kan ook voor de waterbeheerder vergunningplichtig zijn. Het gaat dan om een vergunningplicht eigen dienst. Voor de waterbeheerder, in dit geval Rijkswaterstaat, gelden dezelfde regels als voor andere initiatiefnemers. Onder de Waterwet was dat niet zo. De Omgevingswet is hier dus strenger.

Waterschap is waterbeheerder

In de waterschapsverordening bepalen waterschappen zelf of ze eigen werken uitzonderen. Veel waterschappen hebben hiervoor een regel opgenomen en daarmee eigen werken dus vergunningvrij gemaakt.

Plaatsen damwand bij Rijkswaterstaatswerk

Als de werkzaamheden plaatsvinden bij een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk, dan gelden de regels uit hoofdstuk 6 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). In artikel 6.16, eerste lid, onder a van het Bal staat dat het bouwen van een bouwwerk een beperkingengebiedactiviteit is voor een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk. Het plaatsen van een damwand valt daar ook onder.

Plaatsen damwand in rijkswatergang

Voor het plaatsen van een damwand in een rijkswatergang is een omgevingsvergunning nodig als de oppervlakte van de damwand groter is dan 30 m². Dat staat in artikel 6.17, eerste lid, onder g onder 1 van het Bal. Als de werkzaamheden plaatsvinden in een kanaal geldt altijd een vergunningplicht voor het bouwen van een damwand. Dat staat in artikel 6.17, tweede lid, onder a van het Bal.

Plaatsen damwand bij rijkswaterkering

Voor het bouwen van een damwand bij een waterkering is een omgevingsvergunning nodig. Dat staat in artikel 6.18, onder a van het Bal.

Melding

Als geen omgevingsvergunning nodig is, geldt vaak een meldingsplicht. Dat staat in artikel 6.19 van het Bal. In de volgende gevallen is geen melding nodig:

• de damwand is kleiner dan 1 m³
• de damwand wordt gesloopt of verwijderd
• de damwand is geen bouwwerk en is maximaal een week aanwezig

Specifieke zorgplicht

Voor alle beperkingengebiedactiviteiten bij een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk geldt de specifieke zorgplicht van artikel 6.6 van het Bal. Deze zorgplicht geldt dus ook bij het plaatsen van een damwand.

Plaatsen damwand bij regionale waterstaatswerken

Voor regionale waterstaatswerken wijst het waterschap beperkingengebieden aan in de waterschapsverordening. Voor deze beperkingengebieden gelden verschillende regels. Zo kan er een vergunningplicht gelden voor het plaatsen van een damwand. Maar er kan ook een meldingsplicht gelden, een informatieplicht of alleen algemene regels.

Andere verplichtingen

Lozingsactiviteit

Het plaatsen of vervangen van een damwand is een lozing als gevolg van werkzaamheden aan vaste objecten. Dit is een meldingsplichtige activiteit (artikel 6.20 lid 1 Bal). Ook is een werkplan (werkinstructie) nodig.

Technische bouwactiviteit

Omdat een damwand meestal een bouwwerk is, kan ook een omgevingsvergunning nodig zijn voor de technische bouwactiviteit. In principe geldt er een vergunningplicht als de damwand hoger is dan 1 meter of hoger is dan het aansluitende afgewerkte terrein (art. 2.26, lid 2 onder b Bbl). De hoogte moet worden gemeten vanaf de waterbodem. Maar als de damwand onder gevolgklasse 1 valt (stelsels van kwaliteitsborging), dan geldt er in plaats van de vergunningplicht een meldingsplicht en moet er een kwaliteitsborger worden ingeschakeld. De damwand valt onder gevolgklasse 1 (art. 2.17, lid 3 onder g Bbl) als deze:

• bovengronds is gelegen (gerekend vanaf de waterbodem);
• niet hoger is dan 20 meter;
• geen infrastructurele voorziening is bestemd voor het verkeer (anders dan bedoeld in art. 2.17, lid 3 onder f Bbl);
• geen waterkerende functie heeft.

Meestal heeft een damwand een grondkerende functie. Maar als de damwand (ook) een waterkerende functie heeft, geldt er dus wel een vergunningplicht.

Er geldt geen vergunning- of meldingsplicht als de damwand nodig is voor een bouw-, onderhouds- of sloopactiviteit (art. 2.27, lid 2 onder j Bbl).

Omgevingsplan

Voor het plaatsen van een damwand kunnen ook regels staan in het omgevingsplan van de gemeente. Het plaatsen van een damwand heeft gevolgen voor de fysieke leefomgeving. De gemeente heeft daarom vaak regels hiervoor opgenomen in het omgevingsplan. Bij het opstellen van een omgevingsplan houdt de gemeente ook rekening met de waterbelangen. Overleg tussen het waterschap en de gemeente hierover is erg belangrijk. Op die manier worden de regels in de waterschapsverordening en in het omgevingsplan goed op elkaar afgestemd.

Omgevingsverordening

In de praktijk komt het vaak voor dat provincies vaarwegbeheerder zijn. In dat geval kunnen er in de omgevingsverordening regels staan voor het plaatsen van een damwand in een provinciale vaarweg. Het gaat dan ook om een beperkingengebiedactiviteit.

Natura 2000

Als de werkzaamheden plaatsvinden in een Natura 2000-gebied is vaak een omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit nodig. Zie artikel 5.1, eerste lid, onder e Omgevingswet.

Flora en fauna

Bij veel activiteiten in de fysieke leefomgeving kan sprake zijn van negatieve gevolgen voor flora en fauna. Voor het plaatsen van een damwand kan daarom een omgevingsvergunning nodig zijn voor een flora- en fauna-activiteit. Zie artikel 5.1, tweede lid, onder g Omgevingswet.

Privaatrechtelijke toestemming

Als de werkzaamheden plaatsvinden op het terrein van een ander, is toestemming nodig van de eigenaar van de grond.