Nieuwsbrief BOI april 2023

In deze Nieuwsbrief leest u meer over:

• Nieuwe omgevingsmanager BOI
• de Omgevingswet
• ILT-nieuws
• het nieuwe Draaiboek LBO-2
• de oplevering BOI op IPLO
• BOI-applicatie in de cloud

Met het zwangerschapsverlof van Astrid Labrujere is er een wisseling van het Omgevingsmanagement van het Beoordelings- en Ontwerpinstrumentarium (BOI) geweest. Marten Hoeksema is ad interim de omgevingsmanager van het BOI en voor vragen over het BOI (instrumentarium of programma) kan men vanaf heden terecht programma-boi@rws.nl.

De invoering van de Omgevingswet is uitgesteld tot in elk geval januari 2024. In de komende periode werken we daarom onder de huidige Waterwet.

Op 1 januari 2023 is de tweede landelijke beoordelingsperiode op basis van overstromingskansen, LBO-2, gestart. De Omgevingsregeling, zoals gepubliceerd in de Staatscourant, wordt nu een ministeriële regeling onder de Waterwet: Regeling veiligheid primaire waterkeringen (2023). Het beoordelingsproces met de uitgangspunten blijft ongewijzigd. Wel is een aantal tekstuele aanpassingen nodig: verwijzingen naar de artikelen in de Waterwet in plaats van de Omgevingswet en het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) en de benaming van de norm als ondergrens en signaleringswaarde in plaats van de omgevingswaarde en signaleringsparameter. Ook in deze regeling wordt de beoordeling gezien als een onderdeel van het monitoringsproces om continu inzicht te hebben in de veiligheid van de primaire waterkeringen. Hiermee wordt geanticipeerd op de terminologie van de Omgevingswet.

De Regeling veiligheid primaire waterkeringen (2023) wordt in april gepubliceerd in de Staatscourant nadat de wijzigingen zijn afgestemd met de waterschappen. Daarna is de regeling ook te vinden in de BOI-bibliotheek. De regeling gaat op 1 juli 2023 in. Het Basisinstrumentarium dat op 1 januari 2023 beschikbaar is gesteld, is wel van toepassing. Omdat het vooral om tekstwijzigingen gaat, kan de Omgevingsregeling gebruikt worden om te beoordelen tot de nieuwe regeling ingaat.

Let op! Een beoordeling kan pas ingediend worden bij ILT als de Regeling veiligheid primaire waterkeringen (2023) van kracht is geworden.

Kwaliteitsborging in LBO-2: nieuw, maar niet helemaal

In de Omgevingswet staat de kwaliteit van de omgevingswaarde(n) centraal. In LBO-2 betekent dit dat de kwaliteit van de bepaling van de overstromingskans en/of de faalkans moet worden aangetoond. Bij deze kwaliteitsborging gaat het niet om een KMS of ander managementsysteem, maar om de inhoud van de beoordelingsresultaten.

Ook in LBO-1 vond kwaliteitsborging plaats, maar deze verschilde per keringbeheerder. De uitdaging in LBO-2 is om de kwaliteitsborging expliciet te maken en aan te laten sluiten bij het generieke landelijke kader [1]. Hiervoor is in het Draaiboek een Kader Kwaliteitsborging opgenomen. De kwaliteitsborging is van belang bij alle stappen van een beoordeling.

Kader Kwaliteitsborging

Het Kader Kwaliteitsborging is nog niet in de praktijk gebruikt. In de eerste periode van LBO-2 zal dit verder worden ontwikkeld en aangescherpt. Lopende beoordelingstrajecten worden hiervoor als pilot gebruikt. De snelheid van de ontwikkeling van het Kader Kwaliteitsborging is daarmee afhankelijk van de beheerders. De ervaringen worden gebruikt om een Handboek Kwaliteitsborging op te stellen. ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) begeleidt dit leerproces in nauwe samenwerking met de waterkeringbeheerders, het BOI-team en andere experts. ILT ontwerpt tegelijkertijd haar toezichtmethodiek.

Vanwege deze doorontwikkeling verwacht ILT door de waterkeringbeheerders op de hoogte te worden gesteld van de start van een beoordeling. Kwaliteitsborging begint namelijk al in het Plan van Aanpak van een beoordeling.

Toezicht in LBO-2: andere focus, ander proces

In LBO-2 is er grote keuzevrijheid én een aanpak op maat. ILT zal daarom in haar toezicht vooral focussen op kwaliteitsborging door de waterkeringbeheerders. ILT geeft in plaats van een conformiteitsverklaring (zoals in LBO-1), een ‘resultaatverklaring’ af. ILT ontwikkelt op termijn risicogestuurd toezicht. Dit betekent dat er na een periode van ervaring opdoen, waardoor ILT de risico’s beter kan inschatten, ILT niet meer op alle fases toezicht zal houden.

Kennisbijeenkomsten KKP

ILT zal samen met het KKP (Kennis en Kunde Platform) een aantal kennisbijeenkomsten organiseren om het Kader Kwaliteitsborging toe te lichten. Ook verdere ontwikkelingen zullen hier worden besproken, zoals de resultaten van de oefensessie(s).

Contactpersoon: Anne Wesselink (ILT): anne.wesselink@ilent.nl.

[1] Greefhorst, D. (2018). Gegevenskwaliteit in de Omgevingswet – Een raamwerk voor gegevens en informatieproducten. Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving

Beoordeling primaire waterkeringen Overstromingskansen

In januari 2023 is het draaiboek LBO-2 gepubliceerd. Het document is beschikbaar in de BOI-bibliotheek en bevat de bestuurlijke afspraken voor de tweede periode beoordeling primaire waterkeringen op basis van overstromingskansen van 2023 tot 2035. Het is opgesteld door het
projectteam Draaiboek Beoordeling 2023-2035 en vastgesteld in het Bestuurlijk Overleg Water.

Verandering beoordeling in LBO-2

Met de meest recente release van het BOI afgelopen december 2023 wordt een aantal veranderingen in de aanpak van de beoordeling in de LBO-2 mogelijk gemaakt. In de afgelopen jaren is veel kennis opgedaan over het bepalen van de overstromingskans. Ook in de komende jaren blijven we hierover kennis ontwikkelen en ervaring op doen. In de beoordelingsperiode LBO-2 worden nieuwe stappen gezet naar een ‘systeem op orde’ in 2050.

Realistische overstromingskans

Dat doen we onder andere door aan meer realistische overstromingskansen te werken vanuit het verhaal van elke individuele kering én door het hele proces dat tot verlies van waterkerende functie leidt - de faalpaden - te bekijken. Modellen zijn ondersteunend.

Door goed te kijken naar het gedrag van de kering, kunnen we groeien naar een continue monitoring van de overstromingskans. We kunnen dan rekening houden met diverse factoren die de overstromingskans beïnvloeden. Continu monitoren betekent het doorlopend bepalen van de
impact van veranderingen (fysiek en kennis) op de overstromingskans. Op basis hiervan worden maatregelen (beheer, calamiteiten en versterkingsmaatregelen) genomen om overstromingsrisico's te beheersen.

Onderdeel van de monitoring is minimaal eens in de twaalf jaar de overstromingskans te bepalen. Uitgangspunten hiervoor staan in de Regeling primaire waterkeringen (2023) inclusief de bijlagen. De analyses voor het bepalen van de overstromingskans worden vaker uitgevoerd als daar aanleiding voor is.

Bekijk voor meer informatie de film die op de Landelijke Ontwerp- en Beoordelingsdag op 1 december 2022 is vertoond.

Vanaf 1 januari 2023 is het WBI definitief vervangen door het BOI. Het BOI is, samen met alle nieuwe onderdelen, alleen nog te vinden op IPLO.nl. Relevante documenten en software uit het WBI gaan over naar het BOI-instrumentarium. Deze staan in de BOI-bibliotheek en op de softwarepagina. De verouderde WBI-terminologie in deze documenten zal stap voor stap worden aangepast. Documenten die wel onderdeel waren van het WBI en niet meer van het BOI, zijn nog terug te vinden in de WBI-bibliotheek.

Vanaf januari 2023 zijn ook de volgende onderdelen beschikbaar:

• Omgevingsregeling plus bijlage XXXIIA en XXXIIB. Door uitstel van de Omgevingswet zullen tot inwerkingtreding van de Omgevingswet deze documenten worden vervangen door de Regeling veiligheid primaire waterkeringen (2023) plus bijlage I en II onder de Waterwet. Inhoudelijk zijn hierbij geen wijzigingen. Na publicatie in de Staatscourant volgt publicatie op de IPLO website.
• Riskeer/Hydra-Ring v22.1. Nieuw ten opzichte van de versie die is gebruikt tijdens de uitvoerbaarheidstoets is de mogelijkheid om resultaten uit te wisselen met het Waterveiligheidsportaal.
• Handleiding Overstromingskansanalyse
• Steentoets v22.2.1

Later in 2023 wordt ook een eerste versie van de Releasekalender met de voor het BOI relevante ontwikkelingen en onderzoeken binnen Kennis voor Keringen en KIA, gepubliceerd op het BOI-portaal.

In de zomer van 2023 vindt een tweede oplevering plaats met de volgende
onderdelen:

• Handleidingen per faalmechanisme voor dijken/dammen, duinen en
  kunstwerken
• Alpharelease DiKErnel
• Embankment Suite, onderdeel D-Stability en D-Geo flow
• MorphAn (met XBeach)
• Er komt meer duidelijkheid over de organisatie van de werkateliers en de ondersteuning in de vorm van opleidingen en voorbeelden.
• Geactualiseerde set aan hydraulische belastingen voor de beoordeling voor enkele watersystemen

In het dossier hydraulische belastingen is er de afgelopen drie jaar gewerkt aan de productie van een geactualiseerde set aan databases met belastingen voor de verschillende watersystemen. Daarvoor is onder andere gebruik gemaakt van een nieuw model voor de waterbeweging ‘D-Hydro’, nieuwe schematisaties van de bodem en aanpassingen in de statistiek. Deze aanpassingen kunnen lokaal leiden tot wijzigingen ten opzichte van de databases van het WBI2017. Vanwege de consequenties van deze wijzigingen, is de betrouwbaarheid en de uitlegbaarheid hiervan cruciaal. De controleslag die daarvoor nu wordt uitgevoerd kan tot gevolg hebben dat in de zomer niet voor alle watersystemen nieuwe databases worden uitgeleverd. Voor die systemen geldt dat de databases van het WBI2017 vigerend blijven. Middels de releasekalender wordt aangegeven wanneer updates verwacht kunnen worden.

Projecten die onder grote tijdsdruk staan en in het komende halfjaar al inzicht nodig hebben in de ontwikkeling van de hydraulische randvoorwaarden voor een specifiek dijktraject kunnen zich melden bij: Marten.Hoeksema@rws.nl.

BOI-applicaties zullen in de toekomst mogelijk online aangeboden worden. We onderzoeken nu hoe geschikt dit is voor het BOI in de pilot DikeOvertopping. De voordelen van online beschikbaar stellen, zijn bijvoorbeeld dat lokale installaties niet meer nodig zijn, iedereen altijd de laatste versie heeft en eerdere versies blijven online beschikbaar.

Hoe bekijk ik de pilot?

De DikeOvertopping-pilot is nog steeds te bereiken via de browser of via de API. Het gaat hierbij om een test en niet om productiesoftware.

Let op! In de browser kan per invoer een berekening worden gestart. Via de API kan met eigen software een hele serie aan invoersets worden aangeboden. Een handleiding en toelichting voor het gebruik van de API, kunnen worden opgevraagd bij de projectleider: guus.zijdenbos@rws.nl.

Evalueer mee! Uw mening telt!

De pilot is aan de gebruikersgroep van Riskeer gedemonstreerd. Gebruikersverwachtingen vanuit een bredere groep zijn ook welkom. Graag nodigen we u uit om de applicatie te bekijken en reactie te geven via https://rijkswaterstaat1.expoints.nl/m/direct?data=14|BOI.

Hebt u vragen of hebt u hulp nodig? Neem dan contact op met de Landelijke Helpdesk Water.