Kennisagenda waterveiligheid
Omdat in ons land de bescherming tegen overstromingen zo belangrijk is, zijn veel zaken bij wet geregeld. In de wet is bijvoorbeeld vastgelegd aan welke veiligheidsnormen de primaire waterkeringen moeten voldoen en hoe de sterkte van de keringen wordt bewaakt.
Waterveiligheid in Nederland
Het huidige beleid voor de waterveiligheid borduurt voort op een systeem dat de Deltacommissie na de overstromingsramp in 1953 ontwikkelde. Sindsdien is het beleid voortdurend verbeterd en aangescherpt. Het actuele beleid is gericht op maatregelen die overstromingen door de grote wateren moeten voorkomen (preventie). Aanvullend daarop kunnen de gevolgen van een eventuele overstroming worden beperkt door de inrichting van Nederland bestand te maken tegen water (waterrobuust). Ten slotte werken rijk, waterschappen, veiligheidsregio’s en provincies samen aan crisisbeheersing bij overstromingen, voor als het onverhoopt toch misgaat.
Meer informatie over hoe de waterveiligheid in Nederland is geregeld staat in de brochure Waterveiligheid in Nederland in een notendop.
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van beleid om Nederland te beschermen tegen overstromingen. Ook wordt de minister van Infrastructuur en Waterstaat op systeemkennis en aangrenzende beleidsterreinen aangesproken. Vanuit deze verantwoordelijkheden investeert het Directoraat-Generaal Water en Bodem (DGWB) in kennis over het waterveiligheidsdomein.
Dit beleid is in grote mate gebaseerd op (wetenschappelijke) kennis en informatie. Daarom is kennisontwikkeling en onderzoek nodig om de overstromingskans van primaire keringen steeds beter te kunnen bepalen en voorbereid te zijn op toekomstige ontwikkelingen.
Nationale kennisagenda waterveiligheid
De Nationale kennisagenda waterveiligheid is de basis voor de programmering van kennisontwikkeling en onderzoek die nodig is voor de ontwikkeling en uitvoeren van het waterveiligheidsbeleid door het ministerie van IenW. Deze agenda beschrijft ook de kennisbehoefte die nodig is om het beleid uit te voeren. Het uitvoeren van het beleid is vooral een taak van Rijkswaterstaat en waterschappen.
Kennis wordt doorlopend ontwikkeld. Niet alleen door het Rijk, maar ook door waterschappen, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP (verwijst naar een andere website)), kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Inzicht in de kansen op en de risico’s van een overstroming wordt onder andere verkregen door het uitvoeren van metingen. Metingen van bijvoorbeeld afvoeren, waterstanden, golven, maar ook metingen om de sterkte van waterkeringen of onderdelen daarvan te bepalen.
Ook wordt onderzoek gedaan om de modellen te verbeteren die het gedrag van waterkeringen beschrijven. Niet alleen onderzoek leidt tot nieuwe inzichten, deze ontstaan ook door het toepassen van bestaande kennis en modellen in de praktijk.
De Nationale kennisagenda waterveiligheid is daarom niet alleen de basis voor het programmeren van de kennisontwikkeling, maar zorgt er ook voor dat de verschillende partners die werken aan waterveiligheid afspraken maken om samen te werken.
Kennisagenda Waterveiligheid van het ministerie van IenW
In 2017 zijn nieuwe normen afgeleid voor de primaire waterkeringen en vastgelegd in de wet. Bij het bepalen van deze normen is gebruik gemaakt van de overstromingsrisicobenadering. Dit betekent dat er zowel rekening is gehouden met de kans op een overstroming als de gevolgen daarvan. Tegelijkertijd met deze beleidswijziging heeft het ministerie van IenW een Kennisagenda waterveiligheid opgesteld, waarin de thema’s, kennisvragen staan benoemd.
Deze kennisagenda is in 2019 geactualiseerd. In de Kennisagenda Waterveiligheid 2020-2027 (pdf, 1.2 MB) (Technopolis 2019) is de verantwoordelijkheid voor kennisontwikkeling van IenW voor het domein Waterveiligheid in beeld gebracht. De vraagstukken zijn gekoppeld aan de belangrijke beleidsmomenten en zijn de kennisthema’s Zeespiegelstijging, Systeem, Kering en Leefomgeving inhoudelijk met elkaar verbonden.
In 2025-2026 wordt de Kennisagenda Waterveiligheid van IenW geactualiseerd.
Van kennisagenda naar kennisprogrammering naar producten
De onderwerpen op de kennisagenda worden in verschillende onderzoekprogramma’s uitgewerkt in concrete kennisvragen en geprioriteerd op basis van expliciete criteria, beschikbare budget en planning. De kennisprogrammering binnen de verschillende thema’s wordt jaarlijks geactualiseerd en de voortgang van de onderzoeken wordt bijgehouden.
Kennisthema Zeespiegelstijging
Binnen het Kennisthema Zeespiegelstijging (verwijst naar een andere website) valt het onderzoek naar de mogelijke gevolgen van de zeespiegelstijging voor Nederland en verkenning naar maatregelen om te kunnen voorbereiden op de gevolgen.
Kennisthema Systeem
Kust: Onderzoek naar het hydraulisch, morfologisch en ecologisch gedrag van de kust.
Rivieren: Onderzoek naar het hydrologie, hydraulica en morfologie van de rivieren en meren.
Kennisthema Kering
Binnen het programma Kennis voor Keringen wordt kennis ontwikkeld over de faalmechanismen van primaire waterkeringen. De ontwikkelde kennis wordt ingezet voor het doen van realistische inschattingen van de overstromingskans.
Kennisthema Leefomgeving
Onderzoek naar hoe waterveiligheid kan bijdragen aan aangrenzende beleidsdossiers, zoals wateroverlast.