IPLO Uitgelicht januari 2025

Beperkingenbesluit bodemverontreinigingen

Gemeenten, omgevingsdiensten en provincies willen weten wanneer bij bodemverontreinigingen een beperkingenbesluit nodig is voor registratie bij het Kadaster. Bijvoorbeeld bij nazorg na een bodemsanering. De regels voor beperkingenbesluiten zijn anders dan onder de oude regelgeving. Bovendien geldt er ook nog overgangsrecht voor de Wet bodembescherming en is aanpassing van bepaalde codes nodig.

De webpagina's over Publiekrechtelijke beperkingen voor de bodem en Overgangsrecht beperkingenbesluiten voor bodem zijn verduidelijkt en voorzien van voorbeelden. Ook is de Handreiking Registratie beperkingenbesluiten Bodem onder de Omgevingswet verduidelijkt en uitgebreid.

Overgangsrecht bodemsaneringen

De Aanvullingswet bodem kent overgangsrecht waardoor sommige verontreinigingen en saneringen onder de Wet bodembescherming (Wbb) blijven vallen. Aan de redeneerlijn overgangsrecht zijn veelgestelde vragen (FAQ's) toegevoegd en er is een stroomschema over het overgangsrecht voor de zorgplicht. Ook zijn er 2 FAQ's toegevoegd over het nemen van een nieuw besluit en het wijzigen van een vastgestelde verontreinigingscontour. Zie de pagina Overgangsrecht saneringen Aanvullingswet bodem.

Rioolslib, kolkslib, gemaalslib en veegvuil (RKGV)

RKGV is de verzamelnaam van rioolslib, kolkslib, gemaalslib (RKG-slib) en veegvuil. RKGV is een afvalstof, maar kan onder voorwaarden als grond worden hergebruikt. De voorwaarden voor verwerking en hergebruik staan op de nieuwe pagina Samenvoegen en verwerken van RKGV.

Verplaatsing uitmonding afzuigkap

Bij een verbouwing komt het regelmatig voor dat iemand de uitmonding van een nieuwe afzuigkap met een eigen afvoerbuis naar buiten wil verplaatsen. Wat zijn hiervoor de regels?

Verplaatsing van een uitmonding van de afzuigkap is volgens het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) 'verbouw'. De eisen voor verbouw over ventilatie staan in artikel 5.15: bij het verplaatsen van een voorziening voor luchtverversing gelden de nieuwbouweisen van de artikelen 4.126 en 4.127. Voor de plaats van een nieuwe uitmonding of toevoeropening moet het niveau van eisen voor nieuwbouw worden aangehouden.

In lid 2 van artikel 4.126 staat: een instroomopening en een uitmonding van een voorziening voor luchtverversing liggen op een afstand van ten minste 2 meter van de bouwwerkperceelsgrens, gemeten loodrecht op de uitwendige scheidingsconstructie van de gebruiksfunctie. Dit geldt niet voor een in het dak gelegen instroomopening of uitmonding.

Grenst het bouwwerkperceel aan een openbare weg, openbaar water of openbaar groen? Dan wordt de afstand van ten minste 2 meter aangehouden tot het hart van die weg, dat water of dat groen. Deze lokale toetsing moet de gemeente doen. Voldoet de opening niet aan de eisen, dan is de gemeente het bevoegd gezag voor toezicht.

Bekijk voor meer informatie de pagina Verbouwen van een bouwwerk: dit houdt het in.

(Nieuwe) brandmeldinstallatie en programma van eisen

Stelt de brandweer dat een brandmeldinstallatie vernieuwd moet worden? Dan krijgt de gemeente soms een programma van eisen (PvE) toegestuurd voor de nieuwe brandmeldinstallatie. De brandweer wil graag via het zaaksysteem communiceren. Omdat er geen activiteit aan gekoppeld is, komt dit niet in het zaaksysteem van de gemeente. Is er inderdaad geen informatieplicht of meldingsplicht voor alleen het toetsen van het PvE?

Het aanpassen of vernieuwen van de brandmeldinstallatie wordt beschouwd als verbouw. Hiervoor gelden de regels van hoofdstuk 5 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Die regels zeggen dat bij volledige vernieuwing de nieuwe installatie aan de nieuwbouweisen moet voldoen. Dat betekent dat artikel 4.208 over brandmeldinstallaties en artikel 4.213 over ontruimingsinstallaties geldt. Daarin staat dat installaties moeten voldoen aan NEN 2535 en NEN 2575. Deze normen geven aan dat er een PvE moet zijn dat bij de nieuwe installatie hoort. In het Bbl staat echter niet dat dit naar het bevoegd gezag moet worden gestuurd. Dus er is geen meldings- of informatieplicht vanuit het Bbl.

Is in de aanvraag voor een vergunning een PvE aangeleverd, maar wil iemand vervolgens toch een andere installatie realiseren? En zijn de nieuwe installatie en het PvE afgedekt door de verleende vergunning? Dan hoeft het PvE niet opgestuurd te worden. Is dit niet het geval, dan is het advies: een nieuw PvE toesturen (door de aanvrager) en de vergunning wijzigen (door het bevoegd gezag).

Kiezen van werkzaamheden en gebruikersonderzoek

De helpdesk wordt veel bevraagd over het kiezen van werkzaamheden in de Vergunningcheck. Bezoekers van het Omgevingsloket vinden het vaak lastig om de juiste werkzaamheden te kiezen. De taal en de zoekfunctie sluiten bijvoorbeeld niet altijd aan bij wat ze verwachten. Daardoor vinden ze de werkzaamheden niet, of herkennen ze deze niet. Dit was voor de ontwikkelaars van het Omgevingsloket mede aanleiding om te onderzoeken hoe ze het makkelijker kunnen maken voor bezoekers.

Elk kwartaal doen de ontwikkelaars van het DSO een onderzoek naar de gebruikersvriendelijkheid. Vanaf januari publiceert IPLO informatie over de gebruikersonderzoeken op de website. De uitkomsten van het meest recente onderzoek zijn geanalyseerd. Enkele aanbevelingen aan de ontwikkelaars:

• Geef extra uitleg bij de werkzaamheden.
• Maak beter onderscheid tussen werkzaamheden.

Lees meer over deze en andere aanbevelingen bij de uitkomsten van het Gebruikersonderzoek naar werkzaamheden in het Omgevingsloket (september 2024).

Storingsmeldingen Regels op de kaart

In de eerste week van januari kregen bezoekers van Regels op de kaart foutmeldingen bij het raadplegen van omgevingsdocumenten in Regels op de kaart. Deze foutmeldingen werden veroorzaakt door 2 storingen, waarvan IPLO storingsmeldingen ontving. IPLO meldde deze vervolgens bij de beheerders van Regels op de kaart en informeerde bezoekers van het Omgevingsloket en de IPLO-website.

• Opgelost: Foutmelding bij het raadplegen van (bestemmings)plannen in Regels op de kaart op alle omgevingen
• Opgelost: Foutmelding bij het aanklikken van plannen in Regels op de kaart op alle omgevingen

Brand- of explosievoorschriftengebied

Gemeenten kunnen als sluitstuk van de externe veiligheidsafweging een brand- of explosievoorschriftengebied voor een locatie opnemen. In sommige gevallen is dit ook verplicht. Hier gelden dan aanvullende bouweisen voor nieuwbouw en vervangende nieuwbouw. Een voorbeeld van wanneer dit verplicht is: als er een kinderdagverblijf nieuw gebouwd wordt binnen het aandachtsgebied van een hogedrukaardgasleiding. Goed om te vermelden is dat gelijkwaardigheid mogelijk is. Zie voor meer informatie de pagina Gelijkwaardige maatregelen externe veiligheid.

Het besluit tot vaststellen van een brandvoorschriftengebied kan (of moet) in het omgevingsplan worden ondergebracht. Op basis van artikel 5.14, tweede lid van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) kan (of moet) een gemeente een brand- of explosievoorschriftengebied aanwijzen in het (nieuwe) deel van het omgevingsplan. In artikel 12.27c van het Bkl staat dat een brand- of explosievoorschriftengebied ook kan worden aangewezen in een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA), als deze voor beperkt kwetsbare, kwetsbare of zeer kwetsbare gebouwen wordt aangevraagd.

IPLO maakt zelf geen voorbeelden van regels voor voorschriftengebieden, maar ze zijn wel te vinden, bijvoorbeeld in:

• de handreiking Bouwstenen fysieke veiligheid voor het omgevingsplan (hoofdstuk 8) (verwijst naar een andere website)
• de handreiking Aandachtsgebieden in het omgevingsplan (bijlage 6) (verwijst naar een andere website)

Deze handreikingen uit 2022 en 2023 zijn nog bruikbaar voor voorbeelden van planregels.

Meer informatie

Aandachtsgebieden en voorschriftengebieden

Toelaten van activiteiten en stellen van regels voor activiteiten in het omgevingsplan

Gemeenten stellen in het omgevingsplan regels met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties (artikel 4.2, Omgevingswet). Via instructieregels in het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) regelt het Rijk dat gemeenten de toelaatbaarheid beoordeelt van risicovolle milieubelastende activiteiten uit het Bal, die in bijlage VII van het Bkl worden aangewezen. Er kunnen echter ook activiteiten zijn die niet in bijlage VII zijn aangewezen, maar waarvan de gemeente vindt dat toch een veiligheidsafstand noodzakelijk is. Een voorbeeld hiervan zijn nieuwe ontwikkelingen, zoals de opslag van lithiumionbatterijen.

De gemeente kan met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties regels stellen over de toelating van deze activiteiten op een locatie. Bijvoorbeeld door het aanhouden van veiligheidsafstanden tussen de opslaglocatie en gevoelige functies. Daarnaast kan de gemeente in het omgevingsplan regels stellen voor activiteiten met gevolgen voor de fysieke leefomgeving die niet op rijksniveau geregeld zijn. Dit kan op grond van artikel 2.3, lid 1 en artikel 4.1 van de Omgevingswet). Deze regels richten zich op de exploitatie van de opslag, bijvoorbeeld het voldoen aan de regels die staan in PGS 37 (Publicatiereeks gevaarlijke stoffen).

Overgangsrecht en geluid

Gemeenten en omgevingsdiensten hebben op het gebied van geluid te maken met overgangsrecht. Zij zoeken informatie over de overgangsbepalingen bij het toepassen van de instrumenten van de Omgevingswet.

Op onze website vinden ze welke overgangsbepalingen gelden voor welke situatie. Bijvoorbeeld de eisen voor het bepalen en beoordelen van geluid bij het toelaten van een nieuwe woning bij een industrieterrein. Zoals in de geluidzone van een gezoneerd industrieterrein waarvoor nog geen geluidproductieplafonds als omgevingswaarden (gpp's) zijn vastgesteld.

Er is een onderverdeling naar regels over:

• een geluidbron
• een geluidgevoelig gebouw
• de bruidsschat

Meer informatie vindt u via het overzicht Overgangsrecht en geluid onder de Omgevingswet.

Milieuzonering

Regelmatig krijgt IPLO vragen van gemeenten, andere overheden en inwoners over activiteiten en milieuzonering. In oktober 2024 publiceerde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een nieuwe handreiking Activiteiten en milieuzonering (verwijst naar een andere website) over milieuzonering en de veranderde systematiek daarbij.

Gemeenten kunnen met vragen hierover terecht bij de VNG. Andere belanghebbenden kunnen algemene vragen over systematiek van milieuzonering stellen aan IPLO. Voor vragen over locatiespecifieke situaties is de desbetreffende gemeente het aanspreekpunt.

Opslag van mest

IPLO krijgt vragen over mestopslag bij voormalige veehouderijen en op andere locaties die niet worden gebruikt voor landbouwactiviteiten. Een voorbeeld is een veehouderij die gestopt is en waar de mestopslagen nog gebruikt worden voor mestopslag van derden. De vragen zijn te verklaren omdat de derogatie voor het uitrijden van mest niet wordt verlengd.

Meer informatie is te vinden op de IPLO-pagina Opslaan van mest: wanneer welke regels gelden. Daar staan de algemene regels. Ook staat er uitleg over situaties waar het opslaan van de mest niet onder een aangewezen milieubelastende activiteit van het Bal valt. Bijvoorbeeld als een veehouder stopt met het houden van dieren en een tijdelijk mestbassin opricht voor het opslaan van de drijfmest uit de kelders.

Mer-procedure bij veehouderijen

De inzichten rond de mer-plicht zijn gewijzigd voor situaties waarin een mer-beoordeling of -plicht nodig is. Onder het oude recht werd een te soepele invulling gegeven aan de mer-richtlijn. Op de IPLO-site hebben we de pagina's over de mer-beoordeling waar nodig aangepast.

Allereerst is het goed om te weten dat het begrip installatie voor de mer(-beoordeling) gelijk is aan:

• het begrip installatie in de IPPC-installatie in artikel 3.201
• de 'andere milieubelastende installatie' in artikel 3.202

van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).

Is door de oprichting, wijziging of uitbreiding van een installatie voor de veehouderij een omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit nodig? Dan is ook een mer-beoordeling nodig. Soms geldt direct een mer-plicht.

Meer informatie

• Installatie veehouderij en mer-beoordeling
• Veehouderijen en milieueffectrapportage

Nieuwe wet- en regelgeving rondom legionella

Er is recent nieuwe wetgeving rondom legionella vastgesteld. Ook komt er nog nieuwe regelgeving aan. De onderwerpen in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) spreken voor zich. Maar vraagstellers zien legionella op meer fronten de revue passeren en vragen zich af hoe het bijvoorbeeld voor sauna's, tandartspraktijken, hottubs en waterzuiveringen is geregeld. De legionella-informatie op onze website is recent vernieuwd en de regelgeving is te vinden op Regels voor legionellapreventie.