Zoeken in deze site

Vraagbaak over onteigeningen

Gepubliceerd op 15 april 2025

Onteigening van onroerende zaken komt niet heel vaak voor. De regels over onteigening staan sinds 1 januari 2024 niet meer in de onteigeningswet, maar in de Omgevingswet. Vragen over dit onderwerp komen binnen bij het Kenniscentrum Onteigeningen voor Overheden, via het Informatiepunt Leefomgeving.

Wat is onteigenen nu precies? Het gaat om 'het ontnemen van de eigendom van onroerende zaken in het algemeen belang voor het ontwikkelen, gebruiken of beheren van de fysieke leefomgeving.' Bijvoorbeeld voor woningbouw, infrastructuur, dijkversterking, energietransitie of natuurontwikkeling. Het instrument onteigening wordt toegepast als aankoop niet of niet op tijd lukt. Er moet sprake zijn van een algemeen belang, noodzaak en urgentie van de onteigening.

Van Kroon naar decentraal

Tot 1 januari 2024 waren onteigeningen een zaak van de Kroon. Grondslag was de onteigeningswet die dateerde uit 1851. Gemeenten, provincies of waterschappen dienden een verzoek in en de Koning besliste via een Koninklijk Besluit over de onteigening. Met de komst van de Omgevingswet nemen de decentrale overheden de onteigeningsbeschikking zelf. Deze moet nog wel worden bekrachtigd door de bestuursrechter.

Kenniscentrum Onteigeningen voor Overheden

Als overheden vragen hebben over onteigeningen kunnen zij terecht bij het Kenniscentrum Onteigeningen voor Overheden. Zij kunnen het Kenniscentrum benaderen via het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO). Het Kenniscentrum bestaat sinds de start van de Omgevingswet. Het werkt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mede namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen. Rijkswaterstaat verzorgt de inrichting van het Kenniscentrum. De medewerkers van het Kenniscentrum zijn specialisten van Rijkswaterstaat en van decentrale overheden.

Meer over onteigeningen

Op de IPLO-website is veel informatie over onteigenen te vinden. Zo leest u er bijvoorbeeld meer over:

Ook de handige Praktijkgids Onteigeningen voor Overheden die het Kenniscentrum heeft samengesteld, is op de IPLO-website te vinden.