Houtkachels: regels bij nieuwbouw

Op deze pagina

• Algemene regels in het Bbl
• Plaats van de afvoer van rook (schoorsteen)
• Europese producteisen voor nieuwe kachels
• Mogelijkheden voor lokale regels
• Lees meer informatie

Algemene regels in het Bbl

In het Bbl staan onder meer technische regels voor het (ver)bouwen en gebruiken van een woning. Deze regels richten zich op veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en bruikbaarheid.

In paragraaf 4.3.8 staan eisen voor de afvoer van rookgas en de toevoer van verbrandingslucht. Een bouwwerk met een (hout)kachel of open haard moet de juiste voorzieningen hebben, zodat de kwaliteit van de binnenlucht niet nadelig is voor de gezondheid (artikel 4.134). Er gelden bijvoorbeeld eisen voor de capaciteit van de afvoer van rookgas (artikel 4.136) en de plaats van de schoorsteen (artikel 4.138).

Plaats van de afvoer van rook (schoorsteen)

Bij nieuwbouw en verbouw gelden de volgende voorwaarden voor de afvoer van rookgas van vaste brandstoffen, zoals hout:

1. De uitmonding van de afvoer moet boven het dak liggen.
2. De uitmonding van de afvoer moet op minimaal 1 meter van de buren (bouwwerkperceelgrens) liggen.

Dit volgt uit artikel 4.138, lid 3 en 4 van het Bbl en artikel 5.16 Bbl. Voor een houtkachel, pelletkachel of open haard is een gevelafvoer dus niet toegestaan. Artikel 4.138 lid 1 Bbl schrijft ook een minimale verdunningsfactor voor de rook van verbrandingstoestellen voor. Dit is om te voorkomen dat deze rook weer onverdund het gebouw ingezogen wordt.

Voor bestaande bouw geeft het Bbl minder specifieke voorwaarden. aan de plaats van de rookgasafvoer. Artikel 3.76 Bbl verwijst naar NEN-norm 8757. Daarin staan voorwaarden voor de stromingsrichting en ook dat een uitmonding in de gevel niet is toegestaan bij vaste brandstoffen.

Afvoerhoogte

Voor de bepaling van de afvoerhoogte van de rookgassen gelden verwijst het Bbl naar de normen NEN 2757-1 (nieuwbouw of verbouw) en NEN 8757 (bestaande bouw).

Bij toepassing van de NEN-norm 2757-1 is de vereiste afvoerhoogte minimaal 0,5 meter boven nokhoogte, afhankelijk van de dakhelling en de plaats van de schoorsteen. Een toelichting daarop staat in het kennisdocument Gezondheids- en hindereffecten door houtkachels van particulieren van de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (STAB), dat in 2024 geactualiseerd is. Ook de Praktijkrichtlijn NPR 2758:2022 en het Praktijkboek Besluit bouwwerken leefomgeving geven meer informatie.

Bij bestaande schoorstenen mogen de rookgassen soms wel onder nokhoogte worden afgevoerd, ook weer afhankelijk van de hellingshoek en de plaats van de schoorsteen (NEN 8757).

Meer informatie vindt u ook in de Routewijzer Houtstook en overlast.

Let op: voor een nieuwe schoorsteen op een (lage) aanbouw gelden aanvullende eisen, omdat de bestaande gevel als 'belemmering' geldt voor de stromingsrichting van de rookgassen. De schoorsteen moet dan hoog genoeg zijn om de rook te laten wegstromen. De benodigde hoogte hangt af van de precieze situatie, maar dat kan metershoog boven het dakvlak zijn. In NEN2757 staat meer informatie (paragraaf 5.2.2). Een grove vuistregel is dat de pijp bijna moet reiken tot de nokhoogte van het dak van het aanliggende gebouw (de uitmonding mag in een hoek van 10 graden lager liggen). Maar dat hangt dus wel van de precieze situatie af.

Een installateur moet deze regels toepassen. Een bouwkundig inspecteur van de gemeente kan controleren of een schoorsteen aan de regels voldoet.

Europese producteisen voor nieuwe kachels

Voor nieuwe particuliere kachels geldt in Europa sinds januari 2022 een strenger productbeleid (Ecodesign-verordening, bijlage II). Er mogen alleen toestellen op de markt komen die aan de typekeureisen voldoen. Als een kachel aan de typekeureisen voldoet, mag de fabrikant een CE-markering aanbrengen.

De typekeureisen gaan over het rendement, de veiligheidsaspecten en de uitstoot (emissies).

Mogelijkheden voor lokale regels

Een gemeente kan de installatie of aanwezigheid van houtkachels niet verbieden. Ook kan een gemeente geen lokale eisen stellen aan het keuren en installeren van een houtkachel. Is aan de technische eisen uit het Bbl voldaan? Dan mag een kachel geplaatst worden. Bovendien zijn houtkachels als product toegestaan op de (Europese) markt.

Wél kan een gemeente het gebruik van houtkachels beïnvloeden. De gemeente kan bijvoorbeeld in het omgevingsplan regels stellen om nadelige gevolgen van die rookgassen te voorkomen of te beperken. Lees hierover meer op de pagina Regels voor houtstook vanuit woningen.

Oogmerken Bbl en omgevingsplan

De oogmerken van het Bbl en het omgevingsplan kunnen verschillen. Afhankelijk van het oogmerk kunnen gemeenten daarom soms toch regels stellen, die het Bbl aanvullen. Dit geldt bijvoorbeeld bij houtstook. Gemeenten kunnen als voorwaarde voor het gebruik van haarden en houtkachels eisen stellen aan de hoogte van de rookafvoer.

Houtstookregels in het omgevingsplan zullen zich vooral richten op de leefbaarheid en gezondheid van omwonenden en op de bescherming van het milieu (de luchtkwaliteit).

De regels uit paragraaf 4.3.8 Bbl richten zich in de eerste plaats op de eigen gezondheid en de veiligheid van de gebruiker van een woning of ander bouwwerk. En in enige mate ook op bescherming van de buren (zie toelichting bij artikel 4.138).

Om de (directe) omgeving beter te beschermen tegen rookgassen heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) daarom in de staalkaart 'bestaande woonwijk' voor particuliere houtstook onder meer de volgende voorbeeldregel voor het omgevingsplan opgenomen: De uitlaat van de schoorsteen bevindt zich minimaal 0,5 meter boven de nok.

Een schoorsteen die hier niet aan voldoet, mag in het werkingsgebied van deze regel niet gebruikt worden voor houtstook. Deze gebruikseis heeft als doel of oogmerk ernstige overlastsituaties voor de omgeving te beperken.

Meer informatie

• Regels voor houtstook vanuit woningen
• Routewijzer houtstook en overlast
• Afvoer van rookgas en toevoer van verbrandingslucht (nieuw rookkanaal)