Bronnen waar toezichthouders en handhavers kunnen vinden wat onder de specifieke zorgplicht valt
Voor milieubelastende activiteiten geldt een specifieke zorgplicht. Deze pagina biedt toezichthouders en handhavers een overzicht van bronnen die ze kunnen gebruiken om te bepalen of de specifieke zorgplicht een bepaalde gedraging verbiedt.
Specifieke zorgplicht
Sommige voorschriften uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling komen niet letterlijk terug in de instrumenten van de Omgevingswet. In het kader van 'eenvoudig beter' heeft de wetgever vanzelfsprekende voorschriften niet meer uitgeschreven. In plaats daarvan vallen ze onder de specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten van het Besluit activiteiten leefomgeving Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) (Bal) en de bruidsschat Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup).
De specifieke zorgplicht geldt altijd naast de uitgeschreven regels. Het gaat om meer dan alleen bepaalde voorschriften uit de oude regelgeving vervangen. Het is ook een zogeheten veegbepaling. Hij geldt voor alle gevallen waarin er geen uitgeschreven voorschrift is, maar het vanzelf spreekt dat bepaald gedrag verkeerd is. Daardoor zorgt de specifieke zorgplicht ervoor dat bedrijven altijd moeten blijven nadenken of er nog iets extra nodig is, naast de uitgeschreven regels.
Oude regels niet verdwenen
De voorschriften uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling komen grotendeels in het Bal en lokale regelgeving terecht. Meestal in de vorm van uitgewerkte voorschriften, soms als onderdeel van een specifieke zorgplicht. Een klein gedeelte is geschrapt. In de figuur ziet u hoe dat werkt bij het omgevingsplan.
Bij een handhavingsbeschikking moet het bevoegd gezag goed motiveren waarom een bepaalde handeling onder de specifieke zorgplicht valt. Dit is meestal erg gemakkelijk bij een voorschrift uit de oude regelgeving dat is opgegaan in de specifieke zorgplicht. Het bevoegd gezag kan namelijk met de nota van toelichting in de hand motiveren dat het voorschrift voortaan onder de specifieke zorgplicht valt.
Vindplaatsen van milieuregels
Er zijn verschillende plaatsen waar toezichthouders en handhavers kunnen vinden of een bepaalde gedraging onder de specifieke zorgplicht valt.
Vindplaats 1: toelichtingen bij Bal en bruidsschat
De specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten staat in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en in de bruidsschat. In de toelichtingen bij het Bal en de bruidsschat staat veel informatie over de regels die voortaan onder de specifieke zorgplicht vallen. Deze toelichtingen vindt u op volgende pagina's:
Een handhaver kan een besluit om op de specifieke zorgplicht te handhaven vaak motiveren met een verwijzing naar zo'n toelichting.
Voorbeeld: tankstation voor pleziervaartuigen
Een bedrijf tankt pleziervaartuigen. Een toezichthouder ziet dat het bedrijf niets heeft om gemorste brandstof op te ruimen. In het Activiteitenbesluit viel dit onder artikel 4.78. Er staat geen vergelijkbaar artikel in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Het bedrijf zegt dat het nergens toe verplicht is, omdat er niets over in het Bal staat. Toch kan de toezichthouder makkelijk handhaven op de specifieke zorgplicht. De motivering van de handhavingsbeschikking kan verwijzen naar de toelichting bij artikel 4.537 van het Bal. Daar staat het volgende:
Op grond van de specifieke zorgplicht van artikel 2.11 moeten voldoende hulpmiddelen aanwezig zijn voor de bestrijding van een verontreiniging van het oppervlaktewater. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om hulpmiddelen om de gevolgen van een oliemorsing op het oppervlaktewater te beperken, zoals absorptiemateriaal of een olieboom.
Vindplaats 2: artikel 2.11 Bal over specifieke zorgplicht
In artikel 2.11 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) staat een verduidelijking van de specifieke zorgplicht. Daar staat onder andere:
- bedrijven moeten de beste beschikbare technieken (BBT Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup)) toepassen
- wanneer bedrijven afvalwater lozen of stoffen gekanaliseerd in de lucht uitstoten, dan moeten die doelmatig bemonsterd kunnen worden
- metingen moeten representatief zijn en monsters mogen niet worden verdund
- bedrijven moeten meetresultaten op geschikte wijze registreren, verwerken en presenteren
- voor zover verontreiniging van de bodem ontstaat, moet herstel van de bodem redelijkerwijs mogelijk blijven
- bedrijven moeten afvalstoffen afvoeren na beëindiging van een activiteit als bedoeld in hoofdstuk 3
Zie voor verdere uitleg wat er onder de specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten in het Bal valt. Deze pagina gaat over artikel 2.11 van het Bal. Dit artikel geldt voor alle milieubelastende activiteiten die in hoofdstuk 3 van het Bal staan.
Vindplaats 3: branchebladen, checklists en andere hulpmiddelen
Toezichthouders en handhavers gebruiken bij de huidige wetgeving digitale checklists, branchebladen, en andere hulpmiddelen. Het is zeer waarschijnlijk dat die worden aangepast naar de nieuwe regelgeving. Daarbij hoort natuurlijk ook informatie over wat er minimaal onder de specifieke zorgplicht valt.
Zie ook
Besluit activiteiten leefomgeving (Bal)
Het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) is één van de 4 algemene maatregelen van bestuur (AMvB's) onder de Omgevingswet. Het Bal bevat regels van het Rijk over activiteiten in de fysieke leefomgeving.
Bruidsschat
De term ‘bruidsschat’ wordt gebruikt voor de regels die door het Rijk als onderdeel van het Invoeringsbesluit Omgevingswet automatisch zijn toegevoegd aan het tijdelijk deel van het omgevingsplan van alle gemeenten en aan elke waterschapsverordening.
In de bruidsschat staan regels over activiteiten die voor inwerkingtreding van de Omgevingswet door het Rijk werden gesteld. Onder de Omgevingswet is het stellen van deze regels gedecentraliseerd naar gemeenten en waterschappen. De regels van de bruidsschat zijn een bijzondere vorm van overgangsrecht.
Beste beschikbare technieken (BBT)
Het meest doeltreffende en geavanceerde ontwikkelingsstadium van de activiteiten en exploitatiemethoden waarbij de praktische bruikbaarheid van speciale technieken om het uitgangspunt voor de emissiegrenswaarden en andere vergunningvoorwaarden te vormen is aangetoond, met als doel emissies en gevolgen voor het milieu in zijn geheel te voorkomen, of wanneer dit niet mogelijk is, te beperken, waarbij wordt verstaan onder:
- technieken: zowel de toegepaste technieken als de wijze waarop de installatie wordt ontworpen, gebouwd, onderhouden, geëxploiteerd en ontmanteld
- beschikbare: op zodanige schaal ontwikkeld dat de betrokken technieken, kosten en baten in aanmerking genomen, economisch en technisch haalbaar in de betrokken industriële context kunnen worden toegepast, onafhankelijk van de vraag of die technieken wel of niet binnen Nederland worden toegepast of geproduceerd, mits zij voor de exploitant op redelijke voorwaarden toegankelijk zijn,
- beste: het meest doeltreffend voor het bereiken van een hoog algemeen niveau van bescherming van het milieu in zijn geheel
Deze begripsbepaling staat in de bijlage bij de Omgevingswet.