Zoeken in deze site

Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken (Wkpb) en Omgevingswet

Naast de Omgevingswet blijft de Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken (Wkpb) bestaan. De Wkpb bepaalt welke publiekrechtelijke beperkingen worden ingeschreven in de Basisregistratie Kadaster Publiekrechtelijke Beperkingen (BRK-PB). De Omgevingswet heeft soms gevolgen voor de inschrijving van publiekrechtelijke beperkingen bij het Kadaster.

Afkorting Wkpb of Wkpboz

De Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken wordt wetstechnisch afgekort tot Wkpboz. Maar de meest gebruikte afkorting in de praktijk is Wkpb. Op deze website gebruiken we daarom als afkorting Wkpb.

Op deze pagina

Op deze pagina vindt u informatie over:

Doel van de Wkbp

Het doel van de Wkpb is om eenvoudig inzicht te geven in door de overheid opgelegde beperkingen op een stuk grond of een gebouw. Daarom moet het bevoegd gezag op grond van de Wkpb aangewezen publiekrechtelijke beperkingen aan het Kadaster ter inschrijving in de Basisregistratie Kadaster Publiekrechtelijke Beperkingen (BRK-PB) aanbieden. Met beperkingen bedoelt de wetgever beperkingen aan het vrije beschikkingsrecht van de eigenaar of beperkt gerechtigden op een onroerende zaak. De kenbaarheid van privaatrechtelijke beperkingen is geregeld in het Burgerlijk Wetboek en de Kadasterwet en maakt geen deel uit van de Wkpb.

Welke besluiten inschrijven in BRK-PB

Op welke beperkingenbesluiten de Wkpb van toepassing is, staat in artikel 1, onder b, van de Wkpb. Dit artikelonderdeel benoemt in sub 2°en 3° zelf 2 beperkingenbesluiten waarop de Wkpb van toepassing is. Dit zijn:

  • een toezending van een ontwerpbesluit door Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap als bedoeld in artikel 3.2, lid 1, van de Erfgoedwet, in samenhang met artikel 3:13, lid 1, Awb

  • een afschrift van een inschrijving door Onze Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van een als rijksmonument aangewezen monument of archeologisch monument in het rijksmonumentenregister, bedoeld in artikel 1.1 van de Erfgoedwet.

De overige beperkingenbesluiten waarop de Wkpb van toepassing is, staan in de bijlage van het Aanwijzingsbesluit Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken (kortweg: Aanwijzingsbesluit). Dit volgt uit artikel 1, onder b, onder 1° in samenhang met artikel 2, lid 1, van de Wkpb en artikel 2 van het Aanwijzingsbesluit.

Ook zijn in te schrijven beperkingenbesluiten:

  • besluiten waarmee een bestaand beperkingenbesluit wordt gewijzigd of komt te vervallen (artikel 2, lid 4 Wkpb)
  • beslissingen in administratief beroep of rechterlijke uitspraken waarbij het beperkingenbesluit wordt herroepen, vernietigd, ingetrokken of gewijzigd (artikel 3 Wkpb).

Termijnen registratie in BRK-PB

Het bestuursorgaan dat het hiervoor bedoelde beperkingenbesluit (incl. besluiten tot wijziging of intrekking) heeft vastgesteld, biedt het beperkingenbesluit ter inschrijving in de BRK-PB aan bij het Kadaster. Dit moet meestal binnen 4 dagen na de dag van bekendmaking van het beperkingenbesluit. Er kan ook een andere termijn gelden.

Enkele voorbeelden van andere termijnen zijn:

  • voor beslissingen in administratief beroep of rechterlijke uitspraken: een termijn van 4 dagen na de dag waarop het bestuursorgaan een gewaarmerkt afschrift daarvan heeft ontvangen
  • bij het onherroepelijk en anders dan als gevolg van een beperkingenbesluit of een daarop betrekking hebbende beslissing in administratief beroep of rechterlijke uitspraak vervallen beperking: een termijn van 4 dagen na de dag waarop het bestuursorgaan kennis heeft gekregen van het vervallen.

De voor de verschillende beperkingen en situaties geldende termijnen staan in artikel 15 van de Wkpb.

Aanbieden ter inschrijving in de BRK-PB

Het registreren en bijhouden van een publiekrechtelijke beperking is mogelijk via het BRK-PB beheerportaal van het Kadaster. Het portaal is via 'Mijn Kadaster' benaderbaar. Meer informatie daarover vindt u op de website van het Kadaster op onder andere de volgende pagina's:

Overzicht BRK-PB grondslagcodes

Een compleet overzicht van alle BRK-PB grondslagcodes staat op de waardelijst van het Kadaster.

Zie de pagina Waardelijsten - Kadaster.nl zakelijk. De codes kunt in het te downloaden zip-bestand terugvinden in het Excelbestand in de map Grondslag BRK-PB.

De waardelijst is inclusief de (oude) grondslagen die niet voor nieuwe registraties kunnen worden gebruikt, maar nog wel bij bestaande beperkingen kunnen voorkomen.

Voor het bepalen van de juiste code vergelijkt u de juridische grondslag van uw beperkingenbesluit en de beschrijving daarvan in artikel 1, onder b, Wkpb of bijlage 2 van het Aanwijzingsbesluit Wkpb met de omschrijvingen in de waardelijst. U gebruikt de code waarbij de omschrijving overeen komt.

In verband met de wijzigingen van de Wkpb en het Aanwijzingsbesluit in verband met de inwerkingtreding van de Omgevingswet adviseren wij om naast de waardelijst ook altijd de transponeringstabel (zie verderop op deze pagina, onder het kopje Brief over wijzigingen voor decentrale overheden), te raadplegen.

Code opzoeken in het BRK-PB beheerportaal

Ook kunt u tijdens het registratieproces in het BRK-PB beheerportaal op steekwoorden van de grondslag de juiste code zoeken (de korte omschrijving staat bij de code).

Werkingsgebieden per besluit

In de Regeling Wkpb staat in bijlage II bij artikel 2 de tabel Toegestane werkingsgebieden per soort besluit/per grondslag. In de tabel staat per grondslag welke type(n) werkingsgebied zijn toegestaan. In het handboek van de Wkpb vindt u ook een beslisboom waarmee u kunt bepalen welke toegestane type het beste bij de beperking past.

Vragen over aanbieden ter inschrijving in de BRK-PB

Heeft u praktische vragen over het ter inschrijving in de BRK-PB aanbieden van een publiekrechtelijke beperking? Daarvoor kunt u terecht bij de klantenservice Inschrijving en Registratie van het Kadaster. Dit kan op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur op telefoonnummer 088 183 32 00. Of stel uw vraag aan het Kadaster via: Contact over BRK-PB (Wkpb).

Heeft u juridische vragen over de inschrijving? Dan kunt u deze stellen aan de experts van het IPLO via het vragenformulier. Ook kunt u telefonisch uw vraag stellen. De telefonische helpdesk is bereikbaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur via 088 797 07 90.

Wkpb en DSO

In het kader van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) beziet het ontwikkelteam of het informatie over publiekrechtelijke beperkingen, dus niet de beperkingen zelf, ook via het DSO inzichtelijk kan maken. Het tonen van de publiekrechtelijke beperkingen via het Omgevingsloket, onderdeel Regels op de kaart, in de vorm van een zogenoemd informatieproduct, is een bestaande wens.

Wijzigingen als gevolg van de Omgevingswet

Door de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn bestaande regels over publiekrechtelijke beperkingen uit diverse wetten over de fysieke leefomgeving vervallen. Deze zijn vervangen door regels in, of op grond van, de Omgevingswet. Daarom zijn bij inwerkingtreding van de Omgevingswet artikel 1, onder b, van de Wkpb én het Aanwijzingsbesluit gewijzigd.

Artikel 1, onder b, van de Wkpb is gewijzigd via artikel 2.42a van de Invoeringswet Omgevingswet zoals dat aan de Invoeringswet Omgevingswet is toegevoegd met de wijzigingswet Stb. 2021, 425.

De bijlage bij het Aanwijzingsbesluit waarin de beperkingenbesluiten zijn opgesomd, is gewijzigd door:

Ook de Regeling kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken is in verband met de inwerkingtreding van de Omgevingswet gewijzigd. Met deze wijziging is met name bijlage II van de Regeling gewijzigd. In bijlage II staat een tabel waarbij per beperkingenbesluit uit de Wkpb is bepaald welk zogeheten werkingsgebied mag worden gebruikt bij de aanlevering van gegevens over het beperkingenbesluit.

Enkele in het oog springende veranderingen

Het exploitatieplan op grond van de Wet ruimtelijke ordening komt onder de Omgevingswet niet terug. De opvolger hiervan zijn de kostenverhaalregels. Kostenverhaalregels worden opgenomen in het omgevingsplan. Kostenverhaalregels in het omgevingsplan zijn zichtbaar via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Zij vallen niet onder de Wkpb. Verbindt het bevoegd gezag aan een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit voorschriften over kostenverhaal (artikel 13.14, lid 3, aanhef en onder a, Omgevingswet)? Dan is het wel een beperkingenbesluit als bedoeld in de Wkpb. Hetzelfde geldt voor voorschriften over kostenverhaal in een projectbesluit dat op grond van artikel 22.16 Omgevingswet geldt als een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (artikel 13.14, lid 3, aanhef en onder b, Omgevingswet).

Voorkeursrechten vallen na inwerkingtreding van de Omgevingswet niet meer onder de Wkpb. Wel moeten overheden deze nog steeds in de openbare registers inschrijven. Deze verplichting wordt voortgezet in artikel 16.82a, lid 1, Omgevingswet. Het gaat hier dus om een inschrijfplicht rechtstreeks op grond van de Omgevingswet en niet op grond van de Wkpb.

De aanwijzing en bescherming van gemeentelijke monumenten vinden op grond van de Omgevingswet plaats in het omgevingsplan. Het omgevingsplan is kenbaar via het DSO. Daarom valt dit niet langer onder de Wkpb. Maar de verplichting om gemeentelijke monumenten in het omgevingsplan te regelen, geldt nog niet direct bij inwerkingtreding van de Omgevingswet. Gemeenten hebben daarvoor tot eind 2031 de tijd. Voor deze overgangsperiode is er overgangsrecht voor de registratie op grond van de Wkpb (artikel 4.84a van de Invoeringswet Omgevingswet zoals gewijzigd met wijzigingswet Stb. 2021, 425).

Ook de aanwijzing en bescherming van provinciale monumenten vinden op grond van de Omgevingswet in beginsel plaats in het omgevingsplan. De aanwijzing van een provinciaal monument vindt plaats via instructieregels of een instructie. Deze bevatten een opdracht om in het omgevingsplan de functieaanduiding provinciaal monument op te nemen en te zorgen voor beschermende regels. Alleen bij hoge uitzondering kunnen Provinciale Staten de functieaanduiding provinciaal monument en de beschermende regels in de provinciale omgevingsverordening opnemen. Dit kan alleen als sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 4.2, lid 2, Omgevingswet. De voorbescherming van een provinciaal monument vindt plaats met voorbeschermingsregels in het omgevingsplan of de omgevingsverordening. De aanwijzing en bescherming van provinciale monumenten is zichtbaar via het DSO. Daarom valt vallen deze besluiten niet langer onder de Wkpb.

Het ontwerpbesluit voor de aanwijzing als rijksmonument, en de inschrijving in het rijksmonumentenregister op grond van de Erfgoedwet, blijven beperkingenbesluiten die onder de Wkpb vallen.

Overgangsrecht

In de meeste gevallen geldt op grond van het overgangsrecht dat onherroepelijke besluiten van vóór de inwerkingtreding van de Omgevingswet in stand blijven. Veelal zijn deze via een ‘geldt als’ constructie in het overgangsrecht gelijkgesteld aan een besluit op basis van de Omgevingswet. Voor nog niet onherroepelijke besluiten geldt dat na inwerkingtreding van de Omgevingswet veelal het oude recht van toepassing blijft totdat het besluit onherroepelijk wordt. Dit geldt ook voor nog niet genomen besluiten waarvoor bepaalde procedurestappen ter voorbereiding zijn gezet. In dit verband moeten we onder het oude recht mede zowel de Wkpb zelf, als het Aanwijzingsbesluit Wkpb en de Rkpb zoals deze golden voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet verstaan. Vanaf het moment van onherroepelijk worden van het besluit in kwestie geldt het nieuwe recht.

Besluiten blijven bij het van toepassing worden van het nieuwe recht in de Basisregistratie Kadaster (BRK-PB) geregistreerd. De aanwijzing in het Aanwijzingsbesluit betreft dan de wettelijke grondslag onder het nieuwe recht. Deze grondslagen gelden uiteraard ook voor nieuwe besluiten die overheden na de inwerkingtreding van de Omgevingswet nemen en aan de BRK-PB toevoegen op basis van de inschrijfverplichting in de Wkpb.

Er zijn ook bijzondere overgangsrechtelijke situaties. Deze betreffen onder andere:

  • de beschermde gemeentelijke monumenten
  • de beschermde provinciale monumenten
  • diverse besluiten op grond van de Wet bodembescherming
  • exploitatieplannen op grond van de Wet ruimtelijke ordening (Wro)
  • voorkeursrechten

Brief over wijzigingen voor decentrale overheden

Voor decentrale overheden verandert er veel voor hun publiekrechtelijke beperkingen met de komst van de Omgevingswet. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties stuurde deze overheidsorganisaties op 18 september 2023 een brief over deze wijzigingen. De bijlage bij deze brief bevat een transponeringstabel die een overzicht geeft van alle veranderingen en acties die ze moeten ondernemen.

Er is ook een vereenvoudigde versie van de transponeringstabel, zie hieronder (laatste bullet).

Downloads

Actie 'hercodering' voorkeursrechten

Meer informatie over de in de brief en bijlage voor voorkeursrechten benoemde actie 'hercodering' vindt u op de website van het Kadaster, op de pagina Stappenplan BRK-PB wijzigingen Omgevingswet en in de notitie van VNG en Kadaster getiteld Migratie voorkeursrechtbeschikkingen van de BRK-PB naar BRK.

Meer informatie