Soil strategy in relatie tot bodem

Healthy soils – new EU soil strategy (2021)

Wat de Healthy soils – new EU soil strategy inhoudt

De EU publiceerde op 17 november 2021 de EU-Bodemstrategie. Deze strategie onderstreept de baten van gezonde bodems voor de samenleving. De strategie geeft acties en een kader met maatregelen voor bescherming, herstel en duurzaam gebruik. Het ontwikkelen van een wet voor gezonde bodems is onderdeel van de strategie. Volgens de strategie zijn bodems gezond als ze in een goede chemische, biologische en fysische conditie zijn. Dan zijn ze in staat om continu zoveel mogelijk ecosysteemdiensten te leveren.

Visie

De strategie gaat over landbouwbodems, natuurbodems, stadsbodems en grondwater. In de Bodemstrategie schetst de Commissie haar visie en doelen voor gezonde bodems in 2050. Daarbij gaat het niet alleen om het herstel en het duurzaam gebruik van bodems. Het gaat juist ook om het creëren van maatschappelijke betrokkenheid, financiële middelen, gelijke voorwaarden op de interne markt, gedeelde kennis, duurzame praktijken en monitoring. Dit om de gemeenschappelijke doelen te bereiken op het gebied van klimaat, biodiversiteit, circulaire economie, voedsel en gezondheid. En dat gaat niet zonder ingrijpende maatregelen.

Middellange- en langetermijndoelen

Om in 2050 gezonde bodems te hebben, stelt de Commissie middellange- en langetermijndoelen. Waarbij de eerste zijn gericht op 2030, zoals Duurzaam ontwikkelingsdoel 15.3 ‘Bestrijd woestijnvorming, herstel aangetast land en bodem en streef naar een landdegradatie-neutrale wereld’ of ‘Bereik tegen 2027 een goede ecologische en chemische toestand in oppervlaktewateren en een goede chemische en kwantitatieve toestand van het grondwater’.

De langetermijndoelen zijn gericht op 2050. Zij vragen een nog grotere inspanning. Bijvoorbeeld het bereiken van een netto-ruimtebeslag van nul (No net land take). En een situatie waarbij bodemverontreiniging niet meer schadelijk is voor mensen en natuur. Een belangrijk doel is eveneens het bereiken van klimaatneutraliteit.

Wettelijke verankering

De Bodemstrategie is ingebed in verschillende Europese trajecten. Natuurlijk is het een belangrijk onderdeel van de European Green Deal. De Bodemstrategie zelf is een opgave vanuit de Biodiversiteitsstrategie 2030. Beide zijn in lijn met de Klimaatadaptatiestrategie en het Zero Pollution Actie Programma.

Eind 2021 is de Commissie met een voorstel voor de Natuurherstelwet gekomen. Deze wet is op 18 augustus 2024 van kracht geworden the EU Nature Restoration Law . De verordening richt zich op het herstel van ecosystemen en vereist dat de lidstaten maatregelen nemen en uitvoeren om gezamenlijk, als EU-streefcijfer, tegen 2030 ten minste 20% van de land- en zeegebieden van de EU te herstellen, ten minste 60% in 2040 en ten minste 90% in 2050. Het herstel van het bodemecosysteem maakt hier deel van uit.

De Strategie bevat een voorstel voor een ‘Soil Health Law’ of een Wet bodemgezondheid. Hiervoor is de Commissie een traject gestart. Op 5 juli 2023 heeft de Commissie niet een voorstel voor een Wet bodemgezondheid, maar een voorstel voor een Europese Bodemmonitoringsrichtlijn gepresenteerd. Dit voorstel is nu in triloog: de Europese Commissie (de Commissie), het Europees Parlement (EP) en de Raad van de Europese Unie (de Raad) zijn achter de schermen met elkaar in gesprek over de definitieve wettekst.

Relatie new EU soil strategy en bodem

De gezamenlijke bodemstrategie draagt bij aan het verbeteren van de bodemkwaliteit in Europa. De nieuwe Europese bodemstrategie staat voor:

• bescherming van bodemvruchtbaarheid
• vermindering van land- en bodemerosie en afdekking
• verhogen van organische stofgehalte
• identificatie van verontreinigde locaties
• herstel van aangetaste bodems
• gezamenlijke definitie van een goede ecologische toestand voor bodems

Meer informatie

Meer informatie op de pagina's Bodemstrategie (EU soil strategy for 2030, Engelstalig) en de factsheet (Factsheet on Soil Strategy, Engelstalig).

No net land take (2011)

Wat No net land take is

No net land take gaat over het terugbrengen van het netto ruimtebeslag voor nieuwe economische activiteiten tot nul. De 'Roadmap to a Resource Efficient Europe' uit 2011 spreekt voor het eerst in Europees verband over 'No net land take'.

'No net land take' is ook opgenomen in het zevende milieuactieprogramma van de EU (7e EAP). Hierin staat dat “de degradatie, fragmentatie en niet-duurzaam gebruik van land in de Unie de levering van verschillende belangrijke ecosysteemdiensten in gevaar brengt, de biodiversiteit bedreigt en Europa kwetsbaarder maakt voor klimaatverandering en natuurrampen. (...) Jaarlijks wordt meer dan 1 000 km² land ingenomen voor huisvesting, industrie, transport of recreatie. Dergelijke veranderingen op de lange termijn zijn moeilijk of kostbaar om ongedaan te maken en houden bijna altijd een afweging tussen verschillende sociale, economische en ecologische behoeften in”.

In 2016 verscheen een belangrijke EU-beleidsbrief (pdf, Engelstalig) over 'No net land take'. In deze brief staat hoe groot het landverbruik in Europa is en welke oplossingen mogelijk zijn om landverbruik terug te dringen.

Relatie ‘No net land take’ en bodem

Met 'No net land take' wil de Europese Commissie nieuwe verstedelijking stimuleren in bestaande verstedelijkte gebieden. Niet op landbouw- en natuurgrond. Een optie is om nieuw ruimtebeslag te compenseren door nieuw (kunstmatig) land in te polderen. Land is namelijk een niet-hernieuwbare hulpbron. Door 'land take' te beperken, blijven de diensten van de bodem beschikbaar voor toekomstige generaties. Zo draagt 'No net land take' bij aan het tegengaan van bodem- en landdegradatie.