Milieuraad geeft groen licht voor Europese Bodemmonitoringrichtlijn

Wat wil de richtlijn bereiken?

Met de richtlijn wil de Milieuraad toewerken naar vitale bodems in Europa. De richtlijn heeft als uitgangspunt dat het vermogen van de bodem voor het leveren van ecosysteemdiensten, zoals voedselproductie en opslag van koolstof, niet achteruit mag gaan en het liefst verbetert. Dat wil ze bereiken door de bodemgezondheid te monitoren en te beoordelen. Zo kunnen landeigenaren en bevoegd gezag geleidelijk en gericht de beste duurzame bodembeheerpraktijken implementeren. Daarnaast richt de richtlijn zich op het voorkomen van onaanvaardbare risico's voor mens en milieu als gevolg van verontreinigde locaties.

Waarom is deze richtlijn belangrijk?

Een gezonde of vitale bodem vormt de basis van meer dan 95% van het voedsel dat we eten, herbergt meer dan 25% van de biodiversiteit op aarde en het is de grootste bron van koolstof op aarde. De bodem is een eindige bron en niet hernieuwbaar. Daarom is bescherming van de bodem nodig. Helemaal omdat meer dan 60% van de Europese bodems nu in slechte gezondheid verkeert. Voor Nederland is dat zelfs 85%!

Wat is er aangepast sinds de publicatie van de conceptrichtlijn op 5 juli 2023?

Zoals aangegeven in het BNC-fiche heeft Nederland de subsidiariteit van het voorstel als positief beoordeeld en de proportionaliteit deels negatief, deels positief. Tijdens de onderhandelingen is ingezet op het wegnemen van de Nederlandse zorgpunten. De Nederlandse inzet heeft zich vooral gericht op (1) inzetten op een duidelijke inspanningsverplichting zonder specifieke doelen in relatie tot ruimtebeslag, (2) geen normen voor fosfor op EU-niveau, en (3) het schrappen van het one out all out-principe.

1. Ruimtebeslag
   De indicator ruimtebeslag is vervangen door de indicator bodemafdekking. Dit is een meer relevante indicator die meer flexibiliteit biedt dan het voorheen gebruikte 'land take'.
   Bodemafdekking is via satellietmonitoring eenduidiger te monitoren. De focus blijft op het verminderen, reduceren en compenseren van bodembedekking en bodemverstoring.
2. Het door Nederland ingebrachte standpunt dat Europees vastgestelde normen voor bijvoorbeeld fosfor onwenselijk zijn en dat dubbele wet- en regelgeving met de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water moet worden vermeden, zijn overgenomen.
3. One-out all out-principe
   Het one out all out-principe is omgevormd tot een meer werkbaar alternatief waarbij lidstaten de voor hun meest relevante bodemgezondheidsindicatoren kunnen benutten voor communicatie over bodemgezondheid. De Commissie gaat werken met een dubbel-waarderingssysteem met niet-bindende duurzame streefwaarden. Zo zijn de langetermijneffecten op EU-niveau goed te beoordelen. Daarnaast zijn er operationele signaalwaarden die lidstaten zelf mogen opstellen. Deze helpen bij het prioriteren en nemen van maatregelen.

Het oorspronkelijke plan voor de aanpak van bodemverontreiniging, het stapsgewijs nemen van maatregelen om onaanvaardbare risico's voor mens en milieu te reduceren, blijft. Deze aanpak komt grotendeels overeen met de wijze waarop we in Nederland de aanpak van lokale bodemverontreiniging hebben vormgegeven.

Meer informatie

Zie ook het bericht op de website van de Europese Raad.