Bodem in het omgevingsplan

Overgangsfase omgevingsplan

Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet krijgt de gemeente door overgangsrecht een tijdelijk deel van het omgevingsplan (ook wel omgevingsplan van rechtswege genoemd). Het tijdelijk deel van het omgevingsplan bestaat voor het onderwerp bodem uit de volgende onderdelen:

• Bruidsschatregels voor bodem:
  Voor het thema bodem geeft het Invoeringsbesluit (aangevuld door het Aanvullingsbesluit) de zogenaamde bruidsschatregels Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) mee aan het omgevingsplan. Het zijn tijdelijke regels die de gemeente zelf nog moet omzetten.
• de bodemfunctieklassenkaart en gebiedsspecifiek beleid voor het toepassen van grond of baggerspecie (voor meer informatie, zie: overgangsrecht Besluit bodemkwaliteit) of Transitie Nota bodembeheer naar de Omgevingswet)

Gemeenten krijgen tot eind 2031 (of zoveel eerder als het gebiedsspecifieke beleid eerder de geldigheid verliest) de tijd om het tijdelijk deel van het omgevingsplan en andere regels over de fysieke leefomgeving (bijvoorbeeld uit bestaande gemeentelijke verordeningen) om te zetten naar een nieuw omgevingsplan. De gemeente heeft hiervoor een bepaalde beleidsvrijheid. Gemeenten kunnen afwijken van de algemene regels door maatwerk vast te stellen.

Er zijn wel voorwaarden verbonden aan de beleidsvrijheid. Zo moeten gemeenten voldoen aan de gestelde instructieregels. Om gemeenten te ondersteunen bij de voorbereiding op het maken van regels over bodem in het omgevingsplan zijn diverse hulpmiddelen beschikbaar.

De omgezette regels moeten voldoen aan de eisen aan de Omgevingswet en zijn digitaal beschikbaar via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).

Meer ruimte voor maatwerk

De gemeente kan in het omgevingsplan Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) aanvullende of afwijkende regels maken voor activiteiten uit het Besluit activiteiten leefomgeving Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) of de omgevingsverordening Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Het aanvullen of afwijken van deze rijks- of provinciale regels kan via een maatwerkregel Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Dit is vergelijkbaar met gebiedsspecifiek beleid uit het Besluit bodemkwaliteit (Bbk). Maatwerkregels kunnen gelden voor een bepaald gebied of voor het hele grondgebied.

Het bestuursorgaan moet onderbouwen waarom de rijksregels in het concrete geval niet genoeg zijn en rekening houden met het oogmerk van de rijksregel. Maatwerk moet altijd rekening houden met de doelen van de Omgevingswet en mag daarmee niet in strijd zijn.
Maar de gemeente kan ook nieuwe activiteiten reguleren. De gemeente kan ook decentrale regels maken voor zaken die het Rijk niet regelt. Dit zijn autonome decentrale regels. Denk daarbij aan de bodemkwaliteiten van de bodem in de brede zin van het woord, of volgend uit de ambities en doelen uit de omgevingsvisie.

Een voorbeeld zijn regels over waterbergend vermogen in de bodem. Zie de uitwerking van de casus wateroverlast.

Instructieregels

De gemeente moet ook rekening houden met instructieregels van provincie en het Rijk. Het Aanvullingsbesluit bodem brengt een aantal instructieregels met zich mee die de gemeente vertaalt naar regels in het omgevingsplan. Een voorbeeld van een instructieregel van het Rijk is het bouwen op bodemgevoelige locaties.

Ondersteuning en voorbeeldregels

Als hulpmiddel voor gemeenten die aan de slag willen met bodem in het omgevingsplan is de volgende informatie beschikbaar:

• Voorbereiding bodem in het omgevingsplan
• Transitie Nota bodembeheer naar de Omgevingswet
• Programma Bodembeheer van de Toekomst – Bouwstenen voor het omgevingsplan
• Staalkaarten omgevingsplan (VNG)
• Infographic Bodem in het omgevingsplan (pdf, 262 kB)
• Wegwijzer Voorbereiding op het thema bodem in de Omgevingswet voor gemeenten en omgevingsdiensten (zie hoofdstuk 3 over bodem in het omgevingsplan)