Zoeken in deze site

Maatregelenlijst Energielabel C-verplichting kantoren

De energielabel C-verplichting bevat een hardheidsclausule om te voorkomen dat er in specifieke gevallen onredelijk hoge investeringen worden gevraagd. Om gegrond met de hardheidsclausule aan de slag te gaan, is een lijst van energiebesparende maatregelen opgesteld.

Relevant voor kantoren zonder energielabel C

De lijst bevat energiebesparende maatregelen die relevant zijn voor kantoorgebouwen die nog geen energielabel C hebben. Ze hebben een terugverdientijd korter dan 10 jaar. Dit geldt onder gemiddelde omstandigheden. Bekijk de maatregelen in het rapport Mogelijke maatregelen voor energielabel C kantoren (pdf, 2.4 MB).

Gebruik maatregelenlijst

Het is nadrukkelijk niet verplicht om alle maatregelen uit de lijst te treffen. De lijst is bedoeld voor situaties waarbij de kantooreigenaar gebruik wil maken van de hardheidsclausule. Met de lijst is een onderbouwde discussie mogelijk tussen bevoegd gezag en een kantooreigenaar over wel of niet uitgevoerde maatregelen. De toezichthouder kan aan de hand van de lijst bijvoorbeeld nagaan:

  1. of maatregelen op de lijst genomen zijn in het kantoorgebouw
  2. of er een onderbouwing is aangeleverd dat een specifieke maatregel bij het kantoorgebouw een terugverdientijd heeft die hoger is dan 10 jaar en daarom niet is uitgevoerd

Daarnaast biedt de lijst kantooreigenaren informatie over maatregelen die ze kunnen treffen om aan het energielabel C te voldoen.

Er zijn ook andere maatregelen mogelijk om energielabel C te behalen, met een langere terugverdientijd. Het kan voor gebouweigenaren verstandiger zijn om verdergaande maatregelen te treffen dan op deze lijst staan. Het kan goed zijn om bij renovatie in één keer naar een kostenoptimaal niveau te gaan: de renovatiestandaard. Dit vraagt soms om toekomstgerichte maatregelen met een langere terugverdientijd, maar het kan kosten besparen tijdens de levensduur van het gebouw en desinvesteringen voorkomen.

Indeling maatregelenlijst

Onderstaand staan de maatregelen die kunnen bijdragen aan het realiseren van een energielabel C bij een gemiddeld kantoorgebouw. Dit zijn de maatregelen met een terugverdientijd korter dan 10 jaar op een zelfstandig moment. De maatregelen zijn geclusterd aan de hand van de relevante energieverbruiksklassen. Deze staan in de tabel hieronder.

Daarnaast staat bij een aantal maatregelen dat ze alleen binnen de 10 jaar vallen bij een bepaalde omvang van het kantoor. Hiervoor is gebruik gemaakt van:

  • klein; 298 m2
  • middelgroot; 2.741 m2
  • groot; 9.456 m2
Energieverbruik gas en bijbehorende typering
Energieklasse gas (m3) Typering
1 - 170.000 gas 1
170.000 - 1 miljoen

gas 2
Meer dan 1 miljoen

gas 3
Energieverbruik elektriciteit en bijbehorende typering
Energieklasse elektriciteit (kWh) Typering
10.001 - 50.000 el 2
50.001 - 10 miljoen el 3
Meer dan 10 miljoen el 4

Maatregelen met focus op gasbesparing

Gasverbruik tussen 1 en 170.000 m3 /jaar (gas1)

  • HR++-beglazing ten opzichte van enkel glas; plaatsing mogelijk in bestaande kozijnen.
  • Dakisolatie onder de dakbedekking Rc ≥6,3 m2 .K/W of boven de dakbedekking Rc ≥4,8 m2 .K/W.
  • Vloerisolatie Rc ≥3,0 m2 .K/W.
  • Geïsoleerde verwarmingsleidingen in onverwarmde ruimten.
  • Geïsoleerde ventilatiekanalen in onverwarmde ruimten.
  • Hybride warmtepomp op buitenlucht bij grote kantoren (in combinatie met el 3 of el 4; bij hogere energieprijzen ook in combinatie met el 2).
  • Warmteterugwinning op ventilatie met behulp van twin-coil bij grote en middelgrote kantoren.
  • CO2-regeling ventilatie bij balansventilatiesystemen zonder warmteterugwinning bij middelgrote kantoren.

Gasverbruik tussen 170.001 en 1 miljoen m3 /jaar (gas2)

  • Spouwisolatie bij lage gebouwen zonder gebruik van een steiger.
  • Dakisolatie boven op de dakbedekking Rc ≥2,1 m2 .K/W.
  • Vloerisolatie Rc ≥3,0 m2 .K/W bij grote kantoren, indicatief circa > 5.000 m2 .
  • Geïsoleerde verwarmingsleidingen in onverwarmde ruimten.
  • Geïsoleerde ventilatiekanalen in onverwarmde ruimten bij middelgrote en grote kantoren.
  • Hybride warmtepomp op buitenluchtopstelling bij middelgrote kantoren (in combinatie met el 4).
  • Warmteterugwinning op ventilatie met behulp van twin-coil bij grote en middelgrote kantoren.
  • CO2-regeling ventilatie bij balansventilatiesystemen zonder warmteterugwinning bij grote kantoren.

Mogelijk aanvullende maatregelen of prestatieniveaus bij hogere energieprijzen

  • Dakisolatie onder of boven op de dakbedekking Rc ≥3,7 m2 .K/W.
  • Vloerisolatie Rc ≥3,0 m2 .K/W bij middelgrote kantoren.
  • Geïsoleerde ventilatiekanalen in onverwarmde ruimten bij kleine kantoren.

Gasverbruik hoger dan 1 miljoen m3 /jaar (gas3)

  • Spouwisolatie bij lage gebouwen zonder gebruik van een steiger.
  • Vloerisolatie Rc ≥3,0 m2 .K/W bij grote kantoren, indicatief circa > 5.000 m2 .
  • Geïsoleerde verwarmingsleidingen in onverwarmde ruimten bij middelgrote en grote kantoren.
  • Geïsoleerde ventilatiekanalen in onverwarmde ruimten bij middelgrote en grote kantoren.
  • Warmteterugwinning op ventilatie met behulp van twin-coil bij grote en middelgrote kantoren.
  • CO2-regeling ventilatie bij balansventilatiesystemen zonder warmteterugwinning bij grote kantoren.

Mogelijk aanvullende maatregelen of prestatieniveaus bij hogere energieprijzen

  • Dakisolatie boven op de dakbedekking Rc ≥3,7 m2 .K/W.
  • Vloerisolatie Rc ≥3,0 m2 .K/W bij middelgrote kantoren.
  • Geïsoleerde verwarmingsleidingen in onverwarmde ruimten bij kleine kantoren.

Maatregelen met focus op elektriciteitsbesparing

Elektriciteitsverbruik tussen 10.001 en 50.000 kWh/jaar (el 2)

  • LED-lampen in plaats van lichtbronnen van TL, CFL/PL-spaarlamp, halogeen, E27-spaarlamp, gasontladingslamp.
  • LED-lichtlijn plafondopbouw of pendelarmaturen en montagebalken.
  • LED-downlights in-/opbouw en wandarmaturen ter vervanging van armaturen met CFL/PL-spaarlampen.
  • LED in-/opbouwspots ter vervanging van halogeenspots.
  • LED-wandarmaturen ter vervanging van armaturen met halogeen.
  • LED-railspots ter vervanging van spots met gasontladingslampen.
  • Daglichtregeling plafondverlichting bij een aangesloten vermogen van 180 W per regeling.
  • Ventilatoren met toerenregeling, klasse IE4 of hoger ten opzichte van klasse 1 of 2 bij grote en middelgrote kantoren.
  • Plugfans (direct gedreven ventilatoren) ter vervanging van slakkenhuisventilatoren bij grote en middelgrote kantoren.
  • PV-installatie.

Mogelijk aanvullende maatregelen bij hogere energieprijzen

  • LED-railspots ter vervanging van spots met halogeenlampen.

Elektriciteitsverbruik tussen 50.001 en 10 miljoen kWh/jaar (el3)

  • LED-lampen in plaats van lichtbronnen van TL, CFL/PL-spaarlamp, halogeen, E27-spaarlamp, gasontladingslamp.
  • LED-lichtlijn plafondopbouw of pendelarmaturen en montagebalken.
  • LED-downlights in-/opbouw en wandarmaturen ter vervanging van armaturen met CFL/PL-spaarlampen.
  • LED in-/opbouwspots ter vervanging van halogeenspots.
  • LED-wandarmaturen ter vervanging van armaturen met halogeen.
  • Daglichtregeling plafondverlichting bij een aangesloten vermogen van 180 W per regeling.
  • Ventilatoren met toerenregeling, klasse IE4 of hoger ten opzichte van klasse 1 of 2 bij grote en middelgrote kantoren.
  • Plugfans (direct gedreven ventilatoren) ter vervanging van slakkenhuisventilatoren bij grote en middelgrote kantoren.

Mogelijk aanvullende maatregelen bij hogere energieprijzen

  • PV-installatie.

Elektriciteitsverbruik hoger dan 10 miljoen kWh/jaar (el4)

  • LED-lampen in plaats van lichtbronnen van TL, CFL/PL-spaarlamp, halogeen, E27-spaarlamp, gasontladingslamp.
  • LED in-/opbouwspots ter vervanging van halogeenspots.
  • LED-wandarmaturen ter vervanging van armaturen met halogeen.
  • Ventilatoren met toerenregeling, klasse IE4 of hoger ten opzichte van klasse 1 of 2 bij grote en middelgrote kantoren.
  • Plugfans (direct gedreven ventilatoren) ter vervanging van slakkenhuisventilatoren bij grote en middelgrote kantoren.