Webinar Netcongestie en LAN

Deze video duurt 56 minuten en 3 seconden

Jan Klein Kranenburg: 'Welkom bij het webinar van IPLO over Netcongestie en Energietoezicht. Welkom aan de tafelgasten, welkom aan de mensen die meekijken van een afstandje en ook de mensen die later dit webinar gaan terugkijken. Ik ga naar de mensen aan tafel. We hebben 3 mensen aan tafel zitten die ik even voor ga stellen. Rechts van mij zit Esmeralde van Vliet, werkzaam bij het Ministerie van Klimaat en Groene Groei, KGG. Links van mij zit Arja Even. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, beter bekend als RVO. En tegenover mij zit Tobias Otten van de RUD Utrecht, toezichthouder op energie. Dus in het dagelijkse werk bezig met dit soort problemen. En je gaat vooral vanuit je praktijk kijken naar dit probleem en ook de mensen thuis wat informeren wat jouw ervaringen en adviezen zijn. Laten we snel starten met een blik op het programma. Waar gaan we het vandaag over hebben, we gaan beginnen met een toelichting op het onderwerp, op Netcongestie. Esmeralde gaat daar straks iets over vertellen en gaat ook vertellen wat de Rijksoverheid doet om het probleem op te lossen. We gaan het hebben over Netcongestie in de dagelijkse praktijk. Wat zijn jullie ervaringen, wat maak je dagelijks mee? We hebben een aantal pollvragen voor de mensen die meekijken. Zo kunnen jullie straks zelf interactief aan meedoen. We gaan dan naar jou, Tobias zometeen, we gaan dan praten over congestie in een toezichtsituatie hoe je daar mee om gaat. Arja gaat iets vertellen over de ondersteuningsmogelijkheden die er zijn voor bedrijven, die bedrijven kunnen helpen om het probleem op te lossen. We gaan nog even iets zeggen over het handelingsperspectief voor de toezichthouder dat is echt belangrijk voor de mensen die kijken en wat vooral toezichthouders zullen zijn. Die hebben echt iets aan het handelingsperspectief. En dan zijn we denk ik door het uur heen ongeveer. Dus laten we zometeen snel starten. Nog even een praktisch punt, jullie kunnen vragen stellen. Er is een chat. Die vragen komen binnen bij collega's die op de achtergrond in de zogenaamde ‘green-room’ zitten. Die gaan proberen die vragen te beantwoorden en af en toe zal er een vraag hier op tafel komen en die zullen we dan vanaf deze tafel gaan beantwoorden. Mochten er nou hele technische vragen zijn die niet beantwoord kunnen worden door de mensen in de green-room, dan gaan die vragen meegenomen worden en dan krijgen de mensen die hem indienen later nog een reactie via de mail. Dan gaan we naar de introductie en dan ga ik Esmeralde, jou het woord geven om iets te vertellen over het fenomeen Netcongestie. Ga je gang.'

Esmeralde van Vliet: 'Goed, en je vroeg me om een paar sheets mee te nemen. Je vroeg aan mij: ‘Waardoor ontstaat netcongestie nou eigenlijk?’ Wat we ervan weten, is dat er op dit moment meer vraag is naar elektriciteit dan dat er getransporteerd kan worden via het elektriciteitsnet. Nou, hoe komt het dat we zo veel meer stroom verbruiken? Ik denk dat we ons daar allemaal wel iets bij kunnen voorstellen. Als je thuis komt, dan laad je je telefoon op, je partner en je kinderen, als ze wat ouder zijn, doen dat misschien ook. Maar er zijn ook mensen die een elektrische auto hebben, die laden ze op, zonnepanelen op het dak. En natuurlijk zijn er ook ondernemers die bijvoorbeeld eerst een oven hadden op gas, om eens een voorbeeld te noemen, wegens de hoge gasprijzen of omdat ze onafhankelijk willen worden, en overgaan naar een elektrische oven. Dat vraagt dus ook om stroom. Nou, de toezichthouders thuis zien hier indrukwekkende getallen. Om het elektriciteitsnetwerk uit te breiden, investeren de netbeheerders zo'n 7 tot 8 miljard per jaar. Waar heb je het dan over? Als het niet over geld gaat, gaat het wel over ruimte. We hebben zo’n 11.000 voetbalvelden ruimte nodig voor bijvoorbeeld die elektriciteitsstations. En je kunt je voorstellen, als je in een dorp of in een stad woont, dan is het al lastig om een voetbalveld te vinden, maar die hebben we nu dus ook nodig voor het elektriciteitsnet. En verder verwachten we dat er één op de drie straten in de aankomende periode open gaat. Je vroeg me ook te vertellen: wat merken bedrijven daar nou op dit moment van? Er staan zo’n 9 tot 10.000 bedrijven op de wachtrij bij de netbeheerders op dit moment. Het gaat dan met name over de grote elektriciteitsverbruikers die, als ze willen uitbreiden — bijvoorbeeld omdat ze willen verduurzamen of groeien — bij de netbeheerder te horen krijgen dat ze op dit moment hun aansluiting niet kunnen vergroten. En wat cru eigenlijk: dan wil je verduurzamen, en dan kan het niet, als gevolg van de verduurzaming. Het is echt een lastig probleem. Er zijn ook mensen die zeggen: het is natuurlijk een vervelend probleem, en sommigen zeggen: het is ook een succes van de energietransitie, dat hoort erbij. Maar laten we even kijken wat de ondernemers precies weten van netcongestie. Want we hebben dit vorig jaar laten peilen, en een heel groot deel van de ondernemers in Nederland is er nog niet mee bekend, dat is het bovenste staaltje. Dan is er een groot deel dat er wel van gehoord heeft, maar zich toch eigenlijk nog niet enorm zorgen maakt. En het onderste staaltje gaat over de consumenten, daar is het eigenlijk nog veel minder bekend. Mijn laatste sheet voor deze introductie is de actuele capaciteitskaart van de netbeheerders. Je ziet er twee. Ik denk dat het voor de kijkers thuis links is, daar gaat het over de afname van stroom via het netwerk. Rood is daar waar er een wachtrij is, oranje is nog in onderzoek. De andere kaart, daar zie je nog wel wat witte vlekken ,daar gaat het over het invoeden van elektriciteit op het netwerk. Eigenlijk waar er heel veel meer verbruikt wordt, die grote gebieden, daar waar het wit is, daar is vaak nog wel ruimte op het net. De vraag is natuurlijk of er ook fysieke ruimte is.'

Jan Klein Kranenburg: 'Dus wat je schetst is eigenlijk niet zozeer: er is geen tekort aan stroom, er is misschien wel genoeg stroom, maar het is gewoon moeilijk met het huidige net om die stroom allemaal bij de mensen die het willen gebruiken te krijgen. Het is in feite vergelijkbaar met files op de weg, denk ik — is dat een goede vergelijking?'

Esmeralda van Vliet: 'In zekere zin kun je het vergelijken. Alleen is het wel zo bij het elektriciteitsnetwerk dat die elektronen altijd moeten blijven stromen. Dus daarom zet je eigenlijk de slagboom eerder dicht, zodat bedrijven en de elektronen die er al op zitten gewoon door kunnen gaan. En een beetje technisch: maar de weg van de minste weerstand naar de eindverbruiker kunnen vinden. En dan is daar inderdaad een wachtrij. Maar er kan ook nog heel veel wél, en daar gaan we het vandaag volgens mij ook over hebben.'

Jan Klein Kranenburg: 'Zeker, en misschien nog wel goed, met dit kaartje, dat heb ik de afgelopen jaren vaker gezien en het werd als een razende rood. Want oorspronkelijk was er sprake van kleine vlekjes rood, maar inmiddels is het helemaal rood. Hoe is dat zo snel gekomen dan?'

Esmeralda van Vliet: 'Ja, de ontwikkelingen gaan natuurlijk heel snel. Wat het verergerd heeft, wat we gezien hebben, is natuurlijk ook de wens om onafhankelijker te worden van gas. Maar natuurlijk ook ons eigen besluit dat we woningen niet meer op het aardgas aansluiten. Een heel groot deel van die nieuwbouwwoningen is daarmee ook elektrisch in de verwarming, en dat vraagt dan ook meer stroom.'

Jan Klein Kranenburg: 'Je hebt al in het voorgesprek aangegeven, jullie zijn er volop mee bezig. Er wordt ontzettend hard gewerkt om het probleem op te lossen. Wat doet het Rijk nu al om het probleem aan te pakken?'

Esmeralda van Vliet: 'Nou, daarover heb ik ook een aantal sheets voor jullie meegenomen. Je ziet hier de huidige regering. Ze hebben aangegeven in hun hoofdlijnenakkoord en in het regeerprogramma dat ze in ieder geval netcongestie met prioriteit willen aanpakken. Het kabinet neemt de regie door het landelijk actieprogramma netcongestie verder voort te zetten. Ook daar heb ik heel veel tekst over, maar het gaat over drie actielijnen. Het zijn in totaal wel honderd maatregelen die worden ingezet. Maar als je kijkt naar het hoofd, dan gaat het natuurlijk over het versneld bouwen van de nieuwe elektriciteitsinfrastructuur.'

Jan Klein Kranenburg: 'Op de sheets zie ik staan ‘bouwen’, maar niet in de zin van huizen of gebouwen, maar bouwen aan het net.'

Esmeralda van Vliet: 'Precies ja, dus die 50.000 kleine trafohuisjes van 1,50 bij 2 meter, die ook bij ons in de wijken geplaatst zullen gaan worden. En daar kijken de overheden natuurlijk ook naar hun eigen procedures, en kijken we of we dat kunnen versnellen. En natuurlijk kijken we ook of de samenwerking met de netbeheerder, degene die de grondposities in handen hebben, of we die procedures en processen kunnen verbeteren — ook om mensen bij elkaar te brengen.
Dan hebben we een tweede tak: dat is het beter benutten van het huidige netwerk. Want dat net zit dus niet op alle momenten van de dag even vol. Dat zei ik net al: er kan best wel veel wél. Hier gaat het erom — om een voorbeeld te noemen — de netbeheerders hebben samen met de toezichthouder gewerkt aan nieuwe contractvormen, waardoor bedrijven niet meer 24/7 een contract aanvragen, maar ook in delen van de dag wanneer het niet vol zit extra capaciteit kunnen aanvragen. Dat wordt op dit moment geïmplementeerd. Straks vertel ik iets meer over de ruimte op het bestaande net en hoe bedrijven daar mee om kunnen gaan. De derde tak is het slimmer inzicht. Je zag net die capaciteitskaart, die kleurt natuurlijk nu helemaal rood, maar het is de bedoeling dat daar straks ook op te zien is wat er nog wél kan, dus om welke delen van de dag er nog wel iets mogelijk is. En er zijn ook ondernemingen die op een bedrijventerrein iets willen doen met een energiebuur. Nou, wie zit er nou op je kabels? De netbeheerders werken er hard aan om dat meer transparant en slimmer inzicht te bieden.'

Jan Klein Kranenburg: 'Zou je dan congestie ook een verdelingsprobleem kunnen noemen? Want ik hoor je praten van: je kunt slim naar de tijd kijken hoe je het kunt benutten, en ook slim kijken in je omgeving, met buren.'

Esmeralda van Vliet: 'Als je zegt van: als je je afvraagt hoe gaan bedrijven ermee om en wat kunnen ze doen? Dan zien we, ik heb deze sheet meegenomen, dit hebben we samen met VNO-NCW ontwikkeld. We zien eigenlijk dat alle bedrijven eenzelfde soort ladder doorgaan als ze met het probleem geconfronteerd worden. Allereerst is het natuurlijk belangrijk om zicht te krijgen in je eigen energieverbruik. Daarna gaat het ook over energie besparen, en dat is natuurlijk ook onderdeel van jullie webinar. Eigenlijk alle elektriciteit die we niet gebruiken, die hoeven we dus ook niet op te wekken, niet te produceren, maar daarmee dus ook niet te transporteren. Je ziet dat ondernemingen daar wel naar gaan kijken. En energiebesparing is daarmee natuurlijk essentieel voor de aanpak van netcongestie. Daarna gaan ondernemingen, hebben we gemerkt, vaak kijken naar: ‘Goh, kan ik dan toch die momenten van de dag anders gaan inrichten?’ Daar gaat het over gedrag. Dat is niet heel erg makkelijk natuurlijk. Het gaat ook over mensen. Hoe laat starten je mensen? Hoe laat zetten ze hun ovens aan? Welk moment van de dag doen ze dat? Makkelijker is natuurlijk als je gaat kijken naar software. Je ziet dat ondernemingen dan toch zo'n energiemanagementsysteem aanschaffen om dat automatisch in te regelen. En ja, daar waar het mogelijk is om ook te investeren in hardware, dat kost natuurlijk ook wel wat, kun je dan kijken of je opwek en verbruik op dezelfde locatie en dan in de tijd beter kunt afstemmen. Dan is er nog een set aan collectieve mogelijkheden. We zien dat ondernemingen ook met de buren gaan verkennen of ze energie kunnen delen. Als je veel energie, elektriciteit, opwekt, dat je dat naar drie of vier buren zelf kunt transporteren. En we zien dat ze dus in een collectief kijken of ze vraag en aanbod op elkaar kunnen afstemmen. Ik moet wel eerlijk zeggen dat we ook hebben gemerkt dat die laatste collectieve stappen lastiger zijn voor bedrijven en dat veel bedrijven toch ook graag die autonomie zoeken, en toch een beetje het heft in eigen handen nemen, en dan eerder naar de eerste vijf oplossingen kijken.'

Jan Klein Kranenburg: 'Oké, dat is interessant, want dan is het probleem dan niet groot genoeg voor de bedrijven, of is het toch echt die huiver om inzicht te geven in hun eigen processen of zo dan?'

Esmeralda van Vliet: 'Nee, het is natuurlijk ook gedragsverandering. Je gaat kijken naar wat kan er dan wél? En je productieprocessen verschuiven in de tijd is natuurlijk makkelijker gezegd, in alle eerlijkheid, dan gedaan. Maar toch zien we dat het wel gebeurt. Ik heb drie sheets om het even te illustreren. Je zou kunnen zeggen, de huidige situatie van een bedrijf: als zij willen groeien of verduurzamen, dan voegen ze dus een elektriciteitsvraag toe. Vaak hebben ze een piek, en je ziet GTV, dat is dat gecontracteerd vermogen bij de netbeheerder. Als je daar overheen gaat, krijg je een erg boze brief. En je ziet dus dat er mogelijkheden voor bedrijven zijn om die pieken af te vlakken. Dat kun je dus doen door het aansturen van apparaten, door energie ook op te slaan, door energieopwek en ook buffering. Je kan je producten soms ergens opslaan, en dat flexibel omgaan met stroom vraagt vaak ook dus om een verandering van je bedrijfsvoering en ook om investeringen. En daarom, als laatste, hebben we dan — want je vroeg: wat doet de overheid nou? — nou, we hebben ingezet op een flexibele subsidieregeling voor dat flexibel stroomverbruik. Bedrijven kunnen tot 10.000 euro, voor 50% gefinancierd, krijgen voor dat eerste stapje, dat inzicht. Ze kunnen een adviseur inhuren. Als je dan wil gaan kijken of je dat nog technisch uitgevoerd kan krijgen en hoe, is daar nog 125.000 euro voor een haalbaarheidsstudie. Als je die maatregelen wil uitvoeren, of je was al van plan om daarmee aan de slag te gaan, dan kun je 300.000 euro aanvragen. Dat is voor 35% gefinancierd, om daadwerkelijk investeringen te doen. Daar moet ik nog bij zeggen dat je voor die laatste dan wel ook contact moet opnemen met je netbeheerder, zodat we niet meer congestie krijgen met elkaar. En dat geldt voor alle bedrijven, dus de grootverbruikers vanaf honderd kilowatt. Dit is wel mooie informatie voor de bedrijven. En Tobias kan dit soort informatie straks prachtig meenemen om ook iets te bieden bij de bedrijven waarbij je komt.'

Jan Klein Kranenburg: 'Dat hoop ik. Nou leuk, leuk om te horen. En is deze regeling al een bestaande regeling die al een tijdje loopt?'

Esmeralda van Vliet: 'Het is geen grapje, maar vandaag op 1 april is hij voor het eerst opengegaan. Een première, nou wat leuk.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, hartstikke leuk. Goed, dan is het denk ik tijd om even door te gaan naar de andere gasten aan tafel, om gewoon eens te toetsen van: kennen jullie dit verhaal? Tobias, ik kijk nu even naar jou. Kom je wel eens bij bedrijven ook met dit soort adviezen om de congestie aan te pakken? Wat is jullie ervaring in de dagelijkse praktijk? Hoe wordt er gereageerd op netcongestie?'

Tobias Otten: 'Vaak onbegrip in eerste instantie, en toch, nou ja, ik schrik eigenlijk wel even van die 40% van de bedrijven die toch niet ervan afweten. Maar ja, in hoeverre dat dan is weet ik niet zo goed, want toch heel veel bedrijven waar wij langskomen zeggen: ‘Netcongestie dit en dat,’ of willen zonnepanelen, maar dan worden ze tegengehouden omdat ze dat tijdelijk af moeten sluiten, waardoor de investering hoger is, of dat soort dingen. Maar bijvoorbeeld, een mooi bruggetje is inzicht in eigen energieverbruik. Dat is bijvoorbeeld de maatregel energiebeheersysteem, wat verplicht is. Dat kan je dan mooi direct linken aan eigenlijk inzicht, en daardoor ook kijken waar zitten mijn pieken, en dat mogelijk af kunnen vlakken. Want vaak is dat toch het grootste probleem: dat je met je piek eigenlijk over je contract heen gaat.'

Jan Klein Kranenburg: 'En nu kan ik me voorstellen dat niet elk klein probleem het ministerie bereikt, maar ik kan me wel voorstellen dat hele grote problemen jou wel bereiken, Esmaralde. Kun je een voorbeeld geven waar het echt de afgelopen jaren knelde in Nederland?'

Esmeralda van Vliet: 'Nou ja, het is voor elke ondernemer natuurlijk een enorm knelpunt, en de situatie is ook per plek verschillend, en eigenlijk ook per bedrijf natuurlijk verschillend in wat er kan. Maar ik heb ook wel mooie voorbeelden gezien, en ondernemers gesproken die er zelf mee aan de slag gingen, en dan toch een batterijpakket neerzetten zodat ze toch die elektrische ovens, die al wel besteld waren, aan konden zetten. En dat ze ook een systeem geïmplementeerd hadden, zelfs met een knop waar medewerkers op kunnen drukken als ze een signaal kregen dat ze over die piek bij de netbeheerder gingen.'

Jan Klein Kranenburg: 'Dat is mooi. En dan kijk ik even naar links. Jullie hebben heel veel contact met bedrijven natuurlijk.'

Arja Even: 'Zeker.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ik neem aan dat jullie ook een helpdesk hebben, en dat je misschien wel dagelijks ondernemers spreekt. Heb jij zicht op waar ondernemers mee komen bij jullie aan het loket?'

Arja Even: 'Nou, ondernemers komen met een aantal soorten vragen. Het gaat over vragen van: nou, wat voor soort oplossingen zijn er, kan er überhaupt iets? Maar ook vragen natuurlijk van: hoe kan ik dat allemaal financieren? Want ook als er een oplossing beschikbaar is, dan moet dat ook betaald worden. En daarvoor zijn een aantal mogelijkheden bij RVO, en daar ga ik straks ook wat meer in detail over toelichten. Maar wat al veel gebruikt is, ook voor vandaag, voor de feestelijke opening van de nieuwe regeling, is ook de energie-investeringsaftrek, waar gewoon voor een aantal mogelijkheden al de fiscale regeling in zat. Dus dat. En de regeling die eigenlijk nog miste, over die scans en die haalbaarheidsstudie, die is vandaag geopend. En in een half uur tijd hadden we al 67 aanvragen binnen. En dus ik kijk af en toe ook op mijn horloge, en dan reken ik: hoeveel zouden er nu al zijn? Hoeveel ondernemers kunnen nu alweer een stapje verder?'

Jan Klein Kranenburg: 'Misschien na het webinar dat je overspoeld wordt, dat zou zomaar kunnen natuurlijk.'

Arja Even: 'We hopen er veel mensen mee te helpen.'

Jan Klein Kranenburg: 'Tegelijkertijd verwacht ik dat de meeste kijkers toezichthouders zullen zijn. Niet gelijk de doelgroep, maar via de toezichthouders, dat het de komende weken wel de doelgroep bereikt, denk ik.'

Arja Even: 'Precies, voor de toezichthouder goed om te weten: er waren al mogelijkheden, en er is vandaag weer eentje bijgekomen.'

Jan Klein Kranenburg: 'Het is mooi voor in de rugzak en dan richting bedrijven. Ja, hartstikke leuk.'

Arja Even: 'Een steeds vollere rugzak.'

Jan Klein Kranenburg: 'Nou, hier hebben we gekeken aan tafel wat de ervaringen zijn. Ik denk dat het leuk is om even de mensen achter het scherm ook te betrekken bij dit verhaal. En we hebben een pollvraag klaarstaan, en mij is geleerd dat ik die zelf kan activeren, en dat ga ik doen. De pollvraag voor de mensen thuis is: hoe vaak horen jullie nou dat bedrijven problemen hebben met netcongestie, en dat daardoor energiebesparing of elektrificatie niet kan doorgaan? Dus geef antwoord, in vier opties: A, weinig tot nooit. B, soms. C, regelmatig. Of D, vaak of bijna altijd. Dus, hoe vaak horen jullie dat bedrijven kampen met het probleem bij hun energiebesparingsopgave? Ik ga even kijken. Ik zie hier op mijn scherm reacties binnenkomen. Nou, bijna niemand zegt dat het weinig tot nooit gebeurt, 6%. Ik zie echt regelmatig pieken met 61%. Echt de meeste mensen herkennen dit verhaal dus. Fijn om te horen ook. Dat zou raar zijn als wij natuurlijk zeggen: dit is echt een issue, en thuis herkennen we het niet. Maar volgens mij wordt het herkend. Ja, 17, 18 mensen zeggen dat, 51% nu regelmatig. Dus we kunnen concluderen: het is een gedeeld probleem, gedeelde herkenning in ieder geval. We hebben nog een tweede pollvraag als vervolg klaarstaan. Even kijken. Ik ga de volgende pollvraag starten. Hij is al gestart. Hij is voor mij gestart. Hartstikke fijn. Ik zie mezelf nog niet op een scherm staan, dus ik stel voor dat we even doorgaan. De tweede pollvraag komt waarschijnlijk zometeen. Ik kan hem even niet activeren, maar die houden jullie tegoed. Gaan we door naar netcongestie en toezicht. Tobias, dan gaan we naar jou toe. Jij bent natuurlijk de man van de praktijk. Je komt in Utrecht veel bij bedrijven die te maken hebben met energiebesparing en alle opgaves daaromheen. Wat voor uitdagingen zie jij in de praktijk, waar bedrijven tegenaan lopen'

Tobias Otten: 'Vooral dat het nogal complex is voor ondernemers om dat, overgrote deel van de bedrijven waar wij langskomen, en overgrote deel van de bedrijven zijn natuurlijk een middelgroot bedrijf, zeg maar. En vaak toch dat ze dan, de benodigde kennis missen om daar echt mee aan de slag te gaan, zeg maar. En het is natuurlijk nogal wat als je geen groot bedrijf bent, en geen energie-afdeling hebt om dan alles maar even zelf uit te zoeken. Maar dingen zoals bijvoorbeeld een energiebeheersysteem probeer ik, zelf dan toch wel de ondernemer van te overtuigen van het nut daarvan, in plaats van te zeggen van: ja, het is verplicht, je moet het doen. Maar het is natuurlijk supernuttig om inzicht te krijgen in, wat je hebt aan energieverbruik. Maar tegelijkertijd zit bijvoorbeeld in de EBS nog niet je warmteverbruik, of je koudevraag, misschien wel indirect, maar je kan dat niet zo zien. Terwijl dat ook wel hele grote energiestromen zijn, waarvan het ook wel heel nuttig zou zijn als je die in kaart brengt als je bijvoorbeeld een bakkerij bent. Nou, dan zeg ik niet dat ze dat niet hebben gedaan, maar stel je zou dat aan je buurman kunnen leveren, dat zijn wel dingen die gaan spelen, die echt wel impact kunnen hebben, ook op het besparen, want eigenlijk is het energie die nu niet gebruikt wordt.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, want je zegt kennis, het is vooral een zaak van kennis. Nou, volgens mij is de kennis genoeg te vinden, maar ik denk dat het gewoon de lastigheid voor de mensen is, het is niet hun dagelijkse werk om te zoeken naar energiebesparende maatregelen. Dat is even de kunst, om dan toch even te kijken naar wat de mogelijkheden zijn, en in hoeverre kun je daar dan bij helpen? Want je bent toezichthouder, je geeft ook advies, hoe ziet jouw dagelijkse werk op dat vlak eruit dan?'

Tobias Otten: 'Dat verschilt wat voor soort bedrijf het is. Want hoe groter een bedrijf, hoe meer ze vaak inzicht hebben in hun eigen verbruik, en hoe meer het proces is geoptimaliseerd. Maar bijvoorbeeld bij MKB’ers zie ik heel veel dat ik toch eigenlijk de informerende rol vervul, en dat je toch eigenlijk de eerste persoon van de overheid bent, want dat ben ik natuurlijk, die daar dan echt, als vertegenwoordiger van de overheid, daar zit. Dus dat je ook wel de rol hebt van informeren over wat de mogelijkheden zijn, en dat is toch ook wel de taak van de toezichthouder om dan, daarin ook een beetje de skillset uit te breiden, niet alleen maar: kijk, dit zijn de regels, maar ook, dit zijn alle regelingen die er bestaan, ben je bekend met deze regels, want hier moet je je wel aan houden, maar hoe zit dat dan, en wat heb je eraan. Dat zijn wel allemaal dingen die eigenlijk heel belangrijk zijn om uit te leggen, want vaak zijn bedrijven best wel bereid om te verduurzamen, maar zien ze door de bomen het bos niet meer, en hebben ze toch een beetje uitleg nodig over welke dingen er nuttig zijn. En als energietoezichthouder heb je natuurlijk wel een unieke blik, want er zijn niet heel veel mensen die bij heel veel soorten bedrijven langs komen om specifiek te kijken naar wat er allemaal bespaard kan worden. Je hebt hele diepgaande adviseurs, maar dat is niet wat wij doen, wij geven tips. En als we dan echt willen kijken naar een systeem, nou ja, dan kunnen ze zelf onderzoek doen.'

Jan Klein Kranenburg: 'Jij geeft ze tips die uiteindelijk ook geld opleveren.'

Tobias Otten: 'Ja, natuurlijk.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, je bent een welkome gast daar, lijkt me.'

Tobias Otten: 'Het is wat dat betreft heel anders dan bijvoorbeeld het milieutoezicht, omdat energietoezicht hebben, nou ja, alle slimme ondernemers die zeggen: ‘Oh, wat fijn dat je langskomt.’ De gratis adviseur zogezegd. Maar ja, nog niet helemaal gratis adviseur, maar het is gratis dat ik daar langs kom. Ja, absoluut.'

Jan Klein Kranenburg: 'En zie je dan ook, als je een keer geweest bent en je geeft ze wat tips, en je komt de volgende keer weer, dat ze ook echt iets gedaan hebben met die tips?'

Tobias Otten: 'Het verschilt een beetje per bedrijf. We zitten nu een beetje in een ronde hercontroles enzovoort. Maar vaak merk je dan, als de voorlopers qua bedrijven die er al heel erg zin in hebben, die hebben al veel gedaan, maar die kun je toch al helpen met bijvoorbeeld nog wat andere dingen die ze dan extra kunnen doen. En je hebt ook mensen die, starten dan ‘s ochtends hun computer op, en dan beginnen ze gelijk met alle EBS-dingetjes te bekijken, en die zijn er, niet iedereen doet dat. Maar ja, sommige mensen vinden dat leuk, dus die gaan daar wel mee prutsen. En andere locaties, daar is netcongestie gewoon een deel van een verduurzamingsvraagstuk. Dus die zijn dan bezig, oké, welke maatregelen moeten we nu nemen? Maar door de netcongestie, verandert de volgorde van die maatregelen, wat je bijvoorbeeld, je kan niet over je piek heen, dus dan moet je eerst isoleren. Maar isoleren duurt een jaar, en dan moet je eerst nog rekening houden met de vleermuizen, en dan gaat het hele traject lopen. Maar uiteindelijk krijg je dan wel een grotere verduurzamingsslag dan dat je het misschien op kortere termijn zou doen, met minder maatregelen.'

Jan Klein Kranenburg: 'En die hebben heel veel maatregelen, en nu is het bekend dat een aantal maatregelen, die kent ook al een soort van voorwaarden, dat het niet hoeft geloof ik, als ik het goed heb, als netcongestie zou optreden. Kun je daar iets meer over vertellen? Bijvoorbeeld zonnepanelen of zo?'

Tobias Otten: 'Ja, in de praktijk blijkt dat heel veel bedrijven die maatregel niet hoeven te nemen, omdat er, zonnepanelen heeft heel veel te maken met netcongestie, doordat als de zon schijnt, gaan alle zonnepanelen werken, en dat is een heel mooi voorbeeld van piekvermogen, dan dat het direct overal het net op gaat. En ik adviseer vaak wel bedrijven van: ‘Goh, leg nou gewoon je eigen vermogen maximaal.'

Jan Klein Kranenburg: 'Precies, want wat je aanlegt en zelf verbruikt, dat is natuurlijk geen probleem.'

Tobias Otten: 'Ja, dat zou wel helpend zijn, bijvoorbeeld vanuit de netbeheerder, als een bedrijf niet helemaal een afsluiter hoeft te plaatsen, maar dat dat gewoon bijvoorbeeld met zo'n flexibel contract geregeld wordt, waardoor je in piekuren niet terug kan leveren, ook automatisch, dat dat gewoon is geregeld, zonder dat je daar een extra investering hoeft te doen als bedrijf natuurlijk. Dan hou je de drempel een beetje laag, want het demotiveert natuurlijk ook voor bedrijven die willen lekker verduurzamen, en dan moeten ze toch weer allemaal extra investeringen gaan doen waar ze eigenlijk niet op hadden gerekend. En je wil mensen eigenlijk toch wel op de trein houden.'

Jan Klein Kranenburg: 'Maar ik vind het voorbeeld van jouw zonnepanelen mooi, waarbij je ook aangeeft dat jij als toezichthouder, dat als we het aanbrengen, dat soms gewoon wel mogelijk is. Een mooie rol heb je daarin. Ik zie inmiddels in mijn ooghoek dat de tweede poll klaarstaat, dus mensen thuis kunnen weer even aan de slag. De tweede pollvraag is: bij welke EML-maatregelen, mijn titel die verdwijnt in één keer, dus het blijft spannend met de polls. Hij is wel voor de kijkers zichtbaar, gelukkig. De vraag is: van welke EML-maatregelen wordt netcongestie het meest aangehaald bij bedrijven? Jullie kunnen antwoorden:
A, zonnepanelen
B, de laadpunten bij bedrijven, en dan gaat het vooral om de laadpunten voor de elektrische auto in dit geval
C, het plaatsen van warmtepompen
D, iets anders, en die kun je dan desgewenst toelichten via de chat. Dus kijk even naar de vraag en geef antwoord. Ik ben benieuwd wat de tussenstand is, zonnepanelen is toch het meest gegeven antwoord tot nu toe, en het plaatsen van warmtepompen zie ik ook wel stijgen. Het opvallende vind ik dat die laadpunten voor die auto's nagenoeg niet als antwoord gegeven worden. Er is maar één iemand die zegt dat ze gehoord hebben dat het plaatsen van laadpunten problemen geeft.'

Tobias Otten: 'Speelt toch wel vaak mee, hoor.'

Jan Klein Kranenburg: 'Jij kent het wel?'

Tobias Otten: 'Ja oké, ligt een beetje aan het bedrijf, maar hoe groter het bedrijf, dus hoe meer laadpunten, dus hoe groter het probleem. Maar er zijn ook wel weer oplossingen voor, want je kan bijvoorbeeld ook heel mooi met je eigen opwek, bijvoorbeeld via zonnepanelen, dat afstemmen. Er zijn mooie systemen voor om dan te zeggen: als we veel zon hebben, dan laten we dus veel zon daarin, en je kan ook je laadpalen afstemmen, dat ze bijvoorbeeld niet allemaal een maandag om 9.00 uur starten op piekvermogen, maar dat je gewoon over de dag heen laadt, en dat je dan een paar bijvoorbeeld hebt die wel heel veel vermogen geven, zodat mensen die dan weg moeten na een uurtje, dat die wel even kunnen laden. Want je hoeft natuurlijk niet in twee uur je auto op te laden als je daar toch de hele dag staat.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ook hier vind ik het weer mooi hoe je die creativiteit toch stimuleert eigenlijk. Ik zie Esmaralde ook knikken, zij herkent volgens mij ook wel dit verhaal. Dit is volgens mij belangrijk, dus niet keihard zeggen van: het kan niet, maar altijd zoeken naar wat wél mogelijk is. En dat is misschien gelijk een bruggetje naar de volgende vraag. Want ik kan me voorstellen dat ondernemers, sommige willen graag verduurzamen, anderen zullen er geen zin in hebben, hebben andere prioriteiten. Dat ze misschien ook soms het onderwerp netcongestie aangrijpen als excuus, van: ‘Sorry, ik kan niks, dus kom maar niet bij mij. 'Hoe ga je daarmee om? Vraag 1 is misschien wel: herken je dat? Gebeurt dat wel eens? En vraag 2 is dan: hoe ga je daarmee om?'

Tobias Otten: 'Ik denk dat het niet zozeer onwil is, maar meer van: ‘Oké, het is allemaal lastig, dan maar niet,’ dan dat er echt geen zin in is. Er is maar een select percentage van bedrijven die echt geen zin heeft, en dat merk je dan ook wel als je daar langskomt. Ons motto is eigenlijk altijd: ‘Koffie met weerstand.’ Dus als je ergens langskomt en je krijgt koffie, maar ook een beetje weerstand, dan is het goed. En als je geen koffie meer krijgt, dan is er wel wat aan de hand.'

Jan Klein Kranenburg: 'Dat vind ik een mooie.'

Tobias Otten: 'Dus nou ja, als je gewoon met elkaar aan de koffie zit en je toont gewoon interesse in wat het bedrijf doet, en wat belangrijk is, is gewoon persoonlijk contact, even een praatje. Laat ze gewoon vertellen over hun bedrijf, dan kan je daar ook gewoon altijd wel op aanhaken met maatregelen die dan langskomen, waar zij even niet van weten dat die langskomen in dat gesprek, maar die wel heel veel invloed hebben op hun bedrijfsvoering. Het is toch echt wel uitleggen ook, dat is een skillset die wel heel erg nodig is met dit probleem. Omdat ook sowieso als energietoezichthouder vind ik dat wel een belangrijke skillset, omdat hoe meer je uitlegt en hoe eerder iemand het begrijpt, hoe sneller die geneigd is om het te gaan doen, en misschien ook wel een stapje extra.'

Jan Klein Kranenburg: 'Je noemde al even de maatregel van EBS, zo noemde je dat: energiebeheersysteem. Kan je daar iets meer over vertellen? Ook wat de investeringskosten daarvan zijn, en hoe snel je zoiets up en running hebt als bedrijf, en de meerwaarde dan?'

Tobias Otten: 'Ja, relatief snel. Je hebt wel een slimme meter nodig, of iets waarmee je je energieverbruik mee kan meten, en dat kan zo complex of niet complex als nodig is. Maar bij bedrijven die veel procesmatige dingen hebben, die aan kunnen zouden blijven staan, zou ik toch al aanraden om dan wat extra sensoren te plaatsen zodat je kan zien wat er dan aan blijft staan. Zodat je precies weet waar je verbruik vandaan komt, want eigenlijk moet je het gewoon voor je zien als een soort van grafiekje, waar gewoon je verbruik per kwartier op weergegeven wordt. Dat is het. Er staat niet bij: lamp A gaat aan, dat staat er niet bij. Dus ja, maar de investering is relatief klein. Maar vaak is het onbegrip van: ‘Ja, wat kan ik hier nou mee?’ En als je echt een bedrijf hebt waar dingen aan kunnen blijven staan, of waar dat handig is om inzicht in je verbruik te hebben, dan is dat toch wel heel handig om te hebben, zo’n EBS.'

Jan Klein Kranenburg: 'En misschien overvraag ik je nu hoor, maar ik kan me voorstellen dat als je zo'n EBS aanschaft als bedrijf, dat je ook iemand verantwoordelijk moet aanwijzen om er ook echt iets mee te doen.'

Tobias Otten: 'Ja, zeker. Dat komen we ook heel vaak tegen, dan hebben ze voldaan, maar dan kijkt er niemand naar. En dan denk ik, een gemiste kans. Maar hoe je daar dan ook wel mee omgaat met die constatering.'

Jan Klein Kranenburg: 'Doe je daar dan ook wel mee met die constatering?'

Tobias Otten: 'Ik probeer ze wel te motiveren. Je zou het, technisch gezien, zou je dan ook aan kunnen schrijven op doelmatig beheer en onderhoud, maar ik zie persoonlijk meer fiducie in zorgen dat ze snappen waarom ze erop moeten kijken, in plaats van zeggen: je moet ernaar kijken. Als ik ergens op moet kijken, dan ben ik ook minder geneigd om dan echt informatie tot me te nemen.'

Jan Klein Kranenburg: 'Kan ik me voorstellen, ja. En in het voorgesprek had je nog een afkorting, DBO-maatregelen? Kun je daar nog iets over vertellen?'

Tobias Otten: 'Ja, doelmatig beheer en onderhoud, maar dat is toch echt daadwerkelijk gebruik maken van de tools die je hebt gekregen. Dus kijken naar je installaties en zorgen dat ze goed onderhouden zijn. Maar kijk ook gewoon naar wanneer het slim is om iets wel of niet aan of uit te hebben staan. Dat soort dingen is eigenlijk gewoon, DBO zou je samen kunnen vatten als: gewoon even slim nadenken over wat je aan en uit hebt staan, of wat je wel en niet gebruikt.

Jan Klein Kranenburg: 'Het is een interessant verhaal en volgens mij prachtig om te horen hoe dat in praktijk gaat. Hoe je dan als toezichthouder, wat normaal iemand is die ongewenst is, toch een gewenste rol vervult in zo'n bedrijf. Ja, dat is leuk. Hebben jullie nog wat feedback of reactie daarop, op dit verhaal? Vind je het leuk om te horen?'

Esmeralda van Vliet: 'Ja, zeker, ja. Ik denk dat je een hele mooie rol vervult en ik hoop dat veel bedrijven dat ook zeggen. En een paar dingen zijn ook zeker herkenbaar. Ja, opwek, leg net zoveel neer als dat je zelf verbruikt, misschien nog met een batterij. Maar ook dat laden, waar natuurlijk veel bestelbusjes gebruik van maken. Vaak kun je ‘s nachts nog wel laden, en de netbeheerders natuurlijk zijn nu bezig met het implementeren van die nieuwe contractvormen. Dus straks hoop ik dat dat ook iets makkelijker, toch wel mogelijk is om bijvoorbeeld die bestelbusjes ‘s nachts te laden, met extra contracten van de netbeheerder.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, als je nou bedrijven moet doorverwijzen naar informatiebronnen, wat is dan de eerste bron die je dan noemt naar bedrijven toe?'

Tobias Otten: 'Dat weet ik eigenlijk niet. We hebben een kennisfunctie. We hebben een folder, die geven we ook mee, met subsidieregelingen. Mijn eerste functie is vaak zorgen dat mensen überhaupt geïnteresseerd zijn, en dan is daarna vaak pas de vraag van: waar vind ik dat dan?'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, precies. Nou, ik weet wel een plek waar heel veel, heel veel informatie is voor bedrijven. Dat is een bruggetje naar het verhaal van Arja. Want Arja, RVO is ervoor om die bedrijven te ondersteunen bij allerlei mogelijkheden, ook op energiegebied. Ik denk dat de RVO ook veel informatie heeft voor de bedrijven die dit soort vragen hebben. Zeg ik dat goed?'

Arja Even: 'Wij hebben ook informatie en daar zal ik een deel van delen.'

Jan Klein Kranenburg: Ja, precies. Dus stel ik voor dat we naar jouw verhaal gaan, jij hebt oplossingen. Geen oplossing voor het totale probleem, maar wel in stapjes, om bedrijven te helpen. Je hebt een eigen presentatie en ik zou zeggen, geef de mensen thuis een inzicht in jouw werk.

Arja Even: 'Ja, dat ga ik zeker doen. En het doel is vooral dat mensen zoals collega Tobias dan ook een koffertje gevuld hebben. Dat op het moment dat dat koffiegesprek werkt, dat ze ook kunnen zeggen van: nou, kijk, dit heb ik in mijn koffertje en hiervoor ga ik ook verwijzen naar RVO, wellicht, wat kan ik meenemen? Om te beginnen even met een beetje verwachtingsmanagement: RVO lost congestie niet op. Het is niet zo dat in alle gevallen iets kan, maar in een aantal gevallen kun je wel iets, en dan is het goed om te weten dat dat zo is en dat je daar gebruik van kan maken. Bijvoorbeeld op het moment dat jij wilt verduurzamen, of elektrificeren, of uitbreiden. De meeste bedrijven hebben altijd al een contract en die kunnen, door flexibel te zijn achter de meter, al een en ander doen. Daar kun je oplossingen voor zoeken, van wat kan ik achter de meter doen? En ook als je zit in een congestiegebied, dan betekent dat dat de netbeheerder zegt: ‘Ik kan nu niet een nieuw of een uitbreiding geven van een standaardcontract, een firmcontract’, maar dat betekent niet dat er op een aantal momenten niet wél iets mogelijk is, maar dan moet je misschien wel flexibel gaan opereren. Dus voor dat soort momenten kun je flexibele oplossingen inzetten. Daar ondersteunt RVO bij, onder andere met kennis. We hebben op dit moment een soort basispakket, en in de loop van het jaar gaat het geleidelijk stapsgewijs uitgebreid worden. Nu hebben we dus een basis. Er zitten een aantal oplossingsrichtingen in. Op het moment dat je denkt van: goh, welke oplossingsrichting is nu voor mij geschikt? Ik weet niet waar ik beginnen moet, is er ook een wegwijzer, en die loopt je met een aantal vragen heen door je eigen bedrijfssituatie. En dan kun je uitvinden welke oplossingen voor jou zinvol zijn om te bekijken. En tenslotte is er ook natuurlijk de nodige financiële ondersteuning, want het zijn toch extra dingen die je moet doen. Dan is het fijn als het Rijk daar ook bij helpt. Oh, ik mag zelf klikken. Er zijn een zevental oplossingsrichtingen, dus dat is al een fijn getal. Dat geeft al aan dat er echt wel wat dingen kunnen. Ik neem ze nu even in vogelvlucht door en zal daarna de eerste oplossingen wat uitgebreider aanstippen, en de latere wat korter. De eerste is energiesturing, met wat wij noemen het een EMS, energiemanagementsysteem. Tobias had er net ook een andere mooie naam voor, betekent ongeveer hetzelfde. Tweede oplossing is elektriciteitsopslag, zeg maar batterijen voor het gemak. Tenslotte kan je ook elektriciteit converteren naar een andere energievorm, bijvoorbeeld warmte of moleculen, en die kun je dan ook weer opslaan. En dan is er nog het capaciteitsbeperkend contract, dus een ander type contract wat je met de netbeheerder kan sluiten. Je kunt ook gaan naar cable pooling, dus dat is eigenlijk kabel delen of een aansluiting delen. Je kan ook gaan naar een directe lijn, waarbij je niet het net op gaat, maar zelf een lijn aanlegt naar een ander bedrijf of onderneming waarmee je gaat samenwerken. En er zijn tot slot groepscontracten, in de volksmond ook wel de energiehub. De eerste oplossing, dat is dus een voorbeeldje, ook van informatie die beschikbaar is op de website van RVO. Daar staat dus een soort schema van wat voor soort oplossing is dat nu. Energiesturing betekent dus dat je eigenlijk achter de meter van alles gaat doen, dat je voornamelijk bezig gaat met het afvlakken van pieken. Er staat bij iedere oplossing ook een factsheet, waarin alles uitgebreid beschreven wordt. Dus zo kunt u veel meer details nog nalezen dan dat ik hier nu kan vertellen. En er staat ook wat beknopte informatie over de orde van grootte van de kosten die ermee gemoeid zijn. Er staat ook een soort stappenplan, en de eerste stap, en dat is gewoon fijn, een stukje herhaling om het makkelijk te maken, is altijd: gewoon ken je energiegebruikprofiel, dus weet op welke tijdstippen je hoeveel energie, of vooral elektriciteit, gebruikt. Daar begint het mee. Dan heb je nodig wat kennis van je apparatuur en dan vooral het onderscheid: welke apparaten zijn aanstuurbaar en welke niet, en welke zijn eventueel aanstuurbaar te maken? Dan kun je gaan kijken naar of je daar EMS bij kan plaatsen, en dan kun je verder je gebruik gaan flexibiliseren in een aantal stappen. En wij hebben daarbij ook een link naar een soort koepelorganisatie voor energieadviseurs. Dus als je nu zegt van: nou, ik ga het zelf doen, is dat prima. En als je denkt: ik wil er toch hulp bij, dan kun je ook die vereniging daar vinden. En voor EMS, Tobias stipte al aan, het is relatief betaalbaar. Wij hebben daar ook een getalletje bij. Dat kost zo'n 5 tot 40 euro per megawattuur, dus die zit aan de onderkant van de investeringsrange voor oplossingen.
Een stap over energiesturing: wat dan vaak gebeurt is dat energiesturing of alleen gebruikt wordt, of in combinatie met opslag, elektriciteitsopslag. Op het moment dat je die gaat bestuderen, dan kijk je eigenlijk een beetje naar hetzelfde stappenplan als voor oplossingsrichting 1. En wat je dan ook moet doen, is kijken of je ruimte beschikbaar hebt voor elektriciteitsopslag. Want het zijn toch batterijen van verschillende omvang, die moeten ook ergens staan. En ook praktisch: hoeveel energie wil je opslaan? Dus hoe groot is die, en is er ook genoeg tijd, in combinatie met de beschikbare ruimte op het energienet, om ook die batterij voldoende te kunnen laden? Daar moet je ook naar kijken. Dan heb je nog nodig de kennis van: wat is het beleid van de gemeente? Moet ik een vergunning aanvragen voor de batterij of niet? Verder is ook belangrijk dat een batterij net wat anders is dan andere vormen van opslag, zoals bijvoorbeeld een tank met fuels. Dus je moet ook bij de verzekeraar checken: stelt die bepaalde eisen op terrein van veiligheid? Dus dat moet je ook checken. Deze oplossing, die is wat duurder dan andere, is rond de 200 tot 600 euro per megawattuur, zeg ik er wel bij, bij het huidige prijspeil, want de prijzen dalen echt enorm snel. En de gedoefactor, zoals dat heet, van de batterij is ook relatief laag. Je hoeft niet echt je bedrijfsvoering te veranderen, je zet er gewoon iets bij, en samen met de EMS lost die dingen op. Dus de investering is wat hoger, maar de operationele kosten, die zijn weer lager. Weinig DBO. Als je nu zegt: de batterij is voor mij niet perfect, of ik heb ook behoefte aan andere vormen van energie, zoals warmte of waterstof, dan kun je ook gaan converteren. En dan geldt daarbij ook weer dat je dat stappenplan doorneemt. Daarbij hoort ook weer die stap: heb ik ruimte voor conversie? En voor deze oplossing geldt ook dat je dus goed moet kijken of je die warmte die je opslaat, of die waterstof, of je die zelf in je bedrijf kan gebruiken, of dat je samen met een buurbedrijf gaat samenwerken en daar de energie mee gaat uitwisselen. En daar sluit je dan ook een contract voor. Warmteopslag is wat meer aan de onderkant van de range, gaat het over zo'n 20 tot 110 euro per megawattuur. Voor waterstof is het wel duur, dat zit een beetje in het midden tot de bovenkant, zo'n 250 tot 370 euro per megawattuur. Dan komt de oplossing: capaciteitsbeperkend contract. Dat is iets wat je nodig hebt op het moment dat je een uitbreiding van je aansluiting wil, omdat je iets wil, en dat de netbeheerder zegt: ik heb in de daluren nog ruimte beschikbaar. Dan leg je dat vast in zo'n contract. En wat ook leuk hieraan is, is dat in gebieden waar nog geen congestie is, maar waar de netbeheerder proactief is omdat die toch vooruitkijkt naar een vollopend net, kun je ook in gebieden zonder congestie al zo'n contract met de netbeheerder afsluiten. Dus als je denkt: mijn bedrijf kan flexibiliseren, er is hier geen congestie, kun je nog steeds naar je netbeheerder om te vragen of je een contract kan sluiten. Maar in de meeste gevallen zal daar toch naar gekeken worden als het gaat over gebieden met congestie. Er zijn een aantal contracten die capaciteitsbeperkend zijn, dan gaat het over contracten op afroep. Dan geeft de netbeheerder aan wanneer die die flexibiliteit geleverd wil hebben, en daarvoor spreek je een vergoeding af. Dat zal in de regel een relatief wat hogere vergoeding zijn. Het kan ook gaan over een contract zonder afroep. Dan bepaal je als bedrijf meer zelf op welke momenten je die flexibiliteit kan leveren. Dat zijn vaste momenten, en ook daarvoor kun je een vergoeding afspreken. Als je nu meer wil weten over andere vormen, bij de ACM is een volledig overzicht beschikbaar. Dus daar is nog veel meer te vinden. De ACM is de Autoriteit Consument en Markt, met een eigen website, ACM.nl denk ik. Zij zijn ook degene die de regelgeving bepalen, welke type contracten een netbeheerder mag geven. En de prijsrange hiervan: je kan hier werkelijk alle mogelijke soorten maatregelen technisch onder scharen. Dus de prijsrange is ook heel groot, van 10 tot 1500 euro per megawattuur. Dus daar kun je echt heel veel kanten mee op. Dan een vijfde oplossingsrichting. Dat is meer voor de ondernemers die een productieonderneming hebben, dus die bijvoorbeeld wind geïnstalleerd hebben en daar zon bij willen plaatsen, of die het willen combineren met opslag. Je gaat dan een kabel delen en een aansluiting delen, en daar deel je dan ook de kosten voor. En dat maakt ook dat deze oplossing relatief betaalbaar is. Dit is wel een van de goedkoopste denk ik. Die gaat tot zo'n 0 tot 20 euro per megawattuur, dus dat is in veel gevallen een hele prettige om te verkennen. De directe lijn, die heeft iets meer voeten in de aarde, letterlijk en figuurlijk, want dat betekent dat je allereerst een bedrijf in de buurt moet hebben waarmee je gaat samenwerken. Vaak is de één opwek-georiënteerd en de ander meer energieafname-georiënteerd. Je moet dan samen allebei de stappen doorlopen, dus je energieverbruikprofiel kennen en de andere stappen die erbij horen, een contract gaan sluiten. Maar wat je ook moet doen, is contact opnemen met de gemeente: mag ik deze directe lijn? Mag ik zelf die energiekabel gaan leggen? Want je gaat dan dus niet het net op, je legt zelf een klein stukje net aan. En heel belangrijk, in tegenstelling tot de andere stappen, moet je dit ook melden bij de ACM. Dit mag niet zomaar vanzelf, dit moet je altijd melden. De kosten van puur dat stukje graven zijn verder niet zo hoog. Dat is iets van 0 tot 3 euro per megawattuur, maar meestal wel in combinatie met andere oplossingen en maatregelen.'

Tobias Otten: 'En vergunningen voor graven, misschien moet je ergens doorheen, mag ook niet altijd. Nee, nee. Dat is complexer.'

Arja Even: 'Dit is ook de zesde, is wat minder laagdrempelig. Als je met deze oplossingen voor individuele bedrijven of kleine groepjes van twee of drie samenwerkende bedrijven er niet komt, dan zou je ook naar oplossingsrichting 7 kunnen gaan: de groepscontracten. Dan moet je dus met een nog grotere groep bedrijven al die stappen doorlopen en dat samen op elkaar afstemmen. Nu ga ik eentje te ver door. Dat kun je doen. Het is wel zo dat je contact opneemt met de ACM of je netbeheerder, want je hebt daarvoor een specifiek contract nodig: een groepscontract. Dat zijn pilotcontracten. In ieder gebied zijn maar een beperkt aantal beschikbaar, dus neem vooral vooraf contact op. Ga niet de hele exercitie uitvoeren als je niet weet of daar een mogelijkheid nog beschikbaar in de regio is. En het is ook complexer, want je doet het met veel meer bedrijven samen, dus ik kan echt aanbevelen: check eerst je individuele oplossingen, als dat niet lukt met kleine groepjes, en ga dan pas ook kijken naar een hub. Dus maak het jezelf zo makkelijk mogelijk, beperk de gedoefactor, en als dat niet voldoende is, dan heb je wel deze oplossing, en dan is daarvoor ook heel veel informatie beschikbaar. Bijvoorbeeld bij het stimuleringsprogramma Energie Hubs van RVO. Daar zitten hele goede mensen in, die kunnen je dan helpen. Als je nu denkt: heel fijn al deze oplossingen, maar ik wil toch graag iets meer hulp voordat ik me in die oplossing ga verdiepen. Dan hebben wij een wegwijzer. Ik kan er nu niet live doorheen klikken, maar ik kan wel even voor een bedrijf, zoals je bij handhaving tegenkomt, een soort standaard erbij pakken. Dan zou je bijvoorbeeld komen op de vraag: bent u een stroomgebruiker? Dat is echt een instapvraagje. Dan is het antwoord uiteraard ja, dat is overigens na alle koffie die gedronken is. Dus de koffie moet wel goed lekker zijn. Dan kunt u aanklikken: bent u nou een grootverbruiker of niet? Dat is voor de meeste bedrijven het geval. Zit u in netcongestiegebied? Waarschijnlijk wel, anders zat u waarschijnlijk niet bij ons op de site. En dan kom je bij de vraag: kunt u flexibiliseren? Dus een beetje verschuiven naar andere tijdstippen, of een beetje uitsmeren over de tijd? En dan krijg je, als je dat doorloopt, zijn er nog een paar extra vragen, krijg je een aantal antwoorden. En voor deze standaardondernemer, noem ik hem maar even, kom je dan op al vier oplossingen. Je kan gaan sturen, je kan met batterijen aan de slag, dus met opslag, je kan gaan converteren naar warmte of waterstof, en je kan ook met zo'n capaciteitsbeperkend contract aan de slag. Dus je hebt voor een beetje standaardonderneming, als de netbeheerder zegt: je kan achter de meter dingen doen, of ik heb nog wat daluren beschikbaar, heb je toch al vier oplossingsmogelijkheden die je kan verkennen. Dus het lijkt me dat dat wel perspectief biedt. En dan zegt een ondernemer waarschijnlijk: ‘Wat kost dat dan?’ Want het is een ondernemer, dus er moet ook genoeg overblijven onder de streep. Ook daar helpt het Rijk bij. We hebben een enorme set aan regelingen. Daar hebben we ook een soort subsidie- en financieringswijzer die je daar doorheen loodst. Daar zitten echt alle regelingen in. Maar om het hier even compact te houden, haal ik de belangrijkste eruit. Al eerder bestonden de energie-investeringsaftrek, daar zit van alles en nog wat in, en ook bijvoorbeeld EMS en batterijen. Met de SDE+ kun je ook zon plaatsen. En natuurlijk vandaag de highlights: Flex-e, regeling waarin je ook die haalbaarheidsscan door kan nemen, en waarmee je ook nog assets een wat hogere vergoeding kan krijgen, maar wel onder de voorwaarde van een capaciteitsbeperkend contract. En als je nu zegt: ik wil eigenlijk nog iets complexere of nieuwere oplossingen verkennen, zijn er ook een paar innovatieregelingen. Dat is de MOOI-regeling, de DEI+, en er zijn ook Europese regelingen. Die zijn wel complex, dus ik zou ook daar aanraden: maak het jezelf makkelijk, en kijk eerst naar die andere regelingen, en begin met een goede scan vanuit de Flex-e regeling die vandaag geopend is. Die is heel waardevol. Nou, concluderend, samenvattend: doet het Rijk iets om te helpen? Doet en kan RVO op een aantal punten helpen. We hebben wat via de Wegwijzer, kun je verkennen welke oplossingsmogelijkheden er zijn. Als je meer wil weten over de oplossingsrichtingen en best practices, dan is daar veel informatie: een stappenplan, een factsheet, en een indicatie van de kosten. Ook op de webpagina. Voor verdere vragen heb je een contactformulier. En als je wil weten of je dat allemaal zelf moet betalen? Nee, dat hoeft helemaal niet. Er zijn best veel dingen mogelijk. Dan kun je nog voor een scan aankloppen bij de Flex-e regeling, en categorie B is een haalbaarheidsstudie. Als je daarmee verder wil, en ten slotte de laatste stap: met zo'n capaciteitsbeperkend contract van de netbeheerder kun je ook daar nog 50% voor krijgen. Dus allemaal best een mooi pakket denk ik. Daarmee mogen we als RVO de ondernemer helpen, en dat kun je dus als inspecteur ook meenemen naar de ondernemer als je in gesprek gaat. Dus er is hulp, er zijn mogelijkheden. Niet altijd, maar ook regelmatig wel.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ontzettend duidelijk verhaal, dank je wel. En wat ik zo mooi vind, is dat je ook onderscheid maakt in de maatregelen die vrij makkelijk zijn, en de wat hogere instap kennen, maar ook die kosten eraan verbindt. Dat moeten we niet vergeten. We praten snel over terugverdientijden, maar je moet wel aan het begin natuurlijk geld hebben om te investeren. En dat is ook wel een inzicht dat belangrijk is. Maar vooral even de toetsvraag bij jou Tobias. Je hebt nu je rugzak met zeven vakjes volgens mij, die je mee kunt nemen. Heb jij ook iets aan deze informatie van de RVO?'

Tobias Otten: 'Jazeker heb ik wel wat aan deze informatie. Ik moet altijd dingen wel even laten bezinken, en dan even beoordelen wat ik dan precies ga zeggen tegen een ondernemer. Maar ik denk dat het sowieso wel handig is om überhaupt door te kunnen verwijzen naar iets met een makkelijk overzicht van: kijk, dit bestaat er, kijk er even zelf naar.'

Jan Klein Kranenburg: 'Want die site, die is dus inderdaad voor ondernemers. Jullie kunnen hem gebruiken als toezichthouder. Mocht je nou echt vragen hebben, ik denk niet dat jullie helpdesk dan geschikt is om de vragen van toezichthouders te beantwoorden. Maar mocht je daar hulp bij hebben, in combinatie met de IPLO, de club die vandaag ook het webinar presenteert, kunnen we daar altijd volgens mij een mouw aan passen. En dan kunnen wij ook toezichthouders voorzien van de juiste informatie.'

Tobias Otten: 'En het is natuurlijk ook wel heel waardevol om even contact op te nemen als omgevingsdienst of als energietoezichthouder met je netbeheerder die in je gebied zit. Dat was ik net even vergeten te zeggen. We hebben eerder contact opgenomen, bijvoorbeeld met Stedin, die is dan in Utrecht vooral actief. Dan krijg je dus best wel waardevolle informatie, maar ook contacten uit bijvoorbeeld verantwoordelijke personen voor een bepaald gebied bij de netbeheerder, die je dan gewoon door kan verbinden aan bedrijven die specifieke vragen hebben over mogelijkheden. Dus dat is wel een goede tip.'

Jan Klein Kranenburg: 'Een hele goede tip, dank je wel. Nou, het is inmiddels aardig richting 14:00. We gaan ook zo richting afronding. Ik ben heel benieuwd: de gasten aan tafel, hebben jullie nog iets opgedaan vandaag? Is er nog iets wat jullie willen vertellen tegen de mensen die aan het kijken zijn? Een laatste boodschap?'

Esmeralda van Vliet: 'Nou, ik ben in ieder geval heel blij dat jij je rol zo informatief invult. Dus ja, daar heb ik heel veel bewondering voor. Dus dat zeg ik dan tegen jou, en ik neem aan ook tegen je collega's thuis.'

Jan Klein Kranenburg: 'Ja, dat deel ik helemaal. Ik vind dat je een geweldige rol hebt. Dus niet die boze toezichthouder die constant wijst op de wet, maar ook gewoon iets bij kunt dragen en iets kunt brengen. Dat is natuurlijk echt een mooie manier. Dus hartstikke goed. Goed, dan stel ik voor dat we gaan afronden. Ik wil de mensen aan tafel hartstikke bedanken voor hun bijdrage. Ontzettend nuttige informatie. Ik hoop ook dat de mensen thuis veel aan deze informatie hebben gehad. Ik wil de mensen thuis ook nog even wijzen op het feit dat wij nog meer webinars gaan krijgen. Houd vooral de website van IPLO in de gaten en abonneer je op de nieuwsbrief. Dan krijg je vanzelf te horen wanneer en waar die over gaan. Vanmiddag is er zelfs nog eentje na deze. Die gaat dan over de technieken rond zwembaden. Nou, ik weet niet of opgeven nog mogelijk is. Mocht dat niet meer mogelijk zijn, dan kun je altijd nog even achteraf die webinars nakijken. Ook weer via de website van IPLO. Dus jullie bedankt nogmaals, en ook de mensen thuis bedankt, en hopelijk tot een volgende keer.'