Ontwikkelingen Europese Richtlijn EPBD IV
De EPBD (Energy Performance of Buildings Directive) is de Europese richtlijn om gebouwen te verduurzamen. De richtlijn is herzien om bij te dragen aan de aangescherpte doelen in de Europese Klimaatwet en aan meer energieonafhankelijkheid van de EU. De richtlijn gaat in op normerend beleid, financiering en stimulering.
Uitleg van de belangrijkste artikelen
Op deze pagina gaan we in op de belangrijkste artikelen uit de richtlijn voor normering voor energiebesparing en de wettelijke implementatie in Nederland.
Vastgesteld in Europa
Op 24 april is de herziening van de richtlijn vastgesteld doorde Europese Raad het Europese Parlement. De volledige tekst is hier te vinden: Richtlijn - EU - 2024/1275 - EN - EUR-Lex (europa.eu).
Implementatie in Nederlands recht
Na het vaststellen van de richtlijn door het Europese parlement heeft een lidstaat over het algemeen 2 jaar de tijd om de regels in de eigen wetgeving op te nemen. Dat betekent dat uiterlijk 30 mei 2025 de meeste onderdelen van de richtlijn in de Nederlandse wetgeving moeten zijn verankerd. Naar verwachting zullen de consultatieteksten voor implementatie van de EPBDIV medio tweede kwartaal 2026 worden gepubliceerd.
Toelichting per artikel
Hieronder lichten we de verschillende artikelen per stuk toe. Alleen de artikelen waarbij normerende wetgeving wordt verwacht vanuit de EPBD IV zijn opgenomen. Elk artikel volgt dezelfde opzet. Eerst een korte beschrijving van de inhoud van het artikel. Daarna een overzicht van de data waarop bepaalde regels in werking moeten treden en als laatste een toelichting op waar de regels in de wetgeving zullen landen.
Artikel 7 - Emissievrije gebouwen nieuwbouw
Beschrijving
Er komt een nieuwe norm voor de energieprestatie van gebouwen bij nieuwbouw. Deze moet emissievrij (fossielvrij en zeer energiezuinig) zijn en is minimaal 10% strenger dan de huidige BENG-eis. De inwerkingtreding is eerder voor overheidsinstanties vanwege de voorbeeldrol van de overheid.
Inwerkingtreding
- 1 jan 2028 – nieuwe gebouwen van overheidsinstanties moeten emissievrij zijn
- 1 jan 2028 – overheidsinstanties die een nieuw gebouw betrekken moeten proberen dit gebouw emissievrij te maken
- 1 jan 2030 – alle nieuwe gebouwen moeten emissievrij zijn.
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend. Naar alle waarschijnlijkheid in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).
Zie ook
Artikel 8 - Isolatie eisen bij renovatie
Beschrijving
Bij een ingrijpende renovatie moeten gebouwen worden geïsoleerd tot de vastgestelde minimumeisen voorenergieprestaties, zolang dit technisch, functioneel en economisch haalbaar is. Een vergelijkbare eis staat al in het Bbl (artikel 5.20). Daar is bepaald dat men gebouwen bij ingrijpende renovatie moet isoleren tot nieuwbouw niveau.
Inwerkingtreding
Voor juli 2026.
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend. Naar alle waarschijnlijkheid in het Bbl met mogelijk aanpassing van Bbl (artikel 5.20).
Zie ook
Artikel 9 - Uitfaseren slechtste gebouwen utiliteit
Beschrijving
De slechtst presterende utiliteitsgebouwen op het gebied van energieprestatie moeten worden uitgefaseerd. In Nederland zal dit mogelijk kunnen gebeuren gebeuren door middel van minimale energieprestatie-eisen/labels voor bestaande bouw, vergelijkbaar met de label C-verplichting voor kantoren. De Europese richtlijn geeft ruimte om dit per gebouw, gebouwdeel of gebruiksfunctie te bepalen. Ook laat de richtlijn ruimte om te sturen op daadwerkelijk gebruik in plaats van labels. De keuze voor de vorm wordt nog uitgewerkt door het ministerie.
De EPBD geeft ook de mogelijkheid om criteria vast te stellen voor vrijstelling. Deze criteria moeten duidelijk, nauwkeurig en controleerbaar zijn. En dit moet gecompenseerd worden met verbeteringen van de energieprestatie bij andere utiliteitsgebouwen.
Inwerkingtreding
- 1 januari 2030: 16% slechtste gebouwen uitfaseren
- 1 januari 2033: 26% slechtste gebouwen uitfaseren
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend, waarschijnlijkheid in het Bbl en mogelijk met energieprestatie-eisen/labels voor bestaande bouw vergelijkbaar met de huidige energielabel C-verplichting.
Zie ook
Artikel 10 - Regels over zonnepanelen
Beschrijving
Er komt een aantal bepalingen over zonnepanelen en de verplichte plaatsing ervan. Nieuwe gebouwen moeten zo worden ontworpen dat ze optimaal zonne-energie kunnen opwekken. Daarnaast komt er een verplichting voor het plaatsen van zonnepanelen op bestaande gebouwen, mits economisch en functioneel haalbaar. Afhankelijk van de grote van de functie van het gebouw en de grootte verschilt de inwerkingtredingsdatum. Ook gaat er een verplichting gelden voor overdekte parkeerplaatsen voor het plaatsen van zonnepanelen.
Inwerkingtreding
Verplichting tot het plaatsen van zonnepanelen gaat in per:
- 1 januari 2027: nieuwe openbare en utiliteitsgebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte van meer dan 250 m2;
- 1 januari 2028: alle bestaande openbare gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte van meer dan 2000 m2;
- 1 januari 2029; alle bestaande openbare gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte van meer dan 750 m2;
- 1 januari 2030: alle nieuwe woongebouwen en alle nieuwe overdekte aanpalende parkeergelegenheden;
- 1 januari 2031: alle bestaande openbare gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte van meer dan 250 m2.
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend, naar alle waarschijnlijkheid in het Bbl met eisen per verschillende functies.
Artikel 13 - Regels over technische bouwsystemen
Beschrijving
In artikel 13 staan veel bepalingen over de juiste installatie, het adequaat dimensioneren, afstellen, controleren en waterzijdig inregelen van de technische bouwsystemen in nieuwe of bestaande gebouwen. Een deel van de bepalingen is breed gedefinieerd en vraagt nog veel uitwerking binnen het Nederlandse recht. Deze regels moeten in werking treden per mei 2026. Veel staan al in het Bbl of behoeven kleine wijzigingen.
Inwerkingtreding
- 31 december 2025: verplichting voor gebouw-automatisering en-controle voor klimaatsystemen in de utiliteitsbouw met een verwarming/koelingssysteem van meer dan 290 kW. (dit is een reeds bestaande eis);
- 30 mei 2026: eisen technische bouwsystemen voor het dimensioneren, afstellen, waterzijdig inregelen een controleren (dit is een reeds bestaande eis);
- 30 mei 2026: thermostaat per ruimte en waterzijdig inregelen bij installatie of vervanging systeem (dit is een reeds bestaande eis), behalve voor vervanging van airco's);
- 30 mei 2026: eisen voor Binnenmilieukwaliteit;
- 30 mei 2026: meet en regelapparatuur voor binnenmilieukwaliteit bij nieuwbouw of ingrijpende renovatie van woningen
- 30 mei 2026: energieprestatie eisen voor technische bouwsystemen
- 1 december 2027: verplichting voor systemen voor automatische lichtregeling bij ge bouwen met klimaatsystemen in de utiliteitsbouw met een verwarming/koelingssysteem van meer dan 290 kW;
- 31 december 2029: verplichting voor gebouwautomatisering en -controle voor klimaatsystemen in de utiliteitsbouw met een verwarming/koelingssysteem van meer dan 70 kW.
- 31 december 2029: verplichting voor systemen voor automatische lichtregeling bij gebouwen met klimaatsystemen in de utiliteitsbouw met een verwarming/koelingssysteem van meer dan 70 kW.
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend, naar alle waarschijnlijkheid in het Bbl. Veel van deze bepalingen zijn al opgenomen in het Bbl (art 3.145-147, 4.160c-4.160e, 4.247-4.249, art 5.21-5.21a)
Artikel 14 - Regels over duurzame mobiliteit bij gebouwen
Beschrijving
In artikel 14 staan regels over de plaatsing van laadpalen, het leggen van kabels en de verplichting voor fietsenstallingen. Hier gaan we alleen in op de eisen voor laadpalen en kabels. Voor zowel nieuwbouw, ingrijpende renovatie en bestaande bouw zijn regels opgenomen. Binnen de regels hebben lidstaten bepaalde vrijheden voor lokale regels. Ook zijn er uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld voor hoge kosten.
Inwerkingtreding
Laadpunten
- Juli 2026: Bij nieuwbouw en ingrijpende renovatie van een utiliteitsgebouw met minimaal 5 parkeerplaatsen: minimaal 1 laadpunt per 5 parkeerplaatsen (bij kantoorgebouwen 1 op de 2)
- 1 januari 2027: bestaande utiliteitsbouw met meer dan 20 autoparkeerplaatsen: 1 laadpunt per 10 parkeerplaatsen (lid 2a).
Voorbekabeling parkeerplaatsen
- Juli 2026: bij nieuwbouw en ingrijpende renovatie van een utiliteitsgebouw met minimaal 5 parkeerplaatsen: voorbekabeling bij minimaal 50% van de parkeerplaatsen (lid 1b).
- Juli 2026: nieuwbouw en ingrijpende renovatie woongebouwen met meer dan 3 parkeerplaatsen: voorbekabeling bij minimaal 50 % van de autoparkeerplaatsen, en van leidingen voor elektrische kabels voor de resterende autoparkeerplaatsen (lid 4a.)
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend, naar alle waarschijnlijkheid in het Bbl.
Artikel 20 - Eisen energielabels
Beschrijving
In artikel 20 staan de eisen wanneer een gebouw een energielabel moet hebben. In dit artikel staan ook nieuwe eisen aan het energielabel. Zo moet Nederland uiterlijk eind 2029 de labelletters herindelen. Concreet betekend dit dat de A-labels met een plus verdwijnen. De uiteindelijke indeling loopt dan van G t/m A0. A0 betreft dan emissievrije gebouwen, zoals bepaald in artikel 11.
Inwerkingtreding
- Juli 2026: gebouwen moeten een energielabel hebben wanneer de gebouwen:
- worden gebouwd;
- een ingrijpende renovatie hebben ondergaan;
- worden verkocht;
- aan een nieuwe huurder verhuurd of worden;
- een verlenging van het huurcontract krijgen.
- Juli 2026: alle bestaande gebouwen die eigendom zijn van of worden gebruikt door overheidsinstanties moeten een energielabel hebben.
- Eind 2029: Nieuwe indeling van labels moet gelden in het Nederlandse recht.
Juridische borging & toezicht
Nog onbekend, waarschijnlijk in het Bbl.
Artikel 23 - Keuringen installaties
Beschrijving
In artikel 23 staan regels over de regelmatige keuringen van verwarmingssystemen, ventilatiesystemen en airconditioningsystemen. Het gaat om installaties met een nominaal vermogen van meer dan 70 kW. Afhankelijk van de grootte van de installatie en het type gebouw kunnen verschillende eisen worden uitgewerkt. Zo kan er verschil gemaakt worden tussen residentiële of utiliteitsgebouwen.
De keuring omvat onder andere een beoordeling van het rendement en de dimensionering van de systemen. Ook wordt een analyse gedaan naar optimalisatie met behulp van de beschikbare energiebesparende technologieën. Daarnaast is er specifiek aandacht voor veranderende omstandigheden door variërend gebruik.
Gebouwen die voldoen aan de eisen voor gebouwautomatisering in artikel 13, lid 10 of lid 11 EPBD zijn vrijgesteld.
De verdere eisen voor het keuringsregime zijn uitgewerkt in artikel 24. 25, 27.
Inwerkingtreding
30 mei 2026
Juridische borging & toezicht
Grotendeels bestaande eisen, zie Bbl art 6.37, 6.37a, 6.42. Een keuringen regime wordt uitgewerkt.