Zoeken in deze site

Kostenverhaal gebiedsontwikkeling

Wie een woning, bedrijfspand of ander gebouw bouwt of verbouwt, moet hiervoor in veel gevallen een bijdrage betalen aan het bevoegd gezag. Deze bijdrage is onder andere voor de kosten van het opstellen van plannen, het aanleggen van openbare voorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte. Dit noemen we kostenverhaal. Op deze pagina staat algemene informatie over kostenverhaal en de handreiking.

Kostenverhaal is verplicht

Overheden zijn verplicht om de kosten te verhalen. Het afsluiten van een overeenkomst tussen de initiatiefnemer van de bouwactiviteit en het bevoegd gezag heeft daarbij de voorkeur. Als het niet mogelijk is een overeenkomst af te sluiten, is de publiekrechtelijke weg verplicht. Dan verhaalt het bevoegd gezag de kosten op basis van de regels in een omgevingsplan, een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit of een projectbesluit.

Zolang de kostenverhaalbijdrage niet is betaald, is het verboden om de bouwwerkzaamheden uit te voeren.

Kostenverhaalplichtige activiteiten

Kostenverhaal geldt voor kostenverhaalplichtige activiteiten. Dat zijn:

  • aangewezen bouwactiviteiten
  • aangewezen activiteiten vanwege gebruikswijzigingen

Het overzicht van kostenverhaalplichtige activiteiten staat in artikel 8.13 van het Omgevingsbesluit. Aangewezen bouwactiviteiten zijn bijvoorbeeld het bouwen van woningen, bedrijfspanden, kantoren en winkels. Er zijn bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet nog geen activiteiten vanwege gebruikswijzigingen aangewezen.

Alleen kosten die op de kostensoortenlijst staan

Het kostenverhaal betreft alleen kosten die op de kostensoortenlijst staan. Bijlage IV bij het Omgevingsbesluit is de kostensoortenlijst. Op de kostensoortenlijst staat een breed scala van kosten van gebiedsontwikkeling. Van het opstellen van plannen, het kopen of onteigenen tot en met het bouw- en woonrijp maken van gronden, het aanleggen van publieke voorzieningen, de inrichting van de openbare ruimte en nadeelcompensatie.

Geen kostenverhaal als overheid eigenaar is

Geen kostenverhaal is er bij bouw op gronden die door de gemeente, provincie of het Rijk als bouwrijpe kavels zijn verkocht of in erfpacht zijn uitgegeven. De kosten worden dan verrekend in de verkoopprijs van de grond of in de erfpachtcanon.

Gemeenteraad, college van B en W, GS en minister bevoegd tot kostenverhaal

De volgende bestuursorganen zijn bevoegd tot kostenverhaal:

  • gemeenteraad bij een wijziging van het omgevingsplan voor zover niet gedelegeerd aan burgemeester en wethouders
  • burgemeester en wethouders bij een buitenplanse omgevingsplanactiviteit
  • Gedeputeerde Staten bij een projectbesluit en een buitenplanse omgevingsplanactiviteit
  • de minister die het aangaat bij een projectbesluit en een buitenplanse omgevingsplanactiviteit.

Verlening van een omgevingsvergunning voor een binnenplanse omgevingsplanactiviteit is geen grondslag voor kostenverhaal.

Alleen kostenverhaal bij planologisch besluit

Kostenverhaal wordt toegepast als de bouwactiviteit ruimtelijk wordt toegelaten. Dus als er door ruimtelijke besluiten bouwmogelijkheden ontstaan die artikel 8.13 Omgevingsbesluit noemt. De toestemming voor de technische bouwactiviteit op basis van het Besluit bouwwerken leefomgeving speelt geen rol.

Overeenkomst heeft de voorkeur

Kostenverhaal kan privaatrechtelijk of publiekrechtelijk worden geregeld.

Het privaatrechtelijke kostenverhaal heeft de voorkeur boven het publiekrechtelijke kostenverhaal.  Bij privaatrechtelijk kostenverhaal sluiten het bevoegd gezag en de initiatiefnemer van de bouwactiviteit een overeenkomst, voordat het bevoegd gezag besluit tot wijziging van de functie van de grond. Voordeel daarvan is de ruime mate van contractsvrijheid. In de overeenkomst kunnen afspraken op maat worden gemaakt.

Meer informatie is te vinden op privaatrechtelijk kostenverhaal; overeenkomst.

Geen overeenkomst dan publiekrechtelijk kostenverhaal

Is het niet mogelijk om een overeenkomst af te sluiten, dan past het bevoegd gezag de regeling van het publiekrechtelijke kostenverhaal toe. Publiekrechtelijk kostenverhaal vindt plaats bij:

  1. het publiekrechtelijk toelaten van kostenverhaalplichtige activiteiten en
  2. er geen overeenkomst met de initiatiefnemer is gesloten

Bij publiekrechtelijk kostenverhaal neemt het bevoegd gezag regels over het kostenverhaal op in een omgevingsplan, een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit of een projectbesluit.

In die regels staat onder andere:

  • welke kosten worden verhaald.
  • hoe die kosten over de bouwactiviteiten in het gebied worden verdeeld.
  • hoe en wanneer een eindafrekening plaatsvindt.

Wie wil bouwen, moet bij het bevoegd gezag een kostenverhaalsbeschikking vragen.

Publiekrechtelijk kostenverhaal: 2 systemen

De wet biedt 2 mogelijkheden van publiekrechtelijk kostenverhaal:

  1. kostenverhaal voor integrale gebiedsontwikkeling. Dan is er een concreet eindbeeld en tijdsplanning van de ontwikkeling. Het tijdvak is bepaald.
  2. kostenverhaal voor organische gebiedsontwikkeling. Dan ontbreken een tijdsplanning en een eindbeeld.

Kostenverhaal met tijdvak is mogelijk bij een omgevingsplan, omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit of projectbesluit. Kostenverhaal zonder tijdvak kan alleen via het omgevingsplan plaatsvinden.

Bevoegd gezag kan onder voorwaarden afzien van kostenverhaal

In de volgende 3 gevallen kan het bevoegd gezag afzien van kostenverhaal (artikel 8.14 Omgevingsbesluit):

  1. als er minder dan 10.000 euro verhaalbare kosten zijn.
  2. als er geen verhaalbare kosten zijn voor openbare werken (als bedoeld in A3 tot en met A9 van bijlage IV van het Omgevingsbesluit).
  3. als er alleen kosten zijn voor de aansluiting op de openbare ruimte of nutsvoorzieningen.

Meer informatie

Deze pagina bevat algemene informatie over kostenverhaal bij bouwactiviteiten en gebruikswijzigingen.