Decentrale regels in omgevingsplan
De gemeenten regelen de 'lozingen' in de riolering. Bij een groot deel van de milieubelastende activiteiten staan de regels over lozingen op de riolering in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Naast de regels en activiteiten in het Bal, staan er ook regels en activiteiten in het tijdelijk deel van het omgevingsplan: de bruidsschat omgevingsplan.
De bruidsschat bevat voormalige rijksregels voor lozingen op het riool. Dat is een belangrijke verandering in het nieuwe stelsel van het omgevingsrecht. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet kunnen gemeenten de bruidsschatregels omzetten naar regels die beter passen bij de lokale situatie.
Bij deze omzetting moeten gemeenten wel rekening houden met de taken en bevoegdheden van het andere bestuursorgaan: het waterschap. Men moet met elkaar rekening houden vanwege de samenhang van de instrumenten.
Meer informatie over stedelijk afvalwater in het omgevingsplan.
Rijksregels voor lozingen op het riool
De rijksregels voor het lozen van afvalwater afkomstig van milieubelastende activiteiten voor lozen op het riool staan in hoofdstuk 4 en 5 van het Bal. De regels moeten de riolering, de rioolwaterzuiveringsinstallatie en de kwaliteit van het oppervlaktewater beschermen.
Direct werkende regels
De direct werkende regels in hoofdstuk 4 van het Bal gaan onder andere over:
- verplichte lozingsroute
- emissiegrenswaarden
- aanwezig zijn van een riooltekening
- opnieuw gebruiken van water als koelmiddel, spoelmiddel of smeermiddel en bij andere activiteiten
Maatwerk
Uitgangspunt van de Omgevingswet is dat de overheid voor alle activiteiten maatwerk voor lozingen op het riool kan stellen. Dit kan op twee manieren, namelijk via een maatwerkregel of via een maatwerkvoorschrift.
Vergunningplicht lozingsroute riool en beoordelingsregels
In hoofdstuk 3 van het Bal staat ook per paragraaf aangegeven wanneer een milieubelastende activiteit vergunningplichtig is. Deze vergunningplicht geldt dan ook voor een lozing op het riool. In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) staan de beoordelingsregels voor lozingen op het riool bij een omgevingsvergunning voor een milieubelastende activiteit.
Zorgplicht bij lozing op het riool
Bij een lozing op een riool, moet de lozer op basis van de specifieke zorgplicht nagaan wat het effect van die lozing is op het milieu. Op basis van de zorgplicht moet een lozer het effect van de lozing nagaan. Hiervoor kan de initiatiefnemer de immissietoets gebruiken.
Het gaat in eerste instantie om de bescherming van het rioolstelsel en het doelmatig beheer van het te lozen afvalwater. Ook voor rioollozingen geldt een specifieke zorgplicht.
Zorgplicht vuilwaterriool
Praktisch betekent de zorgplicht dat een lozing in een vuilwaterriool aan de volgende voorwaarden moet voldoen:
- De temperatuur is niet hoger dan 30 °C.
- De zuurgraad is 6,5 < pH < 10.
- De sulfaatconcentratie is minder dan 300 mg/l.
- De lozing kan geen brand- of explosiegevaar veroorzaken.
- De lozing gaat niet via een beerput, rottingsput of septictank.
Deze voorwaarden staan niet als voorschriften in algemene regels, omdat deze eisen in veel situaties te streng zijn. Voor de riolering en een zuiveringtechnisch werk is het geen probleem als er 1 emmer water van 60°C in wordt leeggegooid. Maar bij een grote continue afvalwaterstroom van deze temperatuur, zijn er wel ongewenste effecten. Bijvoorbeeld stoomwolken uit de rioolputten in de omgeving ervan – dat is wel het minste effect.
Voorbeelden van ongewenste riool lozingen
Er zijn ook lozingen op het riool die vanuit milieubelang ongewenst zijn. Bijvoorbeeld bij:
- het reinigen van gevels. Vooral de gebruikte methode en reinigingsmiddelen kan van grote invloed zijn op de schadelijkheid van de lozingen.
- het lozen van bemalingswater van bijvoorbeeld bouwputten. Het geloosde volume kan de doelmatige werking van het openbaar riool en het zuiveringtechnisch werk in gevaar brengen.
Maatwerk op basis van zorgplicht
Op basis van de zorgplicht kan het bevoegde gezag wel een aanpak van deze stoffen, temperatuur of zuurgraad vragen. Bij het opstellen van maatwerk voor een lozing op het riool is overleg tussen de rioolbeheerder en de waterkwaliteitsbeheerder aan te raden.
De maatwerkmogelijkheid op grond van de zorgplicht is bedoeld als vangnet.
Handhaving op grond van de specifieke zorgplicht
Afhankelijk van de (water)bezwaarlijkheid kan het bevoegde gezag ook direct handhavend optreden op grond van de specifieke zorgplicht. De specifieke zorgplicht geldt nadrukkelijk voor elke lozingsroute.
Bij een handhavingsactie moet het bevoegd gezag wel aan de lozer duidelijk kunnen maken aan welke eisen deze lozing had moeten voldoen. Als de specifieke zorgplicht overduidelijk wordt overtreden, ligt directe handhaving voor de hand. Bij discussie over de vraag of de specifieke zorgplicht nu wel of niet wordt overtreden, is het handiger dat de gemeente eerst een maatwerkvoorschrift opstelt. Dit maakt in het concrete geval duidelijker wat de specifieke zorgplicht inhoudt.
Voorbeeld
Loost een bedrijf afvalwater in het vuilwaterriool? Dan mag dat bedrijf op grond van de specifieke zorgplicht niet willens en wetens meer lozen dan het riool aankan. Hoeveel afvalwater een riool kan verwerken, is afhankelijk van de capaciteit. Die kan per locatie sterk verschillen. Daarom staan hierover geen algemene regels in het Bal. Als een bedrijf een grote lozing overweegt, moet het dus eerst zelf nagaan wat de capaciteit van het riool is. Om daarna de lozing op de capaciteit aan te passen. Zo voldoet het bedrijf aan de specifieke zorgplicht.
Stel dat in een gebied meerdere bedrijven hun normale hoeveelheden afvalwater lozen op hetzelfde rioolstelsel. En de gemeente stelt vast dat deze normale lozingen samen de capaciteit van het riool overschrijden. Dan kan het voor 1 van deze groep lozers niet altijd duidelijk zijn dat de lozing van zijn bedrijf bijdraagt aan de door de gemeente vastgestelde overschrijding. Er kan van de betreffende bedrijven dan niet verwacht worden dat zij zelf weten wat de specifieke zorgplicht hier inhoudt. Het bevoegd gezag kan dan gebruikmaken van een maatwerkvoorschrift of maatwerkregel om de specifieke zorgplicht te verduidelijken. In dit geval kan het maatwerk de totale hoeveelheid geloosd afvalwater per bedrijf begrenzen, of over 24 uur verspreid laten lozen.
Particulier versus openbaar riool
De lozingsvoorwaarden voor een lozing op de riolering gelden niet alleen voor het gemeentelijk riool. Dezelfde voorwaarden geldt ook voor een particulier stelsel. Lozingsvoorwaarden voor een lozing op een riool zijn namelijk bedoeld voor de bescherming van het milieu én het rioolstelsel.
