Rijksomgevingswaarden waterkwaliteit
In paragraaf 2.2.2.1 van het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) staan rijksomgevingswaarden voor de kwaliteit van oppervlaktewater voor aangewezen oppervlaktewaterlichamen. Deze omgevingswaarden zijn een vertaling van de Europese regels. In dit geval de Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Richtlijn prioritaire stoffen.
Goede chemische toestand oppervlaktewaterlichaam
KRW-oppervlaktewaterlichamen moeten tijdig in een 'goede chemische toestand' verkeren (Bkl, artikel 2.10). Dit is het geval als voldaan is aan:
- alle in bijlage III bij het Bkl opgenomen maximaal toegelaten concentraties voor prioritaire stoffen én
- alle in bijlage III opgenomen jaargemiddelde concentraties voor prioritaire stoffen
Deze komen overeen met de normen uit de Richtlijn prioritaire stoffen. Elk van deze stofnormen is afzonderlijk ook een omgevingswaarde.
Wat zijn prioritaire stoffen?
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is bedoeld om de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Europa op orde te brengen. De Europese Commissie heeft een lijst van stoffen opgesteld die in heel Europa met voorrang moeten worden aangepakt. Dit is de KRW-lijst. De Commissie heeft ook milieukwaliteitsnormen vastgesteld voor deze stoffen.
Op de KRW-lijst staan de prioritaire stoffen die een groot risico vormen in en via het watermilieu. De meest risicovolle stoffen op de lijst zijn aangemerkt als prioritair gevaarlijk. De Europese Commissie heeft bepaald dat de lidstaten beheersmaatregelen moeten treffen, gericht op:
- het stoppen van emissies (vrijkomen) van de prioritair gevaarlijke stoffen
- het verminderen van emissies (vrijkomen) van de prioritaire stoffen
Stoffen komen op de Europese lijst als ze in meerdere lidstaten een probleem zijn. Volgens de KRW moeten de lidstaten zelf ook de stoffen in kaart brengen die op nationaal niveau een probleem zijn en maatregelen treffen.
Enkele voorbeelden van prioritaire stoffen zijn PFOS, nikkel en PAK's.
Stoffen die nationaal een probleem zijn heten specifiek verontreinigende stoffen, ook voor die stoffen moeten lidstaten vergelijkbare beheersmaatregelen treffen.
De doelen en maatregelen worden beschreven in stroomgebiedbeheerplannen.
Goede ecologische toestand oppervlaktewaterlichaam
KRW-oppervlaktewaterlichamen moeten tijdig in een 'goede ecologische toestand' verkeren (Bkl, artikel 2.11). Dit is het geval als:
- de diverse kwaliteitselementen (aanwezige flora, fauna, enzovoort) slechts een lichte verandering vertonen ten opzichte van de onverstoorde staat van het betreffende type waterlichaam (Bijlage V KRW). Deze typen waterlichamen zijn uitgewerkt in het STOWA rapport voor natuurlijke watertypen
- het kwaliteitselement specifiek verontreinigende stoffen geen hogere concentratie van een stof bevat dan de maximale waarde voor die stof en ook de jaargemiddelde waarde niet wordt overschreden. De waarden staan onder de Omgevingswet in bijlage IIIa van het Bkl.
Uitvoering omgevingswaarden
Deze rijksomgevingswaarden staan in het Bkl. Dit betekent dat de regering deze omgevingswaarden vaststelt. Daarmee moet de regering ook aan de verplichtingen voldoen die horen bij het vaststellen van een omgevingswaarde:
- voldoen aan de omgevingswaarde
- programma maken / aanpassen als niet aan de waarde wordt voldaan
- monitoren van de omgevingswaarden
De regering heeft in het Bkl opdracht gegeven aan de opstellers van de water(beheer)programma's om de water(beheer)programma's zo uit te voeren dat aan de omgevingswaarden voor waterkwaliteit wordt voldaan. Dit zijn de provincies, waterschappen en de Minister van Infrastructuur en Waterstaat (in de praktijk Rijkswaterstaat). In artikel 4.3, 4.4 en 4.10 van het Bkl staat dat de water(beheer)programma's de maatregelen bevatten ter uitvoering van de KRW en de GWR. In artikel 4.13 van het Bkl staat dat deze programma's zo uitgevoerd worden dat de daarin opgenomen waterlichamen voldoen aan de rijksomgevingswaarden. Op deze wijze zal de regering aan de omgevingswaarden gaan voldoen (artikel 2.10 van de Omgevingswet).
Monitoring omgevingswaarde waterkwaliteit
In Nederland zijn meetpunten aangewezen waar het oppervlaktewater gecontroleerd wordt op een goede chemische en ecologische toestand. Over de meetresultaten wordt gerapporteerd. Uit de meetresultaten blijkt ook of de overheid de omgevingswaarden haalt, of dat aanvullende maatregelen in waterprogramma's nodig zijn. Zie paragraaf 11.2.3 van het Bkl voor monitoring en gegevensverzameling waterkwaliteit.
Omgevingswaarden waterkwaliteit in omgevingsverordening
Provincies kunnen in een omgevingsverordening omgevingswaarden stellen voor de waterkwaliteit van oppervlaktewater. Deze omgevingswaarden mogen alleen strenger zijn dan, of aanvullend zijn op, de rijksomgevingswaarden (artikel 2.9, derde lid van het Bkl). Bij de vaststelling daarvan betrekt de provincie de economische effecten. Denk hierbij aan effecten van een strengere of aanvullende omgevingswaarde op het vestigingsklimaat en de werkgelegenheid.
Ook omgevingswaarden voor waterwinlocaties en zwemwater
Waterwinlocaties
In artikel 2.15 van het Bkl staan omgevingswaarden per verontreinigende stof voor waterwinlocaties waar oppervlaktewater wordt onttrokken voor de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water. Deze omgevingswaarden zijn verplichtingen als bedoeld in artikel 7 van de Kaderrichtlijn Water. De stoffen en bijbehorende gehalten staan in bijlage V van het Bkl. De gehalten komen overeen met een zodanige kwaliteit van het water dat hiervan met toepassing van bestaande zuiveringstechnieken drinkwater kan worden bereid.
Bovengenoemde omgevingswaarden gelden op waterwinlocaties in KRW-oppervlaktewaterlichamen waar oppervlaktewater wordt onttrokken voor de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water. Deze waterwinlocaties zijn opgenomen in het nationale waterprogramma voor rijkswateren en in het regionaal waterprogramma voor regionale wateren. Lees verder op de pagina bronnen voor drinkwater. Op wetten.nl vindt u de Drinkwaterregeling.
Zwemwater
Voor zwemwater op aangewezen locaties (in oppervlaktewater) staan de omgevingswaarden in paragraaf 2.2.3 van het Bkl. Alle zwemlocaties moeten in ieder geval voldoen aan de klasse aanvaardbaar. De regels over monitoring staan in paragraaf 10.2.3 van het Bkl. Dit is voor het grootste deel de omzetting van de Zwemwaterrichtlijn. Zie ook Zwemmen in oppervlaktewater.
Andere waterkwaliteitsdoelen dan omgevingswaarden
Er zijn ook andere waterkwaliteitsdoelen dan omgevingswaarden. Denk bijvoorbeeld aan het goed ecologisch potentieel voor sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen of het geen achteruitgangsverbod. Op de pagina oppervlaktewaterkwaliteitsdoelen leest u hier meer over.
Meer informatie
- Meer informatie over de omgevingswaarde.
- Actuele en geautoriseerde informatie over de risico's van stoffen voor mens en milieu vindt u op de pagina risico's van stoffen van het RIVM.
