Wat zijn damwanden?
Een damwand is een bouwwerk om grond of water te keren. Het bestaat uit een verticaal in de grond geplaatste wand. Het plaatsen gebeurt door heien, trillen of drukken. Voorbeelden van damwanden zijn een kademuur, oeverbescherming en wanden van een bouwput of boorkuip. Damwanden kunnen ook een onderdeel zijn van een dijk of andere waterkering.
Ligging rijkswaterstaatswerken en regionale waterstaatswerken
De werkzaamheden kunnen plaatsvinden binnen een rijkswaterstaatwerk of binnen een regionaal waterstaatswerk. De rijkswaterstaatswerken zijn aangegeven in bijlage II bij artikel 3.1 van het Omgevingsbesluit.
De geometrische begrenzing van rijkswaterstaatswerken staat in de Omgevingsregeling. De provincie wijst de regionale waterstaatswerken aan. De geometrische begrenzing staat in de waterschapsverordening van de waterschappen.
Plaatsen damwand door waterbeheerder
Als de werkzaamheden plaatsvinden door de waterbeheerder zelf is soms geen vergunning nodig. Het maakt uit of Rijkswaterstaat waterbeheerder is of een waterschap.
Rijkswaterstaat is waterbeheerder
Het plaatsen van een damwand bij een rijkswaterstaatswerk kan ook voor de waterbeheerder vergunningplichtig zijn. Het gaat dan om een vergunningplicht eigen dienst. Voor de waterbeheerder, in dit geval Rijkswaterstaat, gelden dezelfde regels als voor andere initiatiefnemers. Onder de Waterwet was dat niet zo. De Omgevingswet is hier dus strenger.
Waterschap is waterbeheerder
In de waterschapsverordening bepalen waterschappen zelf of ze eigen werken uitzonderen. Veel waterschappen hebben hiervoor een regel opgenomen en daarmee eigen werken dus vergunningvrij gemaakt.
Plaatsen damwand bij Rijkswaterstaatswerk
Als de werkzaamheden plaatsvinden bij een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk, dan gelden de regels uit hoofdstuk 6 van het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). In artikel 6.16, eerste lid, onder a van het Bal staat dat het bouwen van een bouwwerk een beperkingengebiedactiviteit is voor een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk. Het plaatsen van een damwand valt daar ook onder.
Plaatsen damwand in rijkswatergang
Voor het plaatsen van een damwand in een rijkswatergang is een omgevingsvergunning nodig als de oppervlakte van de damwand groter is dan 30 m2. Dat staat in artikel 6.17, eerste lid, onder g onder 1 Bal. Als de werkzaamheden plaatsvinden in een kanaal geldt altijd een vergunningplicht voor het bouwen van een damwand. Dat staat in artikel 6.17, tweede lid, onder a Bal.
Plaatsen damwand bij rijkswaterkering
Voor het bouwen van een damwand bij een waterkering is een omgevingsvergunning nodig. Dat staat in artikel 6.18, onder a Bal.
Melding
Als geen omgevingsvergunning nodig is, geldt vaak een meldingsplicht. Dat staat in artikel 6.19 Bal. In de volgende gevallen is geen melding nodig:
- de damwand is kleiner dan 1 m3
- de damwand wordt gesloopt of verwijderd
- de damwand is geen bouwwerk en is maximaal een week aanwezig
Specifieke zorgplicht
Voor alle beperkingengebiedactiviteiten bij een waterstaatswerk in beheer bij het Rijk geldt de specifieke zorgplicht van artikel 6.6 Bal. Deze zorgplicht geldt dus ook bij het plaatsen van een damwand.
Plaatsen damwand bij regionale waterstaatswerken
Voor regionale waterstaatswerken wijst het waterschap beperkingengebieden aan in de waterschapsverordening. Voor deze beperkingengebieden gelden verschillende regels. Zo kan er een vergunningplicht gelden voor het plaatsen van een damwand. Maar er kan ook een meldingsplicht gelden, een informatieplicht of alleen algemene regels.
Andere verplichtingen
Bouwactiviteit
Omdat een damwand meestal een bouwwerk is, is vaak ook een omgevingsvergunning nodig voor de bouwactiviteit.
Een aantal bouwactiviteiten is echter vergunningvrij:
- de damwand is nodig voor een bouw-, onderhouds- of sloopactiviteit. Zie artikel 2.15d, onder r van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)
- de damwand is niet hoger dan 1 m en de oppervlakte is niet meer dan 2 m2. Zie artikel 2.15d, onder u van het Bbl.
Omgevingsplan
Voor het plaatsen van een damwand kunnen ook regels staan in het omgevingsplan van de gemeente. Het plaatsen van een damwand heeft gevolgen voor de fysieke leefomgeving. De gemeente heeft daarom vaak regels hiervoor opgenomen in het omgevingsplan. Bij het opstellen van een omgevingsplan houdt de gemeente ook rekening met de waterbelangen. Overleg tussen het waterschap en de gemeente hierover is erg belangrijk. Op die manier worden de regels in de waterschapsverordening en in het omgevingsplan goed op elkaar afgestemd.
Omgevingsverordening
In de praktijk komt het vaak voor dat provincies vaarwegbeheerder zijn. In dat geval kunnen er in de omgevingsverordening regels staan voor het plaatsen van een damwand in een provinciale vaarweg. Het gaat dan ook om een beperkingengebiedactiviteit.
Natura 2000
Als de werkzaamheden plaatsvinden in een Natura 2000-gebied is vaak een omgevingsvergunning voor een Natura 2000-activiteit nodig. Zie artikel 5.1, eerste lid, onder e Omgevingswet.
Flora en fauna
Bij veel activiteiten in de fysieke leefomgeving kan sprake zijn van negatieve gevolgen voor flora en fauna. Voor het plaatsen van een damwand kan daarom een omgevingsvergunning nodig zijn voor een flora- en fauna-activiteit. Zie artikel 5.1, tweede lid, onder g.
Privaatrechtelijke toestemming
Als de werkzaamheden plaatsvinden op grond van een ander, is toestemming nodig van de eigenaar van de grond.
