Bladblazers, spoorwegen of een kroegenplein: geluid in de leefomgeving

'Ik werk nu alweer 5 jaar aan de in- en uitvoerbaarheid van regels over geluid', vertelt Raymond Kockx. 'Eerst bij InfoMil en sinds een jaar of 4 ook bij het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO). Vooral het beantwoorden van helpdeskvragen vind ik leuk. Want alleen door de praktische toepassing leer je de juridische plichten en randvoorwaarden van de regels doorgronden. En heb je dat eenmaal gedaan, dan hoef je het alleen nog maar 'even' duidelijk op te schrijven.'

Helpdeskvragen benutten

'We krijgen veel helpdeskvragen over geluid in de Omgevingswet, in maart ruim 25', zegt Kockx verheugd. 'Wij reviewen de antwoorden op helpdeskvragen met het team Geluid. Zo leren wij van elkaar. Soms blijkt uit een helpdeskvraag dat een combinatie van wetsartikelen niet helemaal zo werkt als bedoeld. In zo’n geval maken we een probleemanalyse, die we met de ministeries bespreken. Zo werken we met de vragen van de uitvoeringspraktijk aan de verbetering van de in- en uitvoerbaarheid van de regels.'

'Ook beslissen we welke antwoorden op vragen aan de helpdesk aanleiding geven voor verbeteren of aanvullen van de site. Op die manier proberen we precies de informatie die nodig is, gemakkelijk vindbaar op iplo.nl te zetten. Het thema geluid op de site wordt steeds beter bezocht. Het aantal paginaweergaven is gestegen naar ruim 4.000 in maart.'

Kockx: 'De huidige wetgeving is als een puzzel van 1.000 stukjes die je al honderden keren hebt gelegd. De Omgevingswet is als een puzzel van 80 stukjes, die je nog nooit hebt gelegd. Gelukkig is het nog steeds puzzelen.'

Kroegenplein

Als illustratie geeft Raymond Kockx een vraag van een gemeente over een kroegenplein. 'De vraagsteller legde ons voor: 'Wij overwegen om bij een kroegenplein geen normen te stellen op grond van artikel 5.65, Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl), maar vervangende maatregelen in het omgevingsplan vast te leggen op grond van artikel 5.71, Bkl (zoals sluisdeur en isolatie, dat is beter te handhaven dan een norm). Maar mag je in een dergelijke situatie dit ook dubbelop toepassen? Dus norm én sluisdeur/isolatie, om mogelijke hinder te voorkomen?''

'Ons antwoord is: 'Ja, het is mogelijk om waarden, voorzieningen en/of gedragsregels in een regel voor een activiteit op een locatie in het omgevingsplan te stellen. Dat kan als dat nodig is voor het voldoen aan lokaal beleid en/of de centrale regel: rekening houden met en voorzien in aanvaardbaar geluid (artikel 5.59, Bkl, via artikel 5.64, Bkl).' (Zie Grondslag en taak voor stellen regels in omgevingsplan en Instructieregels voor toelaten activiteit)

Programma, een veelzijdig instrument

Kockx: 'We krijgen regelmatig vragen over omgaan met bestaand beleid, ontwikkelen van nieuw beleid en het toepassen van de nieuwe wetsinstrumenten. Bijvoorbeeld over het programma. Neem deze: 'Is het programma een nuttig middel om beleid voor geluid vast te leggen? En wat is de verhouding tussen een programma en het omgevingsplan?'

''Dat kan zeker', lieten wij de vragensteller weten', zegt Kockx. 'Het programma kan nuttig zijn voor het vastleggen en kenbaar maken van het te voeren beleid. Dat kan voor alleen geluid, maar logischer is: als onderdeel van een samenhangend programma over bijvoorbeeld gezondheid of een gebiedsgericht milieubeleid. Een programma is een veelzijdig instrument. Daarin kan de gemeente een of meer beleidsdoelen uit de omgevingsvisie uitwerken en bijvoorbeeld ook concrete maatregelen aankondigen. Een programma is zelfbindend.' (Zie Definitie programma)

Kockx vult aan: 'In een programma kan de gemeente aangeven welke instrumenten zij zal inzetten voor het bereiken van beleidsdoelen. Dat zijn juridische instrumenten, bijvoorbeeld het omgevingsplan. Maar ook financiële of communicatieve instrumenten kunnen helpen.' (Zie Bewustwording: er zijn diverse beleidsinstrumenten en rollen en Kies een sturingsstijl)

Borgen in omgevingsplan

'Het omgevingsplan is het bestuursrechtelijke instrument waarin de gemeente plichten en eisen stelt die voor iedereen gelden. Dat kan een randvoorwaarde zijn, zoals een geluidnorm voor een activiteit op een locatie. Het kan ook gaan om maatregelen, bijvoorbeeld een geluidscherm. Ook het vastleggen van de locatie waar een activiteit is toegelaten, is belangrijk. Telkens met het oog op het bereiken van gestelde beleidsdoelen en om te voldoen aan het Besluit kwaliteit leefomgeving. De belangenafweging over beschermen en benutten is dan ook onderdeel van het omgevingsplan, inclusief geluidkwaliteit.' (Zie Geluid en omgevingsplan)

'Waar ook veel vragen over komen, is het overgangsrecht. En terecht, daar hebben gemeenten onmiddellijk bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet mee te maken. Daarover hebben we sinds kort ook informatie online staan, onder Overgangsrecht geluid. Zo kwam een vraag binnen over basisgeluidemissie (bge): 'Moeten we bij het vaststellen van een omgevingsplan de bge gebruiken? Want dat zou betekenen dat we die voor de eerste vaststelling van een omgevingsplan voor een locatie moeten hebben.''

Geen basisgeluidemissie in omgevingsplan

'Nee, was ons antwoord', zegt Raymond Kockx. 'Voor het vaststellen van een omgevingsplan is geen vastgelegde bge nodig. De bge is nodig voor monitoring van geluid en bij sanering. De bge is daarbij het referentieniveau (nulsituatie) van het geluid door lokale (spoor)wegen.' (Zie Basisgeluidemissie)

'Bij vaststellen van een omgevingsplan moet de gemeente geluid in het maatgevend jaar hanteren (artikel 5.78a, lid 1, onder b, Bkl). Bijvoorbeeld bij het toelaten van woningen bij een lokale weg.' (Zie Instructieregels toelaten geluidgevoelig gebouw in een geluidaandachtsgebied) 'Bij toelaten van veel woningen en/of infrastructuur kan het wel handig zijn om in de voorbereiding van het omgevingsplan alvast te bekijken of dit verwachte geluid iets betekent voor de monitoring van geluid, maar dat is niet verplicht.'

Uitgaan van het nieuwe

'Ga gewoon beginnen met het nieuwe, dan leer je hoe het in elkaar steekt', zegt Kockx. 'Begin met de taken die je als eerste hebt bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet, zoals het voorbereiden van een besluit over een woontoren. Mensen hebben de neiging om een oud puzzelstukje dat op een nieuw puzzelstukje lijkt, in de nieuwe puzzel te rammen. En die poging lukt natuurlijk niet – zoals ik zelf ook heb ondervonden. Uitgaan van het nieuwe werkt beter. Daar verwijzen we dan ook naar vanuit een van onze meest bezochte pagina's: Geluid in de Omgevingswet – dit is veranderd.'

Fotoverantwoording

• Geluidsscherm. Bron: Beeldarchief Rijkswaterstaat / Henri Cormont
• Gehoorbeschermers. Bron: Pixabay