Inhoud deze pagina
Wanneer is er sprake van een ongewoon voorval?
Een gebeurtenis is een ongewoon voorval als de volgende criteria allemaal gelden.
1. Bij een activiteit gebeurt iets dat afwijkt van het normale verloop
Als er iets bijzonders gebeurt bij een activiteit kan dat een storing of een ongeluk zijn, maar ook een zwaar ongeval of een ramp. Het maakt daarbij niet uit wat de oorzaak is. Vaak is de oorzaak een fout bij het uitvoeren van de activiteit. Soms kan de uitvoerder er zelf weinig aan doen zoals bij vandalisme of een blikseminslag.
2. De gebeurtenis heeft (mogelijk) nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving
Het begrip fysieke leefomgeving Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) is breed. Mogelijke gevolgen kunnen daardoor van alles zijn, bijvoorbeeld milieuschade, hinder, risico's voor de omgeving, schade aan wegen of bruggen of aan een monumentaal pand.
Er is al sprake van een ongewoon voorval als de schade er nog niet is, maar wel dreigt.
3. De gevolgen van de gebeurtenis zijn significant
Als de gevolgen van een gebeurtenis klein zijn, is het niet nodig dat de overheid ingrijpt. De extra regels voor ongewone voorvallen gelden alleen bij grote, merkbare gevolgen, zoals:
- door een storing aan een filter komt een verontreinigde luchtstroom vrij
- door overdruk gaat een veiligheidsklep in een stoomleiding open, wat leidt tot een harde fluittoon
- door een lekkage van een melktank komt een grote hoeveelheid melk in het riool
- in de mist vaart een binnenvaartschip tegen een brug aan
- bij een ongeluk op de snelweg stroomt een tankwagen met diesel leeg
Bij preventieve maatregelen minder snel een ongewoon voorval
Preventieve maatregelen bij een activiteit kunnen de gevolgen klein houden. Stel dat een automobilist na het tanken vergeet het vulpistool af te koppelen. Bij het wegrijden breekt de slang en stroomt er benzine weg. Een goed ontworpen tankstation heeft een vloeistofdichte vloer rond de tankzuil en een korte slang die niet buiten de vloer terecht kan komen. Als de slang breekt, komt de benzine op de vloeistofdichte vloer terecht. Hierbij dreigt dan geen bodemverontreiniging. Slangbreuk bij een goed ontworpen tankstation is geen ongewoon voorval.
Ernstige gevallen
Ook ernstige gevallen, zoals een zwaar ongeval, ramp of crisis, vallen onder het begrip 'ongewoon voorval'. Voor ongewone voorvallen bij Seveso-inrichtingen Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) gelden strengere regels. Bij rampen en crises geeft de Wet veiligheidsregio's brede bevoegdheden aan de overheid. De regeling voor ongewone voorvallen van de Omgevingswet geldt dan ook, maar voegt weinig toe.
Verplichtingen ongewoon voorval bij uitvoering activiteiten
De uitvoerder van de activiteit heeft de volgende verplichtingen:
- De uitvoerder van een activiteit denkt van tevoren na wat er mis kan gaan. Als het kan, neemt hij maatregelen om dat te voorkomen.
- Als er toch iets mis gaat, neemt de uitvoerder direct maatregelen om de gevolgen zo klein mogelijk te houden.
- De uitvoerder geeft het bevoegd gezag meteen door dat er iets mis is gegaan.
- De uitvoerder geeft, zodra dat kan, alle informatie aan het bevoegd gezag die nodig is om de gevolgen voor de leefomgeving in te schatten. Dat is in ieder geval:
- de oorzaak en het verloop van de gebeurtenis
- de vrijgekomen stoffen en hun eigenschappen
- genomen of overwogen maatregelen om verdere gevolgen te voorkomen
- Na een ongewoon voorval neemt de uitvoerder als dat kan maatregelen om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt.
Dit geldt bij de volgende activiteiten in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup):
- Milieubelastende activiteiten (volgt uit artikel 2.11, 2.21 en 2.22)
- Lozingsactiviteiten op een oppervlaktewaterlichaam of zuiveringtechnisch werk (volgt uit artikel 2.11, 2.21, 2.22, 6.6, 6.12, 6.13, 7.6, 7.12 en 7.13)
- Beperkingengebiedactiviteiten rijkswaterstaatswerken (volgt uit artikel 6.6, 6.12, 6.13, 7.6, 7.12 en 7.13)
- Beperkingengebiedactiviteiten bij een rijksweg (volgt uit artikel 8.6, 8.11 en 8.12)
- Beperkingengebiedactiviteiten bij het spoor (volgt uit artikel 9.8, 9.14 en 9.15)
- Lozingsactiviteiten vanaf schepen op binnenwateren (volgt uit artikel 17.6, 17.12 en 17.13)
- Natuuractiviteiten (volgt uit artikel 11.13, 11.14, 11.34, 11.35, 11.123 en 11.124)
Voor ongewone voorvallen bij het bieden van gelegenheid voor zwemmen of baden geldt alleen een meldplicht (artikel 15.11).
Bevoegdheden overheid bij een ongewoon voorval
De overheid heeft noodprocedures. Bij een ongewoon voorval geeft de Omgevingswet een aantal verplichtingen en bevoegdheden voor die procedure. Deze staan in afdeling 19.1.
Als de Omgevingswet een bevoegd gezag Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) aanwijst voor een activiteit is dat de instantie die kan ingrijpen als er iets mis gaat bij die activiteit. Bij luchtverontreiniging is ook de Commissaris van de Koning bevoegd. Het kan zijn dat er meer dan één bevoegd gezag is. Zo zijn bijvoorbeeld de gemeente en het waterschap allebei bevoegd als bij een brand verontreiniging van het oppervlaktewater dreigt door het bluswater. In dat geval stemmen ze onderling af wat er moet gebeuren. Als (nog) niet duidelijk is wie het bevoegd gezag is, treedt de gemeente op.
Het bevoegd gezag heeft de volgende verplichtingen en bevoegdheden:
- Het bevoegd gezag houdt andere belanghebbende overheden op de hoogte van de gebeurtenissen en de genomen maatregelen (Omgevingswet, artikel 19.3). Dat zijn in ieder geval:
- De gemeente waar het voorval zich voordoet, of de voorzitter van de veiligheidsregio als de gevolgen de gemeente overstijgen
- De Inspectie Leefomgeving en Transport
- De beheerder van de rioolwaterzuivering als het voorval daar gevolgen voor heeft
- Het bevoegd gezag zorgt ervoor dat de uitvoerder van de activiteit direct maatregelen neemt om de gevolgen zo klein mogelijk te houden (Omgevingswet, artikel 19.4). Het bevoegd gezag kan hiervoor een bindende aanwijzing geven, die zelfs de activiteit stil kan leggen. In spoedeisende gevallen kan het bevoegd gezag de aanwijzing direct doen, en achteraf in een schriftelijk besluit vastleggen (Awb, artikel 5:31).
- Het bevoegd gezag kan zelf maatregelen nemen zolang niet duidelijk is wie het ongewone voorval veroorzaakte (Omgevingswet, artikel 19.5). Het bevoegd gezag zet dit op schrift en stuurt het aan de veroorzaker zodra die bekend is.
- Het bevoegd gezag verhaalt de kosten van maatregelen die hij zelf neemt of laat nemen op de veroorzaker (Omgevingswet, artikel 19.6).
- Het bevoegd gezag zorgt ervoor dat er onderzoek plaatsvindt om het voorval te analyseren en de oorzaak te achterhalen (Omgevingswet, artikel 19.7).
- Het bevoegd gezag stelt zo nodig vergunningvoorschriften of maatwerkvoorschriften aan de activiteit om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt (Omgevingswet, artikel 19.7).
