Toezicht en handhaving specifieke zorgplicht Bal

De specifieke zorgplicht van het Bal houdt in dat degene die een activiteit verricht alles moet doen en laten om negatieve gevolgen voor de leefomgeving te voorkomen en te beperken. Vanwege het karakter van de specifieke zorgplicht is het nodig u goed voor te bereiden voor u een controle doet op naleving van de regels van Bal.

Er zijn 4 stappen:

1. Voorbereiding van een controle
2. Uitvoering en beoordeling
3. Indien nodig opleggen van een maatwerkvoorschrift, en eventueel:
4. Handhaven bij overtreding van de specifieke zorgplicht

1. Voorbereiden van een toezichtcontrole

Het is in ieder geval nodig om het volgende na te gaan:

• Welke regels gelden er voor de activiteit? En wat staat erover in de toelichting?
• Gelden er naast de regels van het Bal ook vergunningvoorschriften of maatwerkvoorschriften?
• Wat is het beoogde doel van de specifieke zorgplicht die voor deze activiteit geldt en welke technische en/of organisatorische mogelijkheden heeft de initiatiefnemer om aan de specifieke zorgplicht te voldoen?
• Wat is gebruikelijk bij deze activiteit en wat zijn recente inzichten in maatregelen om aan de specifieke zorgplicht te voldoen?
• Staat er in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) iets dat relevant is voor deze activiteit op deze locatie? Bijvoorbeeld: zijn er in de buurt andere activiteiten of situaties waar de activiteit invloed op heeft? De optelsom van activiteiten speelt daarbij ook een rol. Denk bijvoorbeeld aan geluidhinder voor omwonenden.
• Wat zijn de ervaringen met deze initiatiefnemer van de activiteit? Wat staat er in het registratiesysteem van uw organisatie of wat is er bekend bij uw collega's?
• Wat zijn de ervaringen met andere initiatiefnemers en toezichthouders van andere organisaties?
• Wat staat er in de nalevingsstrategie van uw organisatie over optreden bij overtredingen?

Toelichting Bal gebruiken bij de voorbereiding

In de toelichting bij het Bal staan de bedoeling en werkwijze van de specifieke zorgplicht. Ook staan daar voorbeelden hoe een initiatiefnemer aan de eis van de specifieke zorgplicht kan voldoen. Sommige voorschriften uit vervallen regelgeving (bijvoorbeeld uit het Activiteitenbesluit en de Activiteitenregeling) zijn niet in het Bal overgenomen. Ze zijn vaak nog wel bruikbaar om te beoordelen hoe men aan de specifieke zorgplicht kan voldoen. Denk bijvoorbeeld aan de (vervallen) voorschriften die te maken hebben met good housekeeping.

2. Uitvoeren van een toezichtcontrole

Er is geen voorgeschreven methode voor controle op naleving van de specifieke zorgplicht van het Bal. In de toelichting bij artikelen over de specifieke zorgplicht van het Bal (zoals de toelichting bij artikel 2.11 over de specifieke zorgplicht bij een milieubelastende activiteit) staat wel beschreven wat er onder de reikwijdte van de specifieke zorgplicht valt en staan algemene voorbeelden.

Voorbeelden bij milieubelastende activiteit

Bekijk een aantal voorbeelden van hoe u op naleving van de specifieke zorgplicht van een milieubelastende activiteit in het Bal kunt controleren:

• Voorbeeld toezicht en handhaving specifieke zorgplicht: opslag van mest
• Voorbeeld toezicht en handhaving specifieke zorgplicht: tanken van vaartuigen

Beoordeling op naleving van de specifieke zorgplicht

Van belang is dat de specifieke zorgplicht altijd geldt, ook als er specifieke regels of vergunningvoorschriften gelden. In het algemeen zal iemand de specifieke zorgplicht niet overtreden als hij die regels naleeft. Maar er kan sprake zijn van een onvoorziene situatie, of van een vanzelfsprekende regel die niet meer uitgeschreven is. Bij uw beoordeling of er sprake is van een overtreding is het relevant of de initiatiefnemer redelijkerwijs kon vermoeden dat een activiteit nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving kan hebben. Ook kijkt u of de initiatiefnemer redelijkerwijs in staat was om maatregelen te nemen.

Om te beoordelen of de uitvoerder van de activiteit in strijd met de specifieke zorgplicht heeft gehandeld, kunt u vragen stellen als:

• Hoe is de activiteit uitgevoerd?
• Welke maatregelen zijn genomen om schade te voorkomen?
• Waarom zijn er geen maatregelen genomen?

Ook kunt u personen die mogelijk getuige zijn geweest van de activiteit om informatie vragen. Soms is het zinvol de situatie met een collega te bespreken.

3. Maatwerkvoorschrift opleggen

Soms is het niet duidelijk wat van degene die de activiteit verricht verwacht wordt. U kunt dan bijvoorbeeld degene die de activiteit verricht informeren per brief. Denk aan een situatie waarbij de riolering lekt. U informeert bedrijven dan dat ze tijdelijk niet kunnen lozen.

Ook kunt u, na overleg met de initiatiefnemer en de beleidsafdeling van uw organisatie, besluiten dat het nodig is een maatwerkvoorschrift Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup) op te leggen. Daarbij maakt u concreet wat op grond van de specifieke zorgplicht nodig is, bijvoorbeeld een technische maatregel. Bij overtreding moet u handhavend optreden.

4. Handhaven bij een overtreding van de specifieke zorgplicht

Als degene die de activiteit verricht de specifieke zorgplicht of het opgelegde maatwerkvoorschrift overtreedt, moet u handhavend optreden. Het hangt van de handhavingsstrategie van uw organisatie af hoe u optreedt.

Bij de beoordeling op welke manier u gaat handhaven, bepaalt u:

• welke interventie noodzakelijk is
• of u alleen bestuursrechtelijk, alleen strafrechtelijk optreedt of beide trajecten inzet

Maak bij de beoordeling gebruik van het stappenplan in de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingsrecht.

Meer informatie over toezicht op specifieke zorgplicht

Heeft u een vraag over een specifieke situatie? Neem contact met ons op, dan helpen wij u verder.

Vindplaatsen en voorbeeld omgevingsplan

Bekijk bronnen waar u als toezichthouder of handhaver kunt vinden wat onder de specifieke zorgplicht valt.

Specifieke zorgplicht en het omgevingsplan

Voor het omgevingsplan geldt een vergelijkbare werkwijze, zoals u kunt zien in het voorbeeld toezicht en handhaving specifieke zorgplicht omgevingsplan.