De wet zegt over participatie: het in een vroegtijdig stadium betrekken van belanghebbenden [...] bij het proces van de besluitvorming over een project of activiteit. Met belanghebbenden bedoelt de wet burgers, vertegenwoordigers van bedrijven, professionals van maatschappelijke organisaties en bestuurders van overheden.
Wie is er aan zet?
In de Omgevingswet, het Omgevingsbesluit en de Omgevingsregeling staan regels over participatie (pdf, 384 kB). Als overheden instrumenten van de Omgevingswet vaststellen, moeten ze aangeven hoe de hierboven genoemde belanghebbenden betrokken zijn bij de totstandkoming van deze instrumenten. En welke resultaten dat heeft opgeleverd. Gemeenten, provincies en waterschappen moeten ook aangeven hoe ze hun eigen participatiebeleid hebben ingevuld. Er is een uitzondering: bij het aanvragen van een omgevingsvergunning moet juist de aanvrager het initiatief nemen. Hij moet aangeven of, en zo ja hoe, hij de omgeving betrokken heeft bij zijn plan en wat de resultaten hiervan zijn.
Overzicht regels over participatie in instrumenten
De regels voor participatie gelden voor de volgende wettelijke instrumenten:
Ruimte voor maatwerk
De wet schrijft niet voor welke vorm participatie moet hebben. Daar zijn het bevoegd gezag en de initiatiefnemer vrij in. Ze kunnen eigen keuzes maken voor de inrichting van een participatieproces. Logisch, want de locatie, het soort besluit, de omgeving en de betrokkenen zijn elke keer anders. En ook het moment waarop de participatie start, verschilt per situatie.
Gevolgen bij 'onvoldoende' participatie
Heeft het bevoegd gezag het participatietraject niet goed ingericht? Zijn daardoor sommige belangen niet goed meegenomen in de besluitvorming? Iedereen kan een zienswijze indienen op een ontwerpbesluit om dat aan te geven. Soms kunnen betrokkenen ook een bezwaar indienen of in beroep gaan. Lees meer over inspraak en rechtsbescherming.
Participatie organiseren
Participatie is dus een must. Maar hoe moet het traject er dan precies uitzien? Dat verschilt per fase van het proces. Lees meer over de aanpak van de participatie per fase.
Overzicht per instrument
Deze tabel geeft een handig overzicht van wie bij welk instrument verantwoordelijk is voor participatie, en waar dat staat:
Tabel
Tabel met overzicht van de regels voor participatie per instrument
| Instrument |
Regels |
Wie is verantwoordelijk voor het naleven van de participatieregels? |
Waar staat het? |
| Omgevingsvisie |
Motiveringsplicht |
Bevoegd gezag |
Omgevingsbesluit (art. 10.7) |
| Programma |
Motiveringsplicht |
Bevoegd gezag |
Omgevingsbesluit (art. 10.8) |
| Omgevingsplan |
Kennisgeving motiveringsplicht |
Bevoegd gezag (is B&W gemeente) |
Omgevingsbesluit (art. 10.2, eerste lid)
Omgevingsbesluit (art. 10.2, tweede lid)
|
| Omgevingsverordening |
Motiveringsplicht
|
Bevoegd gezag (is Gedeputeerde Staten)
|
Omgevingsbesluit (art. 10.3a) |
| Waterschapsverordening |
Motiveringsplicht
|
Bevoegd gezag (is dagelijks bestuur waterschap)
|
Omgevingsbesluit (art. 10.3b) |
| Projectbesluit |
Kennisgeving
Hierin staat:
- wie worden betrokken, waarover en wanneer
- wat de rol is van het bevoegd gezag en de initiatiefnemer
- waar meer informatie beschikbaar komt
Motiveringsplicht bij eventuele voorkeursbeslissing en projectbesluit.
|
Bevoegd gezag
Als een ander dan het bevoegd gezag initiatiefnemer is, kan het participatietraject wel een gezamenlijke actie zijn.
Het bevoegd gezag en de initiatiefnemer bepalen samen de rolverdeling, waarbij het bevoegd gezag uiteindelijk beslist.
Het bevoegd gezag geeft in de kennisgeving participatie aan wat de rollen zijn van het bevoegd gezag en de initiatiefnemer.
|
Omgevingswet (art. 5.47, 5.48 en 5.51) en
Omgevingsbesluit (art. 5.3 en 5.5)
|
| Omgevingsvergunning |
In de Omgevingsregeling is een aanvraagvereiste participatie opgenomen. De initiatiefnemer moet aangeven of en zo ja, hoe hij aan participatie heeft gedaan. En wat de resultaten daarvan zijn.
Het bevoegd gezag betrekt deze informatie bij de integrale belangenafweging.
|
Initiatiefnemer |
Omgevingswet (art. 16.55)
Het aanvraagvereiste wordt uitgewerkt in de Omgevingsregeling.
|
