Afval dumpen

Wat is dumpen van afval?

Dumpen van afval is het onbeheerd en niet volgens de regels achterlaten van afval. Het kan bij dumping om allerlei afval gaan, zoals drugsafval of grofvuil. Afvaldumpingen kunnen op verschillende plekken plaatsvinden, zoals:

• op een (verlaten) bedrijfsterrein
• in een natuurgebied
• in een oppervlaktewater
• op een etage van een flat
• in een achtergelaten voertuig

Deze pagina gaat niet over het lozen van afvalwater. Zo’n lozing kan strijdig zijn met regels. Op de pagina Het afvoeren van afvalwater dat vrijkomt bij activiteiten vindt u de regels over lozingen van afvalwater.

Afval dumpen door bedrijf is in strijd met Bal

Het Bal bevat 2 paragrafen waar het dumpen van afval in ieder geval onder kan vallen:

• het op of in de bodem brengen van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen buiten stortplaatsen (paragraaf 3.2.14)
• het verwerken van bedrijfsafvalstoffen of gevaarlijke afvalstoffen (paragraaf 3.5.11)

Een dumping vindt meestal plaats op de bodem. Het valt dan onder paragraaf 3.2.14 van het Bal. Als het dumpen niet plaatsvindt op de bodem, dan valt het dumpen onder paragraaf 3.5.11 van het Bal. Denk aan het achterlaten van afval in een gebouw. Als het twijfelachtig is of het om een dumping op de bodem gaat (het kán maar is niet met zekerheid te zeggen), dan valt het dumpen onder beide paragrafen.

Specifieke zorgplicht en vergunningplicht

De specifieke zorgplicht voor milieubelastende activiteiten van het Bal is van toepassing op een dumping die onder 1 van de paragrafen valt. Het dumpen is in strijd met die zorgplicht. Het spreekt namelijk voor zich dat dumpen nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving met zich mee kan brengen. Verder bevatten beide paragrafen een vergunningplicht voor het dumpen (artikelen 3.40c en 3.197, Bal). En die vergunning is er bij een afvaldumping niet. Dus is het dumpen in strijd met artikel 3.40c of artikel 3.197 van het Bal.

Dumpen door particulier is in strijd met de Wet milieubeheer

Een particulier die afval dumpt, handelt in strijd met artikel 10.2 van de Wet milieubeheer (Wm). Daarin staat een verbod voor particulieren om afval te dumpen.

Bestuursrechtelijke handhaving mogelijk

Bestuursrechtelijke handhaving is mogelijk op het in strijd handelen met regels van het Bal. Bijvoorbeeld handhaven op het niet naleven van de specifieke zorgplicht of op de afwezigheid van een omgevingsvergunning. Voor het handhaven van de regels van het Bal is de gemeente meestal het bevoegd gezag.

Bestuursrechtelijk handhaven is ook mogelijk als een particulier in strijd handelt met (artikel 10.2 van) de Wm. Verschillende bestuursorganen hebben die bevoegdheid (zie artikel 18.2a, tweede lid, Wm).

Strafrechtelijke handhaving mogelijk

Strafrechtelijke handhaving is ook mogelijk. De Wet op de economische delicten (Wed) regelt dat. Die wet geeft namelijk aan wat een economisch delict is (artikel 1a, onderdeel 1°, Wed, gewijzigd door artikel 2.47 van de Invoeringswet Omgevingswet). Van een economisch delict is onder andere sprake bij het niet naleven van:

• regels van het Bal voor milieubelastende activiteiten en lozingsactiviteiten. Ook de afwezigheid van een vereiste omgevingsvergunning valt eronder.
• artikel 10.2 van de Wm

Dumpen kan een ongewoon voorval zijn

Het dumpen van afval kan een ongewoon voorval zijn. Dat is het geval als het dumpen voldoet aan criteria. Het komt erop neer dat het dumpen een ongewoon voorval is als het (mogelijk) significante gevolgen heeft voor de fysieke leefomgeving. Zo zal het dumpen van drugsafval of asbest altijd een ongewoon voorval zijn.

Informeren over dumping

Bij een dumping met (mogelijk) significante gevolgen voor de fysieke leefomgeving is het belangrijk dat de politie of gemeente op de hoogte is van zo’n ongewoon voorval. Merkt iemand zo'n dumping op? Dan is het van belang dit zo snel mogelijk aan de politie of de gemeente door te geven. In een aantal gevallen is dit ook verplicht.

Ten eerste is dat verplicht als de dumping plaatsvindt bij een milieubelastende activiteit of andere activiteit die het Bal regelt. Zo kan een dumping plaatsvinden bij iemand die gewassen teelt in de openlucht (denk aan dumping op een akker, boomgaard of weiland). Degene die zo’n activiteit van het Bal verricht, is dan verplicht om het bevoegd gezag te informeren over de dumping. De specifieke zorgplicht van het Bal geldt ook voor diegene. Maar bij een dumping ligt het niet altijd voor de hand dat diegene dan zelf actie onderneemt. Denk aan een drugsdumping. In die gevallen is het beter dit aan de politie en de gemeente over te laten.

Ten tweede geldt de verplichting als de dumping plaatsvindt bij een activiteit die het Bal niet regelt maar een omgevingsplan of waterschapsverordening wel. Bijvoorbeeld een restauranthouder bij wie een dumping plaatsvindt. In dat geval geldt voor degene die de activiteit in het omgevingsplan of waterschapsverordening verricht, ook de verplichting om het bevoegd gezag te informeren over de dumping. Dit geldt zolang die bepaling in het omgevingsplan of de waterschapsverordening blijft staan.

Aanwijzingen bevoegd gezag bijvoorbeeld over opruimen afval

Bij een ongewoon voorval mag het bevoegd gezag aanwijzingen geven wat er moet gebeuren. Bijvoorbeeld, bij het opruimen van het gedumpte afval. Dat kan aan degene zijn die heeft gedumpt, maar die zal niet altijd in beeld zijn. Aanwijzingen geven kan ook aan degene bij wie de dumping heeft plaatsgevonden. Het is verplicht om de aanwijzingen op te volgen. Zo’n aanwijzing moet wel proportioneel en redelijk zijn. Zeker als degene bij wie afval gedumpt is, het niet zelf heeft gedumpt.

Kosten opruimen afval

Het ligt voor de hand om degene die dumpt voor de opruimkosten te laten opdraaien. Maar diegene zal niet altijd in beeld zijn. Het bevoegd gezag en degene bij wie gedumpt is moeten dan samen tot een redelijke en proportionele oplossing komen.