Kunstgrasvelden met rubbergranulaat

Aanleg van kunstgrasvelden

Aanleggen van kunstgrasvelden met rubbergranulaat dat onder de definitie van bouwstof uit het Besluit bodemkwaliteit valt, is een milieubelastende activiteit. Hiervoor gelden rijksregels. In dit geval moet de toepasser voldoen aan de milieuregels voor het toepassen van bouwstoffen in het Bal. Verder gelden uiteraard ook de regels voor Handelingen met bouwstoffen.

Los van of rubbergranulaat wel of niet een bouwstof is, moet de initiatiefnemer bij de aanleg van een kunstgrasveld nagaan of dit in overeenstemming is met het omgevingsplan. Als een (bouw)activiteit zoals een kunstgrasveld niet past binnen de regels van het omgevingsplan, is het verplicht een omgevingsvergunning aan te vragen.

Typen rubbergranulaat

Er zijn verschillende typen rubbergranulaat, die gebruikt worden als instrooirubber op kunstgrasvelden. Denk aan:

• rubbergranulaat van personen- en bedrijfsautobanden (SBR-rubber)
• rubbergranulaat op basis van thermoplastisch-elastomeren (TPE)
• rubbergranulaat op basis van elastomeren (EPDM).

Rubbergranulaat op basis van TPE en EPDM dat speciaal gemaakt is voor deze toepassing, voldoet in de meeste gevallen aan de definitie van een (steenachtige) bouwstof. Het valt daarom onder de werking van het Besluit bodemkwaliteit en kan als bouwstof worden toegepast onder het Bal. Rubbergranulaat van personen- en bedrijfsautobanden valt niet onder de definitie van bouwstof. Hierbij moet de toepasser invulling geven aan de zorgplicht en de specifieke zorgplicht voor bodem. Dit is om bodemverontreiniging te voorkomen.

Rubbergranulaat dat niet voldoet aan de definitie van bouwstof

Er zijn regels voor rubbergranulaat dat niet aan de definitie van bouwstof voldoet, waaronder rubbergranulaat van personen- en bedrijfsautobanden.

Milieu- en gezondheidsrisico's

In opdracht van de branche is onderzoek gedaan naar rubbergranulaat van personen- en bedrijfsautobanden. Het onderzoek is verricht om meer inzicht te krijgen in de risico’s voor milieu en gezondheid. Uit dit onderzoek blijkt dat er geen sprake is van milieurisico's als er een onderlaag van zand en lava onder het kunstgrasveld ligt. Deze onderlaag voorkomt gedurende de technische levensduur van het kunstgrasveld dat zink uit het rubbergranulaat loogt en in het milieu terechtkomt. De technische levensduur van een kunstgrasveld is doorgaans 10 tot 15 jaar.

Het (toenmalige) ministerie van Infrastructuur en Milieu en het RIVM, allebei betrokken bij de begeleidingscommissie, onderschrijven de conclusies van dit onderzoek.

Het RIVM deed eveneens onderzoek naar mogelijke gezondheidsrisico's van rubbergranulaat. Aanleiding voor het onderzoek: de maatschappelijke bezorgdheid die ontstond na de televisie-uitzending van Zembla 'Gevaarlijk spel'. Zie hiervoor de pagina Rubbergranulaat op de website van het RIVM.

Invulling van de zorgplicht

Het is niet mogelijk om vooraf algemene uitspraken te doen over het voldoen aan de zorgplicht. Of sprake is van een juiste toepassing van de zorgplicht, is afhankelijk van de specifieke omstandigheden. Zoals:

• de keuze van het materiaal
• de opbouw van het kunstgrasveld
• de maatregelen die tijdens de gebruiksfase genomen moeten worden.

De zorgplicht geldt zowel voor de toepasser, gebruiker en de eigenaar. Het bevoegd gezag kan handhavend optreden als iemand handelt in strijd met de zorgplicht.

Branchevereniging Sport- en Cultuurtechniek heeft een zorgplichtdocument opgesteld over de zorgplicht bij toepassing van rubbergranulaat van personen- en bedrijfswagenbanden als instrooimateriaal op kunstgrasvelden. De aanbevelingen richten zich vooral op de maatregelen ter voorkoming van:

• de verspreiding van zink uit rubbergranulaat van banden naar het milieu, en
• de verspreiding van instrooirubber en vezels buiten het kunstgrasveld.

De bandenbranche geeft aan: volg deze aanbevelingen correct op, dan wordt er in principe voldaan aan de eis van de zorgplichtbepaling. Betrokken partijen hebben en houden een eigen verantwoordelijkheid om aan het wettelijke kader te voldoen.
Ontstaat er toch verontreiniging? Dan volgt uit de zorgplicht onder meer dat de veroorzaker verplicht is alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevraagd om de verontreiniging zoveel mogelijk ongedaan te maken.

Het is aan het bevoegd gezag om te beoordelen of sprake is van een juiste invulling van de zorgplicht. De aanbevelingen van Branchevereniging Sport- en Cultuurtechniek worden gezien als 'stand der techniek'.

Rubbergranulaat dat wel voldoet aan definitie van bouwstof

Dit onderdeel gaat over rubbergranulaat op basis van TPE en EPDM en over mengsels daarvan met andere steenachtige materialen.

Voldoen aan de kwaliteitseisen

De rubbergranulaten (of mengsels daarvan) die voldoen aan de definitie van bouwstof moeten aantoonbaar voldoen aan de maximale samenstellingswaarden en emissiewaarden van bijlage A uit de Regeling bodemkwaliteit 2022 (Rbk 2022). Dit kan door een milieuverklaring bodemkwaliteit. Deze geeft het bevoegd gezag voldoende waarborg dat een partij rubbergranulaat voldoet aan de milieuhygiënische eisen van het Besluit bodemkwaliteit. En als bouwstof toegepast kan worden onder het Bal.

Terugneembaar toepassen

Alle bouwstoffen moeten terugneembaar worden toegepast, zodat ze later weer kunnen worden verwijderd. Dit regelt artikel 4.1262 van het Bal. Zie ook toepassen van bouwstoffen.
Dat geldt ook voor bouwstoffen in kunstgrasvelden. Dus verliest een werk zijn functie verliest en wordt deze niet meer wordt gebruikt? Dan moet dat ook daadwerkelijk gebeuren. De gemeente is het bevoegd gezag. Als er sprake is van vaker voorkomende overtredingen dan kan handhaving door de ILT aan de orde zijn. De ILT doet de handhaving op de keten.

Toepassen van mengsels

Op of onder kunstgrasvelden kunnen mengsels van rubbergranulaten met steenachtig materiaal worden toegepast. Denk hierbij aan de toepassing van rubbergranulaat gemengd met zand als instrooisel. En de toepassing van rubbergranulaat gemengd met lavasteen als funderingsmateriaal. Deze mengsels van rubbergranulaat voldoen in de meeste gevallen aan de definitie van een steenachtige bouwstof. Het toepassen van een dergelijk (functioneel) mengsel valt daarom onder de werking van het Besluit bodemkwaliteit.

Toepassingen in lagen

Als het rubbergranulaat en het zand of lavasteen apart (in lagen) worden aangebracht, dan is er sprake van aparte toepassingen. Elk afzonderlijk materiaal moet dan voldoen aan de definitie van een bouwstof. Er moet dan worden getoetst of het Bbk van toepassing is. Hierbij valt de toepassing van het zand en lavasteen in ieder geval onder het Bal. Of ook de toepassing van het rubbergranulaat onder het besluit valt, hangt af van het type rubbergranulaat.

Het bovenstaande voor het toepassen van mengsels en het toepassen in lagen geldt ook voor het hergebruik van (functionele) mengsels van rubbergranulaat met steenachtige materialen.

Hergebruik van bouwstoffen bij renovatie van kunstgrasveld

Het Bal regelt dat in beginsel van elke partij bouwstoffen de kwaliteit moet zijn bepaald. En dat de partij een milieuverklaring bodemkwaliteit moet hebben waarop de kwaliteit staat. Voor een aantal gevallen geldt een uitzondering op de verplichte kwaliteitsbepaling, namelijk:

• tijdelijke uitname van bouwstoffen: voor bouwstoffen die tijdelijk worden verplaatst of uit een werk weggenomen stelt het Bal geen extra verplichtingen. In deze situaties hoeft de kwaliteit van de bouwstoffen niet te worden bepaald en de toepassing niet te worden gemeld. De voorwaarde hierbij is dat de bouwstoffen niet worden bewerkt en op of nabij dezelfde plaats en onder dezelfde condities opnieuw in het werk worden toegepast. Dit waarborgt dat de samenstelling en emissie van de bouwstoffen niet verandert.
• hergebruik van bouwstoffen in een ander werk: wordt een bouwstof niet op of nabij dezelfde plaats in hetzelfde werk toegepast maar in een ander werk? Dan hoeft de kwaliteit van de bouwstoffen niet opnieuw te worden bepaald. De voorwaarde hierbij is dat de bouwstoffen niet worden bewerkt en niet van eigenaar veranderen en onder dezelfde condities worden toegepast. De zorgplicht blijft ook van toepassing.

Voorbeelden

Enkele voorbeelden geven aan hoe om te gaan met praktijksituaties.