Webinar 'Energielabel C-verplichting voor kantoren'

De video duurt 43 minuten en 39 seconden.

De sprekers zijn Herman Jan Wijnants , Karen Sanderse, Tim von Harras, Ruben van den Brenk en Ruben Harmsen.

Herman Jan: "Welkom bij het zesde webinar. Dit keer over de energielabel C-verplichting voor kantoren. Dit webinar maakt deel uit van een reeks van negen. Eerder hebben we webinars gehouden over wijzigingen in de wetgeving ten gevolge van de aanscherping van de energiebesparingsplicht. We hebben het gehad over de informatieplicht en de erkende maatregelen, over de onderzoeksplicht, de ondersteuning en beschikbare hulpmiddelen voor het bevoegd gezag om de energiebesparingsplicht uit te voeren. We hebben vanmiddag gesproken over de portefeuilleaanpak en we gaan het nu hebben over energielabel C voor kantoren. Morgen volgen nog een drietal technische webinars, namelijk over compressoren en perslucht, over elektrische aandrijfsystemen en motoren. En de laatste webinar hebben we morgenmiddag om deze tijd, gaat over technische isolatie. Dan zijn jullie, als jullie die allemaal gevolgd hebben, weer helemaal up to date. Ik zou zeggen, volg ze, of kijk ze nog terug als je niet de gelegenheid hebt gehad om ze live te volgen, want dat kan. Even een huishoudelijke mededeling en dat gaat over het volgende: als je een vraag hebt, kun je die in de chat gaan stellen aan ons. Die vraag die je in de chat stelt, die is niet aan anderen zichtbaar. Dus stel vooral je vraag. Wij proberen die zo snel mogelijk te beantwoorden. Er zitten hier mensen naast ons in de green room, zoals we het noemen, en die kijken gewoon of die vraag meteen beantwoord kan worden. Het kan ook zo zijn dat we denken, dat is een leuke vraag om hier te behandelen in dit seminar. Dan wordt die naar mij doorgestuurd, dan komt hier op de tablet en dan kan ik het vragen aan één van de aanwezigen hier. Het kan ook zijn dat het een hele ingewikkelde of complexe vraag is. Dan sturen we het door naar de helpdesk en dan krijg je op een later moment daar antwoord op. En dat geldt ook voor als er een ontzettende hoeveelheid vragen komen, want er zitten hier wel veel mensen, maar niet heel veel mensen. Dus dan kan het ook zijn dat de beantwoording wat later gaat plaatsvinden, maar tot nu toe viel dat mee, dus met de mensen die er nu zijn, kunnen we het aantal vragen goed aan. Maar stel je vraag vooral, want dat vinden we leuk en dat helpt jou ook om het onderwerp beter te begrijpen. Maar voordat we de inhoud induiken, wil ik graag eerst even onze tafelgasten vragen om zichzelf te introduceren en dan begin ik met Karen."

Karen Sanderse: "Ik ben Karen Sanderse en ik werk bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland."

Herman Jan: "Dank Karin. Dan ga ik door naar Tim."

Tim von Harras: "Ik ben Tim von Harras. Ik ben beleidsadviseur bij het ministerie van Binnenlandse Zaken."

Herman Jan: "Dank. Dan gaan we door naar Ruben."

Ruben van den Brenk: "Goedemiddag, ik ben Ruben van den Brenk, ik werk bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor de uitvoering van de labelverplichting, die vaak bij de omgevingsdiensten zijn belegd, maar vandaar dat ik er nu wel bij zit."

Herman Jan: "Zo is het, en dan gaan we naar de andere Ruben."

Ruben Harmsen: "Mijn naam is Ruben Harmsen en ik ben adviseur toezichthouder bij de Omgevingsdienst Midden-Holland."

Herman Jan: "Ja, dank je wel. Tot zover even inderdaad wie we aan tafel hebben zitten. Ik zal mezelf trouwens ook nog even voorstellen, wel zo handig. Mijn naam is Herman Jan Wijnants, ik werk bij IPLO, Informatiepunt Leefomgeving van Rijkswaterstaat, en houd me dus inderdaad ook bezig met de energiebesparingsplicht. En ik ben de host van dit webinar en ook van de hele reeks van webinars dus ik ben inmiddels een beetje volleerd host aan het worden, maar daarover genoeg. We hebben een poll voor jullie, daar willen we graag even naartoe gaan en de deelnemers willen we graag vragen om even op de poll te reageren en die luidt: is uw organisatie al bezig met handhaving op de energielabel C-verplichting? En ik zou Ruben even willen vragen: wat denk je ervan? Wat denk je dat het percentage is van mensen die ja dan wel nee zeggen?

Ruben Harmsen: "Goede vraag. Ik hoop natuurlijk 100 procent ja. Echter denk ik dat zo'n 60 tot 70 procent van de bevoegd gezagen op dit moment bezig is actief toezicht te houden op de label C-verplichting voor kantoorgebouwen. Kom maar op met die cijfers, ik ben benieuwd.

Herman Jan: "Iemand een ander inzicht, of denken jullie Ruben heeft het al wel aardig verwoord. Ja. Ik heb inmiddels 25 mensen die geantwoord hebben. Ruim 70 procent, ja, dus die zijn er gewoon mee bezig. Zestien procent, nee, maar we hebben de doelgroep wel geïnformeerd. Twaalf procent nee, dus drie van de 25. Dus gelukkig de minderheid. Goed om te weten dat het in ieder geval een minderheid is. Maar goed, dan gaan we nu even in op de achtergrond en ik weet Tim, dat jij ons iets kan vertellen over hoe is dat eigenlijk gegaan in de aanloop naar de label C-verplichting voor kantoren.

Tim von Harras: "Ja, dat kan ik zeker. Eigenlijk komt die voort uit het Energieakkoord en hij stond niet direct in het Energieakkoord maar op een gegeven moment is in 2050 moesten we gaan intensiveren, nadenken over extra instrumenten om in te zetten, en toen is eigenlijk het eerste zaadje gepland voor deze verplichting. Die is uiteindelijk in eind 2016 aangekondigd in een Kamerbrief, een brief naar de Kamer van de minister van destijds. En in 2018 uiteindelijk is die geland in het Bouwbesluit. Tussen 2018 en 2023 zit natuurlijk vijf jaar. Er was ook bewust een lange aanloopperiode gekozen, omdat ondernemers en gebouweigenaren dan de tijd hebben om ook de maatregelen te gaan treffen. En in de tussentijd hebben we nog wel wat kleine tweaks gedaan, onder andere met RVO om de wetgeving toch wat te verduidelijken en beter te maken en ook op de NTA 8800 aan te passen. Dat is de nieuwe bepalingsmethode van het energielabel en uiteindelijk is die dus in januari 2023 ingegaan. En voor ons is het een heel spannend moment ook wel, maar ook een wel een heel mooi moment, omdat het eigenlijk voor het eerst is dat we zijn gestart met normering en normeren op de energieprestatie van gebouwen. En dat is een eerste keer. Maar ook iets waar Europa nu ook heel graag mee verder gaat. En zo is nu de nieuwe versie van de EPBD, dat is de European Energy Performance of Buildings Directive, in de maak, in de onderhandeling zelfs, tussen de lidstaten, de commissie en het parlement. En daarin staan ook weer deze Minimal Energy Performance Standards zoals ze daar heten, dus over dat uitfaseren van de labels. Dat is nog in onderhandeling, dus daar weten we nog niet veel van wat er gaat komen. Maar data die daarin genoemd zijn, zijn 2027, 2030 en 2034. Dus wat ik zeg, voor ons is echt een botsproef maar we willen ook, naast die start, dus ook de finish eigenlijk helder maken, en dat willen we doen in een eindnorm uiteindelijk. We hebben nu nog de renovatiestandaard genoemd in 2050. Dat is ongeveer het niveau van A+++, dus drie keer plus en dat is eigenlijk het gewenste of het kostenoptimale niveau om naar te verduurzamen. En eigenlijk moeten we de stappen daartussen helder krijgen. Maar dat is in principe het einddoel. En dan wilde ik nog vertellen over de voortgang, want ja, we zijn ook wel blij met de voortgang, tenminste, ik kan ook niet helemaal blij zijn, maar we zijn wel redelijk blij met de voortgang en je ziet eigenlijk dat bij de aankondiging in 2018 dat nog geen 20 procent voldeed aan deze verplichting. Met deze verplichting hebben we duidelijkheid gegeven aan de markt. En zie je dat financiers et cetera toch hiermee aan de slag zijn gegaan. En we zitten nu als je kijkt naar de aantallen, dus op 60 procent wat voldoet. Al zeggen toezichthouders trouwens dat het misschien iets positiever eruitziet, maar dan vertel jij vast nog wel wat over. En het mooie is dat het uitgedrukt in oppervlakten er ook al veel positiever uitziet, want op dit moment voldoet 76 procent van het gebruiksoppervlak, dus daaruit zie je eigenlijk ook wel dat vooral de grote kantoren al voldoen. Daaronder zie je nog in rood en groen. En wat ook wel mooi is, de Universiteit van Maastricht heeft aangetoond dat ongeveer het waardeverschil tussen die rode en die groene labels intussen ongeveer 20 procent is. Daarmee zie je ook dat we de markt echt in beweging krijgen.

Herman Jan: "Dat is wel significant. "

Tim von Harras: "Ja."

Herman Jan: "Ja. Dank even voor dit overzicht. Want dan zien we ook even waar we naar heen gaan en dat het dus ook loont om hierin te investeren. Jullie hebben aan IPLO ook de opdracht gegeven om het bevoegd gezag te helpen hierbij, bij de uitvoering van die label C-verplichtingen en het toezicht daarop. Kun je daar iets over vertellen, wat voor hulpmiddelen daarvoor zijn?

Tim von Harras: "Ja, we vonden het heel belangrijk want je kan natuurlijk niet normering implementeren en verwachten dat het maar zomaar landt en gebeurt. Dus we vonden het heel belangrijk om goede ondersteuning erbij bij te bieden aan het bevoegd gezag, gemeenten en omgevingsdiensten. En daarom zijn we eigenlijk ook wel vroegtijdig begonnen om daarmee aan de slag te gaan en we hebben RVO gevraagd om bijvoorbeeld te zorgen voor goede data. Maar we hebben jullie gevraagd om ook daarbij te helpen. Jullie hebben een handreiking en informatieblad op jullie website gezet, wat volgens mij ontzettend waardevol is voor toezichthouders die gewoon even niet weten hoe het ook alweer was, of die nog helemaal aan het begin staan.

Karen Sanderse: "Het is echt een heel mooi stappenplan."

Herman Jan: "Ja, precies, op de IPLO-site inderdaad terug te vinden, wat je al aangaf.'

Tim von Harras: "Wat jullie daarbij natuurlijk ook hebben, is jullie helpdesk waar vragen gesteld kunnen worden. RVO heeft de helpdesk voor bedrijven."

Karen Sanderse: "Voor de ondernemers, en IPLO meer voor de gemeenten en bevoegd gezagen."

Herman Jan: "Zo is het, precies."

Tim von Harras: "Jullie hebben ook voorbeeldbrieven dus dat zijn ontzettend concrete hulpmiddelen. Er is ook bijvoorbeeld een onderzoek gepubliceerd met een maatregelenlijst, dus welke maatregelen kunnen gebouweigenaren nemen. Jullie bieden ook aan, dat heb ik vernomen, dat jullie ook presentaties aanbieden, dus bij regionale bijeenkomsten.

Herman Jan: "Road shows, er zijn al een aantal geweest. Maar als er inderdaad gemeenten zijn of omgevingsdiensten of in regionaal verband, zou nog mooier zijn, waar we inderdaad langs kunnen komen, dan kunnen ze dat ook via de helpdesk aangeven van we zijn geïnteresseerd en dan zal iemand van ons daar een presentatie gaan geven, klopt. Dat is een mooi overzicht en we hopen dat de omgevingsdiensten daar flink gebruik van gaan maken.

Ruben van den Brenk: "En gemeentes want de omgevingsdiensten zijn ermee bezig. Gemeentes doen het zelf."

Herman Jan: "Terecht, zo is het, ja. Ja, maar goed, niet alleen IPLO, RVO ook, jullie geven ook bepaalde ondersteuning aan bevoegd gezag. Karen, kun jij aangeven wat de kantoorlijst inhoudt en hoe de GIS-kaart dan beschikbaar komt?"

Karen Sanderse: "Ja, even de oorsprong van GIS-viewer vertellen. Dat bevoegd gezag, we merkten dat die niet altijd voldoende zicht hebben op de kantoren in hun toezichtgebied, hebben we gekeken, hoe kunnen wij hen helpen? Daarop is de GIS-viewer ontwikkeld, inderdaad een plaatje ervan. Vanuit die GIS-viewer kan een adressenlijst worden gemaakt. Dat kunnen gemeenten zelf doen. Ze kunnen ook RVO een mail sturen met het verzoek om het aanleveren van die lijst. Uit dezelfde kaart is die afkomstig. En aan de hand van de adressenlijst kan een gemeente dan zelf aan de slag gaan met het verzamelen van meer eigen data en het verfijnen van die lijst zodat ze hun toezicht kunnen gaan opstarten. Wat we halen uit die GIS-viewer of waar die GIS-viewer op is gebaseerd. Dat is gebaseerd op de openbare bronnen, dat is de BAG, EP-Online en de WOZ. En als je dus naar die GIS-viewer toe gaat of als je een lijst opvraagt, dan kun je daar een aantal gegevens op vinden. Wij gaan eerst kijken de kantoren die daarop staan, of de gebouwen die daarop staan, hebben die een pure kantoorfunctie of hebben ze een gemengde functie? Dat is eigenlijk de eerste schifting die plaatsvindt. Vervolgens gaan we kijken, kunnen we al een aantal uitzonderingen eruit halen, bijvoorbeeld zoals de monumenten of de minimum 100 vierkante meter, de kleine kantoren, die kunnen we er ook uithalen. De andere uitzonderingen worden wat lastiger. Bijvoorbeeld sloop staat er soms wel op, soms niet of eigenlijk heel vaak niet. En ook transformatie kunnen we er niet uithalen. Vaak ook de 50 procent uitzondering, dus dat gaat om de gemengde functies. Die kunnen we er vaak ook niet uithalen omdat we niet met betrouwbaarheid kunnen zeggen dat de verhoudingen dan kloppen. Als we die data dan aan elkaar koppelen, dan komt er een soort conclusie uit. En dat is dan of een kantoorgebouw zeer waarschijnlijk label C-plichtig is, of die vermoedelijk label C-plichtig is, of niet label C-plichtig is. En uit de lijst haal je dan ook nog of er een label geregistreerd is, welk label geregistreerd is en wat de geldigheidsduur van dat label is. Dat is eigenlijk wat wij kunnen aanbieden. We zeggen daar wel bij, het zijn indicaties, het is een eerste stap, dat zie je ook in het stappenplan van IPLO, het is een eerste stap die je als gemeente kan zetten. Je zal hem dus vervolgens zelf moeten gaan verfijnen met je eigen data en vooral met feitelijk toezicht. Want de label C-verplichting voor kantoren is gekoppeld aan het feitelijk gebruik, dus op dat niveau zal je ook moeten toetsen.

Herman Jan: "Ja, precies, maar uiteindelijk kan de omgevingsdienst op basis van die cijfers eigenlijk wel zien, er zijn eigenlijk drie gradaties van betrouwbaarheid over in hoeverre een kantoor wel dan niet label C-plichtig is.

Karen Sanderse: "Ja, wat nog wel goed is, één keer in het kwartaal wordt de lijst geüpdatet. Dus op dat moment kan of een bevoegd gezag, een gemeente, omgevingsdienst zelf dus weer nieuwe data eruit halen of bij ons een nieuwe lijst opvragen.

Herman Jan: "Ja, dus die regelmatige update die zorgt ervoor dat die lijst niet veroudert."

Ruben van den Brenk: "Tim noemde 60 procent. Is dat de update per 1 oktober dan?"

Tim von Harras: "Ja, dat is 1 oktober inderdaad."

Herman Jan: "Ja, dus redelijk recent. Vanuit Omgevingsdienst Midden-Holland hebben jullie natuurlijk zelf aan de lijst gewerkt. Jullie hebben ook een aantal zaken toegevoegd. Kun je daar iets over vertellen, Ruben?

Ruben Harmsen: "Ja dat klopt, eigenlijk wat Karen zegt. We hebben de lijst eigenlijk gezien als een startpunt van onze werkzaamheden, passen de landelijke handhavingsstrategie toe met het mooie stappenplan wat is ontwikkeld. In het begin was het best wel een worsteling. Je neemt de lijst heel snel, waarschijnlijk, dus we moeten gaan kijken, voldoet dit gebouw wel of niet aan die label C-verplichting? En gaandeweg merkten wij dat er behoefte is geweest om meer lokale data toe te voegen en niet de openbaar beschikbare data. Uitdaging om met gemeenten data te verkrijgen, want dat is best wel gevoelige informatie ook die wij wilden gaan gebruiken. En eigenlijk wat wij als eerste hebben gedaan. We hebben jullie lijst als uitgangspunt genomen en we hebben data toegevoegd. We hebben eigenlijk een directe koppeling gemaakt met de landelijke database, waarin energielabels worden afgemeld. Het mooie aan die database, die geeft elke 24 uur een update. Je ziet wel dat er sinds 1 januari dit jaar enorm veel beweging is op de markt. Dagelijks worden er gigantisch veel labels opnieuw afgemeld en zie je dus eigenlijk al dat een lijst die misschien een maand oud is, dat er al veel mutaties op zijn geweest. Dus door die koppeling zien wij morgen alweer de verschillen met vandaag. Dat was wel heel erg fijn, want dat zorgt er ook voor dat wij niet onnodig kantoorgebouweigenaren gaan aanschrijven dat zij niet voldoen, terwijl zij bij wijze van spreken gister een nieuw label hebben laten afmelden. Dat was de eerste stap. De tweede stap is dat wij op zoek waren om een antwoord te vinden op de worsteling van die 50 procent-regel, die zie je niet van buitenaf. Die kun je niet zien op hulpmiddelen zoals een Google Streetview. Dat moet je gewoon in cijfertjes uitgedrukt krijgen. Wij hebben de gemeente waarvoor wij werken, wij werken voor vier van de zes gemeenten actief op de handhaving, twee gemeenten ondersteunen wij.  We hebben gezegd: geef ons een deel van de WOZ-informatie, de waarde onroerende zaak en daarin staat echt een heel hard getal. We hebben x vierkante meter kantoor tegenover het totale aantal vierkante meters aan bvo en daarmee kun je heel mooi die 50 procent-regel toepassen. En als je daar dan op filtert, zie je dat wij heel snel en gemakkelijk een overzicht kunnen realiseren en komen eigenlijk tot een conclusie waarbij het kantoorgebouw voldoet. Dus dat wil zeggen hij heeft een label C of beter tot aan vijf keer plus, hij is vrijgesteld, dat is de mooie beslisboom die jullie hebben gemaakt. Monumentaal pand, sloop, transformatie is wat lastig om dat te kunnen bepalen. Sloop, gaat men er echt vanuit, waarvoor een sloopvergunning is verleend. Dan houd je nog onteigening en transformatie over. Dat moet je echt uit de markt proeven. Daarnaast nog de 100 vierkante meter-regel, als die kleiner is, kunnen we die makkelijk wegfilteren. Dan de laatste is die 50 procent-regel. Komen we uit op een pand die niet voldoet, die wel voldoet of een twijfelgeval is. Bij een twijfelgeval, dan pakken we de auto en gaan we gewoon fysiek het veld in, controleren. Is dit wel of geen kantoorgebouw? Zien we het van buitenaf nog niet? Ja, dan op de deurbel drukken en uitleggen, waarvoor kom je. Daarvoor ben je ook toezichthouder. Neem je een kijkje in het gebouw, leg je uit waarvoor je komt en dan kan je ook vrij snel je conclusies trekken. Dus een tip: voeg echt specifieke lokale data toe en zorg voor gebiedskennis, maar die heeft een gemeente, heeft een omgevingsdienst maar maak daar gebruik van.

Herman Jan: "Ja, goede tip, en eigenlijk betekent dat ook dat de lijst van RVO een goed begin is, maar dat je dus als omgevingsdienst daar wel echt lokaal kleur aan moet geven. Ja, en is dat veel werk?

Ruben Harmsen: " Nu niet meer. Ik zeg bewust, nu niet meer. We hebben daarvoor onze eigen hulpmiddelen ontwikkeld en die maken het heel erg makkelijk. Daar zullen we straks nog even op komen."

Herman Jan: "Daar komen we straks inderdaad nog even op terug. Maar jullie hebben dan natuurlijk jullie eigen data straks. En is het voor RVO dan inderdaad handig om met die data van gemeenten en omgevingsdiensten dan zelf ook nog weer aan de slag te gaan?

Karen Sanderse: "Dat zou wel mooi zijn, alleen het antwoord daarop is helaas, nee. Kijk de GIS-viewer, maar ook onze monitoringscijfers, die baseren we echt op die openbare databronnen en als gemeenten aan ons feedback gaan geven over dat en dat klopt niet, of dat is geen kantoorgebouw of het valt onder een uitzondering. Dan zouden we eigenlijk een separate lijst moeten gaan bijhouden en kunnen we eigenlijk in het vervolg in de toekomst nooit meer terugvallen op die openbare databronnen, die we gewoon voor heel veel monitoringsgegevens en -systemen nodig hebben. Dus ons verzoek is eigenlijk, als je als gemeente of als omgevingsdienst betere data hebt of inderdaad vanuit die feitelijke toets ziet, dit is geen kantoorfunctie meer, het staat leeg of het is bestemd voor transformatie. Of de vierkante meters kloppen helemaal niet meer, omdat het in de loop der tijd gewijzigd is. Wijzig dat vooral zelf in je eigen BAG en in de WOZ, dan komt het daarmee automatisch ook in onze bestanden. Wordt het meegenomen in de update van de kwartaalcijfers. Wordt het meegenomen in de update van de GIS-viewer. Zo werken die openbare data en dat is eigenlijk onze voornaamste bron."

Herman Jan: "Ja, dus de tip is eigenlijk als je dan toch bezig bent en je uiteindelijk betere data hebt,zorg dan ook dat die openbare bronnen daarop aangepast worden, want dat helpt uiteindelijk die openbare bron, die wordt daar beter van. Uiteindelijk komt het dan ook weer bij jullie terug op de lijst."

Ruben van den Brenk: "Er zit wel een aandachtspunt bij. Want als je ziet dat een gebouw niet in overeenstemming met zijn bestemming wordt gebruikt, dan moet je eerst kijken of je het aan kan passen, dus dat de bestemming toch anders kan zijn dan waar het voor officieel geboekt staat. En dat kan dus een handhavingstraject tot gevolg hebben, want die vindt dat de bestemming gewijzigd is zonder dat het had gemogen en ik kan me voorstellen de gemeentes daarom wel een beetje huiverig zijn om het BAG aan te passen, want dat betekent ook weer een handhavingsslag als het niet in overeenstemming gebracht kan worden met het officiële gebruik."

Herman Jan: "Ja."

Ruben van den Brenk: "Heel verhaal."

Herman Jan: "Maar er zit wel een nuancering aan, terecht dat je dat aangeeft, klopt. Ja en Ruben, vanuit de VNG, hebben jullie natuurlijk meerdere instrumenten. Heb je het gevoel dat de gemeentes nu voldoende toegerust zijn om dit, maar ook andere taken in het kader van de energietransitie, op te pakken?"

Ruben van den Brenk: "Ja, dat vind ik een lastige vraag."

Herman Jan: "Ja."

Ruben van den Brenk: "Ik denk dat dit vooral een hele mooie oefening is. Een oefening om te kijken van hoe ga je die labels aanpakken? Hoe ga je aan de slag dat gebouwen zich gaan verduurzamen? Dan biedt dit instrument wel een handig instrument. Ambities liggen veel hoger, dus we willen veel meer gaan doen. Kijkend naar instrumenten. We hebben natuurlijk van het Rijk geld gekregen. Dat ging naar het gemeentefonds en dan is het wel een klus om er als gemeente voor te zorgen dat het daadwerkelijk naar het toezicht toegebracht wordt. Daarnaast hebben we nog veel gelden gekregen van het Rijk in het kader van de uitvoeringskosten van het Klimaatakkoord. Dus je krijgt nu zoveel geld. Dus moeten gemeentes ook na gaan denken, hoe gaan we ermee om? Moeten we onze organisatie niet aanpassen? Dan willen we dingen zelf doen, maar we besteden ook dingen uit aan de omgevingsdienst. Dus dit betekent dat dit eigenlijk een traject is dat we als gemeentes goed moeten gaan nadenken. Hoe kunnen we al die taken vanuit energietransitie goed doen? Dus dat is een leuke oefening en daar kunnen we nu mooi over na gaan denken."

Herman Jan: "Ja, eigenlijk zeg je ook: Het is belangrijk om te kijken van hoe optimaliseer je de kracht van de omgevingsdienst, maar ook hoe optimaliseer je de kracht van de gemeente zelf hierin."

Ruben van den Brenk: "Ja, plus, we krijgen heel veel taken erbij als het gaat om energietransitie. Hoe kunnen we die taken slimmer bij elkaar brengen? Dat je dat toezicht, maar ook gewoon het helpen van bedrijven. Hoe kun je dat beter maken? Dus het is een leuke uitdaging die voor ons ligt."

Herman Jan: "Ja, dus jij pleit ook wel echt voor een integraal beeld en plaatst dit ook in het bredere plaatje. Bekijkt dit als gemeente niet als een soort afzonderlijke opdracht, maar neem dit mee in je grote opgave."

Ruben van den Brenk: "Ja, want je kunt wel separaat naar een bedrijf toe gaan, je moet je label C minimaal hebben en iemand anders van het toezicht gaat bijvoorbeeld naar het bedrijf toe, jij moet ook meedoen met persoonsgebonden mobiliteit, je mobiliteit moet afnemen. Laten we een instrument ontwikkelen dat het in één keer gebeurt. Dat lijkt me veel efficiënter."

Herman Jan: "Precies. Ja, nu we het dan toch over instrumenten ontwikkelen hebben. Vanuit Midden-Holland hebben jullie nu een aantal instrumenten zelf ontwikkeld. Misschien is het wel aardig om daar even op in te gaan, Ruben."

Ruben Harmsen: "Ja, ik heb er een filmpje over gemaakt en eigenlijk geeft dat filmpje wel mooi aan waar we mee hebben geworsteld en waar we nu staan."

Herman Jan: "Laten we er even naar kijken."

Ruben Harmsen: "Loop jij er ook tegenaan dat de handhaving van de Energielabel C-verplichting een tijdrovende klus is? Jij bent niet de enige. Ook de Omgevingsdienst Midden-Holland liep hier tegenaan en al gaandeweg merkten wij dat dit veel tijd kost en het overzicht moeilijk te creëren is. Ruben Harmsen, onze adviseur en toezichthouder energie, bedacht de oplossing, de ODMH label-identificatietool. Onze tool verwerkt de data vanuit meerdere bronnen in één overzicht. De belangrijkste twee zijn: de RVO kantorenlijst en de database, waarin alle energielabels uit Nederland worden geregistreerd, EP-Online.nl. Een tip, vraag ook de gemeente om de WOZ-data, waarde onroerende zaak, deze laatste wordt in hetzelfde overzicht verwerkt en zorgt voor nog meer gemak. In onze tool kunnen we gemakkelijk informatie verwerken en in slechts een paar muisklikken is er inzicht in de uitzonderingen op deze label C-verplichting. Denk hierbij aan monumentale gebouwen, gebouwen die worden gesloopt, onteigend of worden getransformeerd, gebouwen die een vrijstelling hebben op basis van vierkante meters, natuurlijk ook de gebouwen die al voldoen aan de Energielabel C-verplichting, zoals het kantoor van de ODMH. Met behulp van onze tool is er in korte tijd inzicht in de kantoorgebouwen die niet voldoen aan de Energielabel C-verplichting en kan jij de gebouweigenaren informeren. Je kan onze tool downloaden op www.odmh.nl. Veel succes met het gebruik van onze tool."

Herman Jan: "Nou, we zijn weer terug. Goed om te melden dat de tool ook te downloaden is vanuit de IPLO-website. Daar is die ook terug te vinden. Maar je was nog eigenlijk niet klaar, want naast deze prachtige tool die dus andere omgevingsdiensten ook kunnen gebruiken, hebben jullie nog iets ontwikkeld.

Ruben Harmsen: "Wij hebben vanuit de praktijk een aantal situaties gehad waarbij het niet duidelijk was of er sprake is van een kantoorgebouw, ja of nee. Dat is de allereerste stap. Je wil weten, is dit wel een kantoorgebouw? Je merkte dat er wat discussie was met de eigenaar. Die zegt, nee, dit is geen kantoorgebouw en wij waren van mening, ja, dit is wel een kantoorgebouw. Dan helpt eigenlijk maar één ding, en dat is alle cijfertjes op een rij zetten en jullie informatie toepassen vanuit IPLO. Dan komt er een conclusie uit en dat is eigenlijk een ruimtelijst. Daarin vul je alle ruimten in die er zijn in een gebouw, je geeft ze een Bouwbesluitfunctie mee, dus bijvoorbeeld een kantoorfunctie of bijeenkomstfunctie. En door de exacte oppervlakte mee te nemen, berekent deze tool ook exact het aantal vierkante meters en daarmee het percentage aan kantoorfuncties. Als die boven de 50 procent ligt, wordt je automatisch weer doorgestuurd naar een naar tabblad in die tool en daarin wordt gevraagd om de vraag te beantwoorden, vanuit jullie beslisboom, is er sprake van een monument, ja of nee? Zo doorloop je ook die andere vier. En dan komt er netjes te staan: Er is een vrijstelling, hij voldoet aan de label C-verplichting of hij voldoet niet aan die label C-verplichting. Als de laatste daar sprake van is, vervolg je die landelijke handhavingsstrategie. Dan kom je ook weer uit op een stukje handhaving en het contact met de gebouweigenaar. Dus de tools zijn zo gemaakt om onszelf te helpen, maar om ook heel sterk de communicatie op te pakken met een gebouweigenaar. Je zou ze zelfs met de gebouweigenaar kunnen invullen en dat neemt eigenlijk direct alle mogelijke discussie weg, waardoor het zo klaar is als een klontje, dat er geen of wel sprake is van een verplichting. En dan zie je ook dat de bereidwilligheid groot is bij zo’n ondernemer om mee te willen werken."

Karen Sanderse: "Wat ik nog wel belangrijk vind, daarbij om toe te voegen, want ik hoor jou ook die 50 procent melden. Vijftig procent is niet de harde grens om gedefinieerd te worden als kantoorgebouw. Dus dat is nog wel iets ook om mee te geven, dat je een kantoorgebouw kan hebben in een groter gebouw, maar of het dan een kantoorgebouw is, is niet één op één gekoppeld met groter dan 50 procent van het kantooroppervlakte in dat gebouw, dan moet het een soort van eigen…."

Herman Jan: "Dat is even een vraag ook over die 50 procent-regel. Kun je dat anders nog even toelichten Karen?"

Karen Sanderse: "De wettekst gaat ervan uit, er moet eerst sprake van zijn. Dat is eigenlijk de eerste vraag waar jij ook mee begon, Ruben, is er sprake van een kantoorgebouw? Dat is afhankelijk of er, we mogen dat niet formeel zeggen, maar dan is de hoofdfunctie de kantoorfunctie en daar kunnen dan nog andere functies bij zitten als nevenfunctie, zoals een vergaderzaal of een bedrijfsrestaurant. Als dat dan bij die eenheid hoort, dan is dat het kantoorgebouw. Vervolgens ga je pas kijken naar de uitzonderingen, dat is de 100 vierkante meter en de 50 procent. Die 50 procent uitzondering zal pas voorkomen als bij een bedrijfsverzamelgebouw of een multifunctioneel gebouw. Dan kan het zijn dat het kantoorgebouw onderdeel is van een groter gebouw. En dan ga je kijken. De kantoorfunctie moet groter zijn dan 50 procent van het totale gebouw, waar dat kantoorgebouw dan onderdeel van is. En dan pas heb je die label C-verplichtingen. Val je dus niet onder de uitzondering, dus zit jij daaronder, dan val je dus onder uitzondering.Dus het is niet zo dat, om te bepalen of er sprake is van een kantoorgebouw, je kunt kijken naar die 50 procent. Nee, stap één is: is er sprake van een kantoorgebouw, ja of nee, en daarna kom kom je pas bij de uitzondering van de 50 procent."

Tim von Harras: "Als je dit wil nazoeken, dit staat allemaal op IPLO."

Karen Sanderse:  "Zeker, ook met een infographic erbij."

Herman Jan: "Goed als niet iedereen dit weet.

Ruben Harmsen: "En heel belangrijk is dat feitelijk gebruik. Hoe wordt het op dit moment gebruikt?"

Herman Jan: "Ja. Ja precies, op het moment dat jij daar binnenstapt eigenlijk. Precies. Jij bent zelf ook, je hebt net de tools toegelicht maar jullie werken natuurlijk ook al in de praktijk. Heb je een voorbeeld van wat je zou kunnen omschrijven als een lastigere situatie?"

Ruben Harmsen: "Ja, eigenlijk meerderen. Er is er één die ik wel graag zou willen toelichten, dat is ook de foto die nu in beeld is te zien. Dit is een mooi voorbeeld van het hebben van gebiedskennis, maar ook de toepassing van lokale data. Er is een voorbeeld, deze heeft niet op de RVO-kantorenlijst gestaan. Dat heeft mee te maken het kantoorgebouw in de rechterbovenhoek, dat is een onderdeel van een groter industrieel complex en als WOZ-data, wordt die aangeduid als een industrieel complex en op basis daarvan zal die een vrijstelling hebben gekregen. Dit is geen kantoorgebouw, maar dit kantoorgebouw is vrijstaand. Een paar 1000 vierkante meter groot, bedient ook meerdere locaties. Dus het is geen nevenfunctie van die ene locatie. En ja, op basis van die kennis, is er dus sprake dat er een kantoorgebouw is. Hij is groter dan 100 vierkante meter, hij wordt niet gesloopt, het is geen monument. Meer dan 50 procent van het feitelijke gebruik in dat gebouw is kantoorfunctie dus door die WOZ-data die we dan hebben gekregen van de gemeente en door die gebiedskennis hebben wij toch gedacht, deze moeten we toevoegen aan die lijst. Want dit is een heel groot kantoor, ook een belangrijke ondernemer in ons gebied. Ook iemand die je dan juist wil aansporen, laat zien dat je inderdaad een energielabel C of beter hebt. In dit geval had je geen energielabel, wordt die aangeschreven met een zogenaamde voorwaarschuwing. En daarmee brengen we eigenlijk de gebouweigenaren op de hoogte. Beste pandeigenaar, het gebouw op adres X heeft geen energielabel, volgens de landelijke regels dien je minimaal een energielabel C te hebben voor het mogen gebruiken van dit gebouw vanaf 1 januari 2023. En we zien eigenlijk door iedereen zo'n brief aan te schrijven dat we, ik durf wel te stellen, in 95 tot 99 procent van de gevallen al een positief antwoord geeft na het versturen van zo'n brief. Dus we zien ook daarin heel veel beweging en dat je dan eigenlijk niet eens meer de strategie voort hoeft te zetten, omdat men daarna voldoet en dat is wel erg leuk om te zien.

Herman Jan: "Ja, zeker. Een leuk voorbeeld vanuit de praktijk om te delen. En het geeft inderdaad aan dat je door lokale kennis toe te passen en inderdaad gewoon ook te gaan kijken in sommige gevallen, je natuurlijk best wel kan nuanceren van wat er wat er op papier staat en wat je in werkelijkheid dan tegenkomt.

Karen Sanderse: "Ik vind het ook mooi om te horen als jullie dus ook zeggen, we voegen het dan ook toe aan de lijst. Want wij krijgen best vaak te horen dat onze cijfers van RVO niet kloppen, de monitoringscijfers en ook trouwens de adressenlijst. Wat we al zeiden, we baseren ons op een aantal openbare bronnen. Die bronnen zijn niet altijd actueel. Bij de cijfers heb je ook nog verschil in, hoe meet je voortgang? Wij baseren ons op aantallen gebouwen, maar er zijn ook organisaties die publiceren op basis van oppervlakte. Sinds kort nemen we de oppervlakte mee, maar we hebben ook te horen gekregen… Onze adressenlijst is een startpunt, daar gaan we bevoegde gezagen op schrappen, dus er gaan wel dingen af, maar er komen zelden gebouwen bij, omdat die gebouwen vaak slecht in zicht zijn. Dus ik vind het mooi dat jullie dat in ieder geval hebben gedaan. Dat is natuurlijk ook wel voor ons. We komen er ook achter dat onze cijfers, zoals Tim net ook aangaf, de 60 procent, maar ook 76 procent kantooroppervlakte waarschijnlijk ook een onderschatting zijn van onze data. Omdat we dus waarschijnlijk meer kantoren op de lijst hebben die niet zullen voldoen, of onder een uitzondering vallen. En onze lijst wordt niet aangevuld met in dit geval dit kantoorgebouw, tenzij jullie het dus doorvoeren in de BAG als zijnde kantoorgebouw, en dan zou die bij ons wel naar boven komen."

Ruben Harmsen: "Wat daarin wel heel belangrijk is, moeten we natuurlijk wel overleg hebben met onze collega's die het toezicht doen waar Ruben het net over had, dat het gebouw anders wordt gebruikt dan dat de bestemming voorschrijft. Die pakken we niet op in dit traject, want dat neemt een heel ander traject met zich mee. En van die discussie, wil je binnen die label C-verplichting voor nu wegblijven, althans dat is de opdracht die wij mee hebben gekregen vanuit de gemeente waarvoor wij werken. Wat wel belangrijk is voor die WOZ-informatie. Wij kunnen wel vragen om die data. Daarnaast hebben wij wel meteen één van onze juristen mee laten kijken. Jullie halen de data uit openbare bronnen, wij uit privacygevoelige informatie en daar is een verwerkingsovereenkomst voor opgesteld. Dus wil je als bevoegd gezag WOZ-informatie gaan gebruiken, vraag of een jurist meekijkt, ga in overleg met collega's bij gemeenten, bij omgevingsdiensten, zodat je alsnog die WOZ-data kan toepassen, want je merkt dat het helpt en het zorgt voor meer overzicht. Je komt sneller tot je conclusie en het werkt een stuk gemakkelijker."

Karen Sanderse: "Ja, er zijn inderdaad ook veel. Er zijn ook meer databronnen, bijvoorbeeld de NVM heeft ook een heel groot databestand, op basis van hun eigen leden, waar transacties en verhuren in is opgenomen. Ja, als je daar ook al een koppeling hebt. Wij maken daar nu geen koppeling mee, maar als je daar een koppeling mee kan maken, heb je ook al nieuwe data waar je de lijst weer aan kan verfijnen. Er zijn grote adviseurs, beleggingsinstellingen, die een hele grote eigen vastgoedportefeuille hebben, waar ze ook hun data uithalen. Dus er is in de markt veel meer dan alleen die openbare databronnen. Dus ga daar ook mee aan de slag. Wij zijn als RVO ook aan het kijken hoe we die toch kunnen gaan inzetten, zodat ook ons databestand daarop verbeterd wordt. Maar dat is nu een ongoing project waar we mee bezig zijn, maar we hopen dat daar wel betere resultaten uit naar voren gaan komen."

Ruben Harmsen: "Dat is ook onder andere de reden dat wij onze tools ook beschikbaar hebben gesteld op onze website en ook op die van IPLO."

Karen Sanderse: "Mooi, ja."

Herman Jan: "Ja, kijk er vooral naar, zou ik inderdaad iedereen willen uitnodigen. Het is leuk om te zien vanuit jullie als omgevingsdienst daarmee bezig zijn, Ruben. Maar het is natuurlijk ook fijn om te weten, hoe doen anderen dat, hoe zijn andere gemeenten hiermee bezig? En Tim, heb jij een beetje zicht op hoe het er op dit moment aan toe gaat met de handhaving?"

Tim von Harras: "Ja, dat is natuurlijk een vraag die wij ook wel beantwoord willen hebben en we hebben daarvoor ook wel eerder een enquête uitgezet. En vanuit de VNG is er ook een rondvraag gedaan, hoe staat het ervoor? Uit die gegevens kwam, even uit mijn hoofd, dat ongeveer 122 gemeenten er nu mee bezig waren, 24 volgens mij, die aangaven dat ze er nog niet mee bezig waren. En ja, van de rest weten we het niet. Natuurlijk is het zo dat de gemeenten die niet reageren vaak niet bezig zijn. Dus exact weten de percentages niet. En van die gemeenten die wel bezig waren, zagen we ook dat twee derde het ongeveer had belegd bij een omgevingsdienst. Dus dat kregen we ook. En misschien is het ook wel natuurlijk goed voor gemeenten om te weten, als zij ergens tegenaan lopen, als ze het lastig vinden om dit opgestart te krijgen binnen hun gemeente, om dan ook bij ons aan te kloppen. Ik denk bij één van ons, het nummer van Ruben is nul zes…"

Herman Jan: "Nee, maar goed. Precies, ze weten ons te vinden, dus dat komt absoluut goed. Maar je wilt in de toekomst natuurlijk ook weer gaan ijken."

Tim von Harras: "Zeker, er zijn ook wel voornemens eind dit jaar of begin volgend jaar opnieuw een peilstok erin te steken en te kijken hoe het ervoor staat."

Herman Jan: "En hopelijk dan een toename."

Tim von Harras: "Zeker ja."

Karen Sanderse: "De oproep aan alle gemeenten en omgevingsdiensten, reageer."

Herman Jan: "Reageer. Ja precies. Neem deze enquête serieus, Het is belangrijk om dat beeld inderdaad te krijgen."

Karen Sanderse: "We zullen er geen 15-minutenenquête van maken."

Herman Jan: "Nee, precies. Maar het is wel belangrijk om inderdaad een beeld te krijgen hoe goed het nu eigenlijk loopt, en ook om te zien van waar lopen misschien gemeenten en omgevingsdiensten tegenaan, want daar kunnen wij vanuit IPLO en vanuit RVO natuurlijk ook weer van leren. Zijn er nog punten die jullie wellicht nog mee willen geven aan het publiek? Nee? Hebben wij alles benoemd voor zover"

Ruben Harmsen: "Ga gewoon beginnen, want door het te doen, ga je zaken ontdekken waar je behoefte aan hebt."

Herman Jan: "Dat is een goede tip."

Ruben Harmsen: "Zo is ook onze tool ontstaan."

Herman Jan: "Ja."

Ruben Harmsen: "Dat is eigenlijk de enige tip die ik kan geven. Ga gewoon beginnen, doe het gewoon en als je ergens tegenaan loopt. Er zijn voldoende mensen die je op gang kunnen helpen, IPLO, RVO."

Herman Jan: "Ik denk dat dat een hele goede tip is en ik denk dat iedereen die zeker van harte moet nemen. Ik wil jullie allemaal hartelijk bedanken voor jullie inbreng en ik wil inderdaad het publiek ook bedanken voor het deelnemen. Mocht je één van de negen webinars gemist hebben. Je kunt ze terugkijken. Binnenkort komen de links ook op de IPLO website beschikbaar. Na afloop zul je een link vinden waarop je ook op de vervolgwebinars nog kan deelnemen. Dat zijn de technische webinars; ik zal ze nog één keer noemen: morgenochtend compressoren en perslucht, dan begin van de middag, elektrisch aandrijfsystemen en motoren, ten slotte morgenmiddag, aan het einde van de middag net als nu, technische isolatie, en dan hebben we er negen gehad. Ja, het verzoek is ook als jullie straks voordat je gaat afsluiten, nog even te reageren op de enquête en ons te laten weten wat jullie van dit webinar vonden. Voor nu bedankt en hopelijk tot ziens bij één van de volgende webinars. Dank jullie wel. En jullie ook."