Zoeken in deze site

Gegevens van vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor

Voor de monitoring van het Basisnet, verzamelt ProRail gegevens over het vervoer van gevaarlijke stoffen over de spoorwegen die horen tot het Basisnet. Met de gegevens rekent ProRail de risico's uit.

Een overzicht van spoorwegen die horen bij het Basisnet, staat in Bijlage II, tabel Basisnet Spoor (verwijst naar een andere website) van de Regeling basisnet (verwijst naar een andere website).

Vervoercijfers

Bij het spoorvervoer moeten vervoerders voor vertrek van een trein wagenlijsten naar ProRail sturen. Deze lijsten maken de omvang en de aard van het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor inzichtelijk. ProRail verzorgt nog een omrekenslag om te komen tot vervoercijfers (hierna genoemd realisatiecijfers) per spoortraject.

Omrekenslag voor ketelwagens en containers

Vervoer in ketelwagens en containers zijn apart vermeld. Doordat containers een kleinere inhoud hebben dan ketelwagens, mogen ze niet 1-op-1 worden opgeteld bij ketelwagens. Containers zijn daarom omgerekend naar ketelwagenequivalenten. Hierbij tellen containers met brandbare gassen (stofcategorie A) en brandbare vloeistoffen (stofcategorie C3) als een halve ketelwagen. Containers met giftige stoffen (stofcategorieën B en D) tellen als een derde ketelwagen.

Realisatiecijfers

ProRail rapporteert de realisatiecijfers over het spoorvervoer per kwartaal en over een heel kalenderjaar.

Realisatiecijfers 2024

Realisatiecijfers 2023

Realisatiecijfers 2022

Realisatiecijfers 2021

Realisatiecijfers 2020

Realisatiecijfers 2019

Realisatiecijfers 2018

Realisatiecijfers 2017

Realisatiecijfers 2016

Omleidingsroutes

ProRail let specifiek op het vervoer op de omleidingsroutes van de Betuweroute. Het toetst de realisatiecijfers aan de risicoplafonds van het Basisnet op deze omleidingsroutes. ProRail stelt de rapportage Rapport toetsing realisatiecijfers vervoer gevaarlijke stoffen over het spoor aan de risicoplafonds Basisnet over de periode… per kwartaal op.

Omleidingsroutes 2024

Omleidingsroutes 2023

Omleidingsroutes 2022

Omleidingsroutes 2021

Omleidingsroutes 2020

Omleidingsroutes 2019

Omleidingsroutes 2018

Omleidingsroutes 2017

Omleidingsroutes 2016

Omleidingsroutes 2015

Cijfers over de omvang van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de jaren 2003 tot en met 2014, staan in het Historisch overzicht (pdf, 33 MB). Dit gaat over de periode vóór de inwerkingtreding van Basisnet.

Monitoringrapportage

ProRail stelt elk jaar een monitoringrapportage op in opdracht van de minister. Voluit: Rapport toetsing realisatiecijfers vervoer gevaarlijke stoffen over het spoor aan de risicoplafonds Basisnet. De monitoringrapportage is als bijlage een onderdeel van het verslag aan de Tweede Kamer.

Resultaten spoorvervoer over 2023

Op het basisnet spoor is over 2023 een toename te zien van het aantal trajecten waarop een overschrijding van de risicoplafonds plaatsvond. In 2023 was er op 33 trajecten een overschrijding van de 10-6, 10–7 of de 10–8 contour. Ten opzichte van 2022 was dit op 27 trajecten. Er zijn geen nieuwe overschrijdingen van de PR10-6. Op de vier trajecten waar een aanhoudende overschrijding is van de PR10-6 bevinden zich binnen de contour geen kwetsbare objecten. Op een aantal delen van de trajecten is de overschrijding van het PR10-6 plafond niet meer aanwezig. Dit komt onder andere door het weghalen van een wissel.

Prognoserapport spoor

Volgens de Basisnetregelgeving moeten elke 5 jaar nieuwe prognoses (voor 10 jaar later) voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor worden gemaakt.

Prognose 2020 wordt verschoven naar 2023

In 2020 moesten er voor het spoor eigenlijk weer nieuwe prognoses voor 2030 komen. In de aanbiedingsbrief van het jaarverslag Basisnet over 2019, informeert de staatssecretaris de Tweede Kamer dat het maken van nieuwe prognoses later plaatsvindt. De staatssecretaris vindt de meerwaarde gering nu het verandertraject programma Robuust Basisnet (verwijst naar een andere website) loopt.

Het is gewenst dat voor alle modaliteiten op hetzelfde moment een nieuwe prognose komt. Die zal in 2023 plaatsvinden, met als horizon 2033. Door wettelijke bepalingen betekent dit dat de prognose vervoer gevaarlijke stoffen over het spoor enkele jaren naar achter wordt geschoven. 'Door in 2023 voor alle modaliteiten nieuwe vervoersprognoses te maken tot aan 2033, zullen we beter in staat zijn om maatregelen vooraf te treffen', zegt de staatssecretaris in de aanbiedingsbrief bij het verslag Basisnet.

Convenant over wagens met brandbare gassen: (Warme-BLEVE)

Op 14 mei 2012 hebben 25 partijen (verladers, terminal-operators en spoorgoederenvervoerders) het convenant Warme-BLEVE-vrij samenstellen en rijden van treinen ondertekend.

Doel van het convenant is het voorkomen van een warme BLEVE (vertaald: kokende vloeistof-gasexpansie-explosie). Ketelwagens met brandbare vloeistoffen en brandbare gassen mogen dan niet direct aan elkaar worden gekoppeld bij de samenstelling van de totale trein. Om deze doelstelling te halen, zijn de partijen in het convenant resultaat- en inspanningsverplichtingen aangegaan. Het convenant liep origineel tot 1 januari 2022.

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft in 2021 Antea gevraagd een evaluatie (pdf, 386 kB) uit te voeren. Partijen die deelnemen aan het convenant konden aangeven welke (internationale) ontwikkelingen zij zagen over brandbare vloeistoffen en brandbare gassen. En of de verwachtte ontwikkelingen het convenant misschien niet meer noodzakelijk zouden maken. Het ministerie vroeg daarnaast of zij akkoord zouden gaan om het convenant met vijf jaar te verlengen. Uit de evaluatie kwam naar voren dat meer dan de helft van de partijen de doelstelling van het convenant nog steeds ondersteunen. Hierdoor zal het warme-BLEVE-vrij convenant gaan gelden tot 1 januari 2027.

Elk jaar verschijnt hierover verslag:

Het verslag over de uitvoering en werking van het convenant Warme-BLEVE-vrij samenstellen en rijden van treinen is een bijlage bij het verslag aan de Tweede Kamer.

Rekenmethodiek Spoor en actualisering ervan

Het Nederlandse beleid voor veilig vervoer van gevaarlijke stoffen en omgevingsveiligheid, gebruikt een rekenmethode om de omgevingsrisico's in te schatten. Risicoberekeningen voor het basisnet zijn belangrijk om te bepalen of het transport binnen de gestelde risicoplafonds blijft. Ook scheppen risicoberekeningen inzicht in het hoogte van het groepsrisico. Bij nieuwe ontwikkelingen in de omgeving van transportroutes kunnen risicoberekeningen een rol spelen bij de afweging en onderbouwing van keuzes van gemeenten. Daarnaast is het uitvoeren van risicoberekeningen nodig om risico's te bepalen bij nieuwe of gewijzigde transportroutes.

De Regeling basisnet verwijst naar de Handleiding Risicoanalyse Transport (verwijst naar een andere website) (HART) en het rekenprogramma RBM II (verwijst naar een andere website) om te berekenen wat het risico is. Daarna blijkt of er sprake is van een overschrijding of dreigende overschrijding van het risicoplafond. Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet is rekenen aan ruimtelijke plannen langs het basisnet voor gemeenten niet meer verplicht. Op het RBM II en het HART zijn vernieuwingen van toepassing. Module III ‘vervoer van gevaarlijke stoffen’ van het Rekenvoorschrift Omgevingsveiligheid (verwijst naar een andere website) is beschikbaar via het RIVM. Ten opzichte van de rekenmethode HART bevat Module III aanvullingen van recente inzichten.

De aanpassingen werken verschillend door in de uitkomsten van de risicoberekeningen: positief en negatief. Wat alle wijzigingen bij elkaar betekenen, onderzocht AVIV in een eerste beperkt consequentie-onderzoek (pdf, 518 kB). Beperkt, omdat de verschillen tussen oude en nieuwe methodiek voor de afzonderlijke stofcategorieën in beeld komen. Hierbij is het uitgangspunt van een standaard vervoerstroom van 10.000 transporten per stofcategorie. Per 1 januari 2025 is Safeti-NL beschikbaar. Het RIVM raadt aan de meest actuele inzichten te gebruiken. Dit leidt tot het inzicht in de externe veiligheidsrisico’s volgens de laatste stand van de wetenschap.