Vernieuwen wegdelen en reken- en toetspunten in het CIMLK

Het Centraal Instrument Monitoring Luchtkwaliteit (CIMLK) is het nieuwe instrument voor de ondersteuning van monitoring van de luchtkwaliteit. De Rekentool luchtkwaliteit is het rekeninstrument om de concentraties van de verschillende stoffen langs wegen te berekenen. Het is belangrijk dat de weggegevens en rekenpunten actueel en volledig zijn. Alleen dan kan de concentratie goed berekend worden en een juist beeld van de luchtkwaliteit geven.

Jaarlijks vernieuwen van de weggegevens

Jaarlijks monitort het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de luchtkwaliteit. Elk jaar is er daarvoor een monitoringsronde. Tijdens de monitoringsronde vernieuwen de wegbeheerders de weggegevens en rekenpunten in het CIMLK. Het gaat dan om de verkeersgegevens en de omgevingskenmerken langs de wegen en de ligging van de rekenpunten. U bent overigens niet verplicht om deze gegevens jaarlijks te vernieuwen. Bijvoorbeeld omdat u geen nieuwe gegevens heeft. Ook als u vindt dat de huidige gegevens nog actueel en volledig genoeg zijn, hoeft u de gegevens niet te vernieuwen. Wel is het goed om de eerder ingevoerde gegevens te controleren om zo zeker te zijn dat de juiste gegevens in het CIMLK zijn opgenomen.

Voor het vernieuwen van de weggegevens in het CIMLK verzamelt u de benodigde invoergegevens voor het berekenen van de luchtkwaliteit langs wegen, zoals de verkeersintensiteiten en de omgevingskenmerken. Hiervoor gebruikt u bijvoorbeeld verkeerstellingen of een verkeersmodel. De nieuwe gegevens importeert u in het CIMLK.

Stappenplan voor het vernieuwen van de weggegevens in het CIMLK

Voor het vernieuwen van de weggegevens in het CIMLK doorloopt u een aantal stappen. U doorloopt mogelijk niet alle stappen of neemt andere of extra stappen. Uw stappen zijn afhankelijk van de werkwijze van uw eigen organisatie en de beschikbare informatie. In hoofdlijnen gaat het om de volgende stappen:

Stap 1: Inventariseren te vernieuwen weggegevens

In deze 1^e stap stelt u vast of u gegevens moet of kunt vernieuwen, of dat controleren voldoende is. Het antwoord op deze stap is afhankelijk van ontwikkelingen binnen uw gebied en van de beschikbaarheid van gegevens, bijvoorbeeld:

een nieuw verkeersmodel
recente verkeerstellingen
een nieuwe woonwijk
een nieuwe weg of afgesloten weg
overdracht van een weg naar andere wegbeheerder
een gemeentelijke herindeling

Zorg dat u deze inventarisatie ruim vóór het begin van de monitoringsronde doet. Dan heeft u voldoende tijd om de gegevens te verzamelen en om eventueel (een deel van) de werkzaamheden uit te besteden aan de omgevingsdienst of een adviesbureau.

Geometrie bestuurlijke grenzen

De jurisdictiegrenzen (bestuurlijke grenzen) zijn in het CIMLK voor de monitoringsronde 2023 (MR2023) vernieuwd. De initiële invoergegevens in het CIMLK voor de MR2023 zijn hierop niet aangepast. Dit kan een reden zijn om uw gegevens in de MR2023 te controleren en te vernieuwen.

Op de CIMLK-pagina Documentatie staan een toelichting en bestanden met de actuele geometrie en de verandering in geometrie. Deze kunt u gebruiken als hulpmiddel voor het inventariseren en bepalen van de acties en aanpassingen in uw gegevens.

Stap 2: Verzamelen van de weggegevens

Als u weet welke gegevens u wilt vernieuwen, gaat u deze gegevens verzamelen. De planning van de monitoringsronde is hierbij leidend. In deze planning ziet u wanneer u de gegevens in het CIMLK kunt vernieuwen en wanneer u de gegevens dus uiterlijk nodig heeft. Mogelijk zijn de gegevens nu nog niet beschikbaar. Dit komt bijvoorbeeld voor bij de actualisatie van verkeersmodellen. Maak tijdig afspraken met uw collega's over wanneer u de nieuwe gegevens uiterlijk nodig heeft.

Stap 3: Maken uitwisselbestanden CIMLK

De gegevens in het CIMLK kunt u vernieuwen door uitwisselbestanden van wegdelen en toets- en rekenpunten in het CIMLK te uploaden. Deze uitwisselbestanden hebben een specifieke naam en een specifieke indeling. Als uw bestanden niet voldoen aan deze indeling dan kan het CIMLK de bestanden en de gegevens niet verwerken. U krijgt dan bij het uploaden foutmeldingen.

Hoe u de uitwisselbestanden maakt en vult met uw gegevens hangt af van uw eigen procedures en mogelijkheden om bestanden te kunnen bewerken. U kunt de uitwisselbestanden zelf maken, maar het is vaak gemakkelijker om een download uit het CIMLK te maken en die te bewerken. Na het bewerken gaat u deze bestanden weer uploaden in het CIMLK (stap 8).

Stap 4: Vernieuwen verkeersgegevens en wegkenmerken

Het vernieuwen van de verkeersgegevens en wegkenmerken doet u met het wegdelen-uitwisselbestand. In het CIMLK wordt een wegdeel 'segment' genoemd; de bestandsnaam begint daarom met 'segment'. De gegevens die u nodig heeft en waar u op moet letten staan op de pagina's Vaststellen van de luchtkwaliteit. De gegevens zijn dezelfde als de gegevens die u nodig heeft als u zelf een berekening met de Rekentool luchtkwaliteit wilt maken.

Nieuwe wegen die u wilt opnemen in het CIMLK, voegt u toe in het bestand. Wegen die kunnen vervallen, verwijdert u uit het bestand. Wegen die een andere wegbeheerder hebben gekregen, voegt u toe of verwijdert u – afhankelijk of u de nieuwe wegbeheerder bent of de vorige. Overleg en afstemming tussen de vorige of nieuwe wegbeheerder is nodig, zodat de wegen niet dubbel in het CIMLK komen.

Vernieuwen verkeersgegevens

Als u beschikt over nieuwe verkeersgegevens, zoals een nieuw verkeersmodel of recente tellingen, is het goed om die gegevens in het CIMLK op te nemen. Vooral als de huidige gegevens in het CIMLK al wat ouder zijn. U moet de gegevens ook vernieuwen en in elk geval herstellen als er in de huidige gegevens fouten zijn gemaakt.

Discontinuïteiten verkeersgegevens op aansluitende wegvakken

De verschillende wegbeheerders gebruiken vaak hun eigen gegevens. Dit levert soms verandering van intensiteiten op waar dat in werkelijkheid niet het geval is. Bijvoorbeeld op de overgang van een gemeentelijke weg naar een provinciale weg. Dit heet een discontinuïteit. Deze discontinuïteiten zijn niet te voorkomen en hebben vaak weinig invloed op de resultaten. Als de discontinuïteit groot is, dan kan afstemming tussen de wegbeheerders helpen om het verschil kleiner te maken. Bijvoorbeeld door de intensiteit op het weggedeelte tussen 2 kruispunten hetzelfde te maken.

Vernieuwen wegkenmerken

De wegkenmerken veranderen minder vaak dan de verkeersgegevens. Toch zijn die niet onbelangrijk voor het bepalen van de luchtkwaliteit. Denk bijvoorbeeld aan straatnaam, weghoogte, geluidscherm, tunnelfactor en verkeerssnelheden. De wegkenmerken staan in het uitwisselbestand van de wegvakken.

De verkeersgegevens en vooral de verkeersintensiteiten veranderen vaker dan de andere wegkenmerken. Controleer in elk geval wel altijd of dit voor alle gegevens geldt. Als er aanleiding voor is, dan vernieuwt u (ook) de wegkenmerken. Van de nieuwe wegen die u in het CIMLK wilt zetten, moet u altijd de wegkenmerken bepalen en invullen.

Stap 5: Vernieuwen rekenpunten en overdrachtslijnen

Het vernieuwen van de rekenpunten en overdrachtslijnen doet u in het CIMLK met het rekenpunten-uitwisselbestand. In het CIMLK wordt een rekenpunt 'receptor' genoemd; de bestandsnaam begint daarom met receptor.

Het CIMLK rapporteert de luchtkwaliteit op de rekenpunten. De rekenpunten liggen op die plekken waar u de luchtkwaliteit wilt weten of waar u de luchtkwaliteit moet toetsen en monitoren. De rekenpunten die voor de monitoring bedoeld zijn, heten in de Omgevingswet 'monitoringspunten'.

Overdrachtslijnen vernieuwen

Voor Standaardrekenmethode luchtkwaliteit 1 (SRM-1) berekeningen is een directe koppeling tussen het rekenpunt en het SRM-1 wegvak nodig. In het CIMLK en de Rekentool luchtkwaliteit heet deze koppeling een 'overdrachtslijn'. Deze denkbeeldige lijn vormt de verbinding tussen het rekenpunt en het SRM-1 wegvak. Aan de overdrachtslijn zijn gegevens verbonden, die gelden tussen het wegvak en het rekenpunt. Denk hierbij aan het wegtype en de bomenfactor.

Alle rekenpunten langs de SRM-1 wegvakken koppelt u met een overdrachtslijn. Als het wegvak gescheiden rijbanen heeft, koppelt u een rekenpunt aan beide wegvakken. U kunt de rekenpunten ook verbinden met een SRM-1 wegvak van een andere wegbeheerder.

Hoe u de overdrachtslijnen maakt staat op de pagina van het rekenpunten-uitwisselbestand.

Stap 6: Vernieuwen of toevoegen maatregelgebieden

In het CIMLK kunt u gebieden definiëren waar emissie-eisen gesteld zijn aan het verkeer. In die gebieden mag alleen verkeer rijden dat voldoet aan de gestelde (lagere) emissie. Dit is bijvoorbeeld de milieuzone en gebieden met schonere openbaar-vervoerbussen. Ook kunnen dit gebieden zijn waar u maatregelen treft uit het Schone Lucht Akkoord. U geeft voor deze gebieden de schalingsfactor voor de emissie op. Het CIMLK vermenigvuldigt de schalingsfactor met de emissiefactor van het wegverkeer.

Het vernieuwen of toevoegen van maatregelgebieden doet u in het CIMLK met het maatregelgebieden-uitwisselbestand.

Stap 7: Vernieuwen of toevoegen correctiegebieden

Het CIMLK berekent de concentraties met de standaardrekenmethode luchtkwaliteit 1 en 2 (SRM-1 en SRM-2). Deze rekenmethoden hebben een afgebakend toepassingsbereik. Bij tunnelmonden, rondom hoge gebouwen en in andere ingewikkelde situaties is de concentratie vaak niet goed te berekenen. Voor die locaties kan windtunnelonderzoek uitkomst bieden. De berekende concentraties in het CIMLK mag u corrigeren op basis van de resultaten van het windtunnelonderzoek. Daarmee zorgt u ervoor dat het resultaat op die plekken toch een goede weergave is van de werkelijkheid.

Voor het invoeren van correcties is het correctiegebieden-uitwisselbestand bedoeld. In dit bestand geeft u absolute correcties van de concentratie op. Dit doet u voor 1 rekenpunt of voor een gebied met meerdere rekenpunten. Het gebruik van een gebied is minder nauwkeurig dan per rekenpunt en doet u daarom alleen als de correctie voor alle rekenpunten binnen dat gebied ongeveer gelijk is.

Stap 8: Uploaden uitwisselbestanden in het CIMLK

Nadat u de uitwisselbestanden heeft aangepast en uw nieuwe gegevens erin heeft verwerkt, gaat u deze bestanden uploaden in het CIMLK. Eventueel kunt u de uitwisselbestanden ook eerst uploaden in de Rekentool luchtkwaliteit. Daarmee controleert u uw uitwisselbestanden op logische en technische fouten zonder de gegevens in het CIMLK te veranderen.

De uitwisselbestanden uploaden voor het vernieuwen van de gegevens doet u op de pagina Actualiseren op de website van het CIMLK. U logt hiervoor in met eHerkenning niveau 3. Na het inloggen kunt u de oude gegevens vervangen door het uploaden van uw nieuwe uitwisselbestanden. Op de actualisatiepagina:

kiest u het type gegeven dat u wilt vernieuwen ('wegverkeer')
kiest u het monitoringsjaar van uw gegevens
voegt u uw aangemaakte uitwisselbestanden toe
vult u uw e-mailadres in
drukt u op de knop 'Actualiseren'

Het CIMLK gaat vervolgens uw bestanden verwerken. Zodra dat klaar is, ontvangt u een e-mailbericht met daarin informatie over uw actualisatietaak. In het e-mailbericht staat:

de foutmelding als de actualisatietaak niet gestart kon worden, of
de melding dat de actualisatietaak succesvol is verlopen en de oude gegevens zijn verwijderd en vervangen door uw nieuwe gegevens

Let op: In het CIMLK vernieuwt u altijd in 1 keer alle gegevens van een bepaald rekenjaar. Anders dan in de NSL-monitoringstool kunt u in het CIMLK geen (kleine) acties uitvoeren. Bij het uploaden verwijdert het CIMLK eerst al uw gegevens van het rekenjaar en zet vervolgens uw nieuwe gegevens er in. Ook als u maar een kleine verandering heeft, moet u toch alle gegevens (minimaal twee bestanden) van dat rekenjaar uploaden.

Stap 9: Controleren nieuwe gegevens in het CIMLK

Nadat u uw uitwisselbestanden succesvol in het CIMLK heeft geüpload, controleert u de gegevens. Het kan zijn dat er ergens toch iets fout gegaan is en het CIMLK uw nieuwe gegevens niet goed heeft verwerkt. U controleert uw weggegevens door een download van de gegevens te maken, of door de gegevens te bekijken in de kaartviewer van het CIMLK.

Constateert u dat de gegevens niet goed door het CIMLK zijn verwerkt? Dan zit er waarschijnlijk een fout in uw uitwisselbestanden. Controleer uw uitwisselbestanden goed, eventueel met een testberekening met de Rekentool luchtkwaliteit, en volg vervolgens opnieuw stap 8. Mocht het niet lukken, neem dan contact op met het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO).

Meer informatie

Standaardrekenmethode luchtkwaliteit 1 (SRM-1)
Standaardrekenmethode luchtkwaliteit 2 (SRM-2)