Programma water en ruimte algemeen
Ruimtelijke ontwikkelingen kunnen van grote invloed zijn op de waterhuishouding. Ze kunnen gevolgen hebben voor de waterkwantiteit, de waterkwaliteit en de waterveiligheid. Overheden kunnen in programma’s maatregelen opnemen om een goede waterhuishouding te waarborgen. De maatregelen zijn gebaseerd op beleid dat in omgevingsvisies is vastgelegd.
Programma
In een programma leggen het Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten maatregelen vast om de gewenste kwaliteit van de fysieke leefomgeving te bereiken. Het onderwerp ‘ruimtelijke ontwikkelingen in relatie tot water’ is daarbij een belangrijk onderdeel. Programma’s zijn, in tegenstelling tot omgevingsvisies, meer gericht op uitvoering op korte termijn. En waar in de omgevingsvisie vooral een integrale benadering van belang is, richten programma’s zich vaak op slechts één of een paar onderdelen van de fysieke leefomgeving. De vastgestelde maatregelen in programma’s zijn een uitwerking van het globale beleid dat in omgevingsvisies over water en ruimte is opgenomen.
Verplichte programma’s
Er zijn een aantal verplichte programma’s waarin maatregelen over ruimtelijke ontwikkelingen in relatie tot water kunnen staan:
- Nationaal waterprogramma (Rijk) – gericht op het beheer van rijkswateren
- regionaal waterprogramma (provincie) – gericht op regionale oppervlaktewaterlichamen, grondwaterlichamen en waterwinlocaties
- waterbeheerprogramma (waterschap) – gericht op de watersystemen in beheer bij het waterschap
Daarnaast geldt er een programmaplicht bij het overschrijden van een omgevingswaarde Klik hier voor uitleg over dit begrip (opent in popup). Het Rijk, de provincie en de gemeente kunnen omgevingswaarden vaststellen. Als de omgevingswaarden niet worden gehaald, moet een programma worden opgesteld met maatregelen om de omgevingswaarden alsnog te halen.
Onverplichte programma's
Er zijn 2 onverplichte programma’s:
- programma met programmatische aanpak – kan worden ingezet om de gebruiksruimte te bepalen en ontwikkelruimte te creëren
- vrijwillig programma – op eigen initiatief en naar behoefte, dit kan sectoraal (per thema) of multisectoraal (meerdere thema’s in één programma)
Mate van bindendheid
De meeste programma’s binden alleen het bestuursorgaan zelf. Burgers en bedrijven kunnen dus geen beroep doen op de maatregelen in het programma. Een programma kan omgekeerd wel burgers en bedrijven stimuleren om te helpen bepaalde maatregelen uit te voeren. Als het nodig is dat een maatregel zich direct en bindend tot burgers en bedrijven richt, kan de gemeente hiervoor regels opnemen in het omgevingsplan. Overheden kunnen ook samenwerken door gezamenlijk een programma op te stellen. Het programma geldt dan voor al die overheden.
Omgevingswaarde
Een omgevingswaarde is een maatstaf voor:
- de staat of kwaliteit van de fysieke leefomgeving
- de toelaatbare belasting door activiteiten in de fysieke leefomgeving
- de toelaatbare concentratie of depositie van stoffen in de fysieke leefomgeving
Een omgevingswaarde wordt uitgedrukt in meetbare of berekenbare eenheden of andere objectieve termen.
Dit volgt uit de begripsbepaling in de bijlage bij de Omgevingswet.